Η δεύτερη εισήγησή μου στο Συνέδριο στο Πολυτεχνείο. Το θέμα θα το παρουσίαζε ο Γιάννης Μπίλλας, αλλά επειδή δε μπορούσε να είναι παρών, ανέλαβα να το παρουσιάσω, σε συνεννόηση μαζί του. Έτσι και αλλιώς έχουμε τις ίδιες απόψεις γι αυτό:
Στην εισήγησή μου για τις πολιτικές ευζωίας ισχυρίσθηκα ότι αυτές οι πολιτικές θα είναι δυνατό να εφαρμόζονται σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο και ότι πιο εύκολο είναι να ξεκινήσει κανείς σε τοπικό επίπεδο, όπου έχουν επιτευχθεί ευνοϊκές πολιτικοκοινωνικές συνθήκες. Τότε η Αυτοδιοίκηση στα πλαίσια μιας περιφέρειας-καλύτερα μιας βιοπεριφέρειας-έχει σημαντικό ρόλο να επιτελέσει προς αυτή τη κατεύθυνση.
1)Καταρχήν να περιγράψουμε την έννοια της Βιο-περιφέρειας.
Δεν ταυτίζεται με την έννοια της διοικητικής περιφέρειας, όπως εκφράζεται στον «Καλλικράτη», όπου εναι μια δομή του περιφερειακού κράτους. Ούτε 100% με την έννοια της γεωγραφικής περιφέρειας. Το ίδιο δεν ταυτίζεται με την έννοια ενός οικοσυστήματος ή μιας οικοπεριοχής- όπως ορίζονται στην επιστήμη της οικολογίας- γιατί είναι συνήθως μεγαλύτερη. Δεν ταυτίζεται επίσης με μια οικοζώνη, από την οποία είναι μικρότερη. Πρόκειται για μια οικολογική και γεωγραφική ταυτόχρονα περιοχή, που αποτελεί ένα χώρο με κοινές φυσικές και γεωγραφικές συνθήκες, αρκετό για να εξασφαλίζει τους κύκλους της ζωής και των θρεπτικών φυσικών στοιχείων και υλικών, καθώς και την ενσωμάτωση των αποβλήτων, αλλά και κοινές ιστορικές καταβολές και ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινοτήτων της, που της δίνουν μια ταυτότητα.
Χαρακτηρίζεται από τον τρόπο που εντάσσεται η ανθρώπινη κοινωνία της με το φυσικό της περιβάλλον. Από το πως δένονται οι διανθρώπινες σχέσεις με τους τοπικούς φυσικούς πόρους, όπως π.χ με τις λεκάνες απορροής του νερού, με τις άλλες μορφές ζωής και το πλέγμα των οικοσυστημάτων της περιοχής, εξασφαλίζοντας την αρμονική ενότητα του τόπου, της κοινότητας των ανθρώπων που τον κατοικούν και του συνόλου των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων. Η εγγύτητα καθορίζει τη διαχείριση των εισροών και των εκροών των παραγωγικών μονάδων και των ανταλλαγών, με βάση τη σχετική αυτάρκεια-αυτοδυναμία της. Μπορεί να είναι μια περιοχή στα πλαίσια μιας νομαρχίας του παρελθόντος (π.χ. Μαγνησίας) με 1-2 αστικούς δήμους και μερικούς περιφερειακούς δήμους και κοινότητες, που μπορεί να εξασφαλίζει αυτοδυναμία πόρων και ενέργειας. Μπορεί βέβαια να επεκταθεί και στα πλαίσια μιας υπάρχουσας περιφέρειας του "Καλλικράτη", όπως η Θεσσαλία, αλλά θα εξαρτάται και από τον ανθρώπινο πληθυσμό της που δε θα πρέπει να υπερβαίνει το 1.000.000.
Για τον καθορισμό της λοιπόν σαν μια δομή στα πλαίσια της Αυτοδιοίκησης με τα σημερινά δεδομένα του Καλλικράτη, απαιτείται νομική παρέμβαση από τη πλευρά της υπάρχουσας κεντρικής εξουσίας με νέο νόμο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και με μεταφορά πόρων προς αυτήν. Για την ολοκλήρωσή της όμως σαν θεσμός άμεσης δημοκρατίας, θα απαιτηθεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο από μια μετακαπιταλιστική κοινωνία μετάβασης στην άμεση δημοκρατία.
2)Η Αυτοδιοίκηση στα πλαίσια μιας τέτοιας βιοπεριφέρειας μπορεί να στηρίζεται σε δομές σαν τις παρακάτω:
· Πέρα από τη πυρηνική οικογένεια, είναι επιθυμητό να δημιουργηθούν και να επικρατήσουν «διευρυμένες» οικογένειες(όχι γενετικής συγγένειας, αλλά περισσότερο ιδεολογικής συγγένειας και με όλες τις ηλικίες- η τρίτη ηλικία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη , η επιβίωσή της αδύνατη στο μέλλον από ένα καταρρέον συνταξιοδοτικό σύστημα), σαν κύτταρα των μελλοντικών χωρικών κοινοτήτων-δήμων. Το κοινό χαρακτηριστικό τους το «κοινό ταμείο».
· Στην επανασύσταση ως αυτοδιοικητικών μονάδων των υπαρχόντων χωρικών κοινοτήτων της υπαίθρου της.
· Στην επανασύσταση των μικρών δήμων, με το χωρισμό των μεγάλων πόλεων σε δήμους κάτω των 50.οοο κατοίκων, οι οποίοι συστήνουν με τη σειρά τους αστικές κοινότητες με βάση τις γειτονιές που δεν ξεπερνούν π.χ. τους 1000-2000 κατοίκους.
3)Όσον αφορά στην οικονομία της θα πρόκειται για μια οικονομία εγγύτητας με αυτοδιεύθυνση στους χώρους εργασίας. Ομάδες παραγωγών, συνεταιριστικές-συνεργατικές δομές εργασίας με προϊόντα που διατίθενται στα πλαίσια συνεταιρισμών παραγωγωαναλωτών για απευθείας διακίνηση χωρίς μεσάζοντες, συνεταιριστικά-συνεργατικά μικρά μαγαζιά, «καλάθια», δίκτυα διανομής και ανταλλαγής προϊόντων-υπηρεσιών με τοπικά νομίσματα κ.λπ.
Στήριξη δημοτικού τομέα οικονομίας: η Τ.Α. μπορεί να βοηθήσει προωθώντας και θέτοντας πόρους στη διάθεση συλλογικών δομών εργασίας, με τη μορφή κοινωνικών επιχειρήσεων(συνδυασμός αμειβόμενης εργασίας για ανέργους - εξειδικευμένης από υπαλλήλους του δήμου -εθελοντικής εργασίας από εθελοντές που μαζί με τους υπαλλήλους παίζουν το ρόλο του "εμψυχωτή"), για τη δημιουργία των αντίστοιχων χώρων παραγωγής και παροχής υπηρεσιών (π.χ. εργαστηρίων επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών - ηλεκτρονικών ειδών, επίπλων, ρούχων, κομποστοποίησης -λιπασματοποίησης οργανικών αποβλήτων, μεταποιητηρίων γεωργικών προϊόντων, απασχόλησης παιδιών ,ανταλλαγής ειδών από «δεύτερο χέρι»,γραφείων «συνταξιδιωτών» , οργάνωση γραφείου-συνεργείου από άνεργους αρχιτέκτονες-οικοδόμους για κατασκευή-μετατροπή βιοκλιματικών κτιρίων, συνεργείων για τη δημιουργία «πράσινων στεγών» και «ηλιακών στεγών».
Ειδική περίπτωση: αυτοδιαχειριζόμενα συνεργεία και όχι ιδιώτες εργολάβοι να αναλαμβάνουν συγκεκριμένες εργασίες του δήμου Όταν και εφόσον αναληφθεί από κάποια τοπική ριζοσπαστική Κίνηση Πόλιτών η τοπική δημοτική ή περιφερειακή αρχή, αυτές οι μονάδες θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τους τοπικούς πόρους. Οι υπάρχουσες ή οι υπό δημιουργία δημοτικές επιχειρήσεις να εντάσσονται στον δημοτικό τομέα οικονομίας με στόχο τη χρηματοδότηση προγράμματος κοινωνικών δαπανών για την κάλυψη βασικών αναγκών των πολιτών, με τη μορφή βασικού εισοδήματος .
Παρακάτω περιγράφουμε παραδειγματικά τις δυνατότητες μιας βιοπεριφέρειας σε κάποιους σημαντικούς τομείς.
4)Ο αγροδιατροφικός τομέας βασικός για τις οικονομικές δραστηριότητες της ανθρώπινης κοινότητας:
· Βάση ο «πολυλειτουργικός» αγρότης με κοινοτίστικη αντίληψη για αναζωογόνηση της υπαίθρου και όχι για τις επιδοτήσεις, με ολοκληρωμένα αγροκτήματα - πολλά διαφορετικά είδη, ζωϊκών και φυτικών- με βελτιωμένο έδαφος και περιβάλλον, με ντόπια βιοποικιλότητα, με μεταποίηση-διάθεση προϊόντων.
· Μετατροπή της περιφέρειας σε ζώνη οικο-καλλιέργειας, ελεύθερης από μεταλλαγμένα(και στην παραγωγή και στη διακίνηση), με πέρασμα από το χημικό τρόπο παραγωγής σε βιολογικό, βιοδυναμικό, φυσικό ή αεικαλλιέργειας (permacalture). Τα με τέτοιο τρόπο παραγόμενα προϊόντα θα έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα και για τις ανταλλαγές με άλλες περιφέρειες. Ανάπτυξη της επωνυμίας των τοπικών προϊόντων. Αναδιάρθρωση των καλλιεργειών με τρόπο που να ικανοποιούν τις ανάγκες διατροφής του τοπικού πληθυσμού και δεν απαιτούν μεγάλες εισροές σε ενέργεια και νερό.
· Μεταποίηση των γεωργικών σε προϊόντα διατροφής και ένδυσης(π.χ. ανασύσταση υφαντουργείων, βιομηχανιών ζάχαρης)
· Αναβλάστηση δασών, σταμάτημα ερημοποίησης, αποκατατάσταση άγριας φύσης, ποταμών λιμνών παραλιών, αναζωογόνηση εδαφών αποκαθιστώντας την οργανική ύλη και τον εδαφολογικό άνθρακα, ώστε να απορροφήσουμε τα επόμενα χρόνια τη περίσσια του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας(αιτία για τη κλιματική αλλαγή-καταστροφή που έρχεται αν δεν το κάνουμε).
· Διάθεση δημόσιας και δημοτικής γης σε νέους αγρότες και ομάδες ανέργων για μετεγκατάσταση. Καταλήψεις κρατικής και εκκλησιαστικής γης από κινήματα ανέργων-σε περίπτωση που δεν τους διατίθεται- για προσπάθεια αυτοαξιοποίησης της παραγωγικής τους δυνατότητας-εγκατάσταση σε παρατημένα χωριά. Συλλογικές μετεγκαταστάσεις σημερινών ανέργων νέων των μεγάλων πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης.
· Καλλιέργεια αστικής και περιαστικής δημοτικής γης –δημοτικοί λαχανόκηποι από κινήματα γειτονιάς, από συνταξιούχους ή «καλλιεργητές του σαβατοκύριακου» και του «ελεύθερου χρόνου».
Ειδικότερα για τον πρωτογενή τομέα :
* Κέντρο Υποστήριξης της Βιολογικής, Φυσικής και Παραδοσιακής παραγωγής
* Ειδικότητα Βιολογικής Γεωργίας στη Γεωπονική Σχολή του τυχόν τοπικού Πανεπιστημίου.
* Στα ΕΠΑΛ αντίστοιχες ειδικότητες Οικο-γεωργίας
* Συνεταιρισμοί (ιδιαίτερα γυναικείοι)και δίκτυα μεταποίησης, εμπορίας και προώθησης τοπικών προϊόντων καθώς και δίκτυα ανταλλαγών προϊόντων, υπηρεσιών, εργασιών και εξοπλισμού
5)Δεύτερος σημαντικός τομέας ο ενεργειακός:
· Ένα αποκεντρωμένο, βασισμένο στα μικρής κλίμακας ενεργειακά συστήματα, κοινωνικά-κοινοτικά ελεγχόμενο μοντέλο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πρέπει να είναι το επιδιωκόμενο μοντέλο. Ο ρόλος του κράτους θα ανάγεται στον συντονισμό των περιφερειακών, δημοτικών και των συνεταιριστικών μορφών παραγωγής και διαχείρισης της ενέργειας, στον εκσυγχρονισμό του δίκτυου μεταφοράς, διανομής και εξαγωγής ενέργειας και στην επίβλεψη της απο-εμπορευματικοποίησης της ενέργειας.
· Ο ΑΔΜΗΕ να δεσμευτεί για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων( να μη θεωρεί και να μην επιδοτεί το φυσικό αέριο σαν «πράσινη ενέργεια»), ώστε να είναι συνεπής σε σχέση με την κλιματική αλλαγή και τη προστασία του περιβάλλοντος, να δεσμευτεί για την ανάπτυξη και την προώθηση της ηλιακής, αιολικής, και ίσως γεωθερμικής ενέργειας, τη στήριξη της ενεργειακής διαφοροποίησης και της εξοικονόμισης ενέργειας, την επίτευξη ενεργειακής αυτάρκειας.
· Κοινωνικοποίηση-δημοτικοποίηση της παραγωγής και διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας.
· Εγκατάσταση φ/β συστημάτων στις στέγες και ταράτσες των σπιτιών, στις στέγες των αγροτικών υπόστεγων και αποθηκών, σε μη παραγωγική γη. Εγκατάσταση μικρών ανεμογεννητριών σε ευνοϊκά σημεία μη παραγωγικής γης. Δημιουργία μη κερδοσκοπικών εταιρειών, εταιρειών λαϊκής βάσης, συνεταιρισμών κοινωνικής οικονομίας για την παραγωγή ενέργειας από μικρές εγκαταστάσεις ΑΠΕ και διάθεσή της στα τοπικά δημοτικά δίκτυα.
· Οι ΟΤΑ είναι η πλέον κατάλληλη σημερινή δομή για τον ενεργειακό σχεδιασμό στην περιοχής τους. Μπορούν καταρχήν να οργανώσουν καμπάνιες μείωσης της ζήτησης και εξοικονόμισης ενέργειας.
· Επιδίωξη των ΟΤΑ της περιφέρειας της ενεργειακής αυτοδυναμίας μέσω ενεργειακού εφοδιασμού από δημοτικές-διαδημοτικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς που παράγουν ηλεκ. ενέργεια από ΑΠΕ.
· Διεκδίκηση από τη κεντρική κυβέρνηση –αντί της μέχρι τώρα ιδιωτικοποίησης-των τοπικών δικτύων ΜΤ-ΧΤ (που έχουν κατασκευασθεί από τη ΔΕΗ σε δημοτική γη και δρόμους χωρίς καμια αποζημίωση) και διαχείριση της διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές της περιοχή τους.
· Αγορά από τον διαχειριστή του Δικτύου Υψηλής Τάσης( ΥΤ) το ποσοστό της ενέργειας που ακόμα δεν παράγουν οι ΟΤΑ της βιοπεριφέρειας. Διαχείριση του μέρους του δικτύου Υ/Τ που βρίσκεται στην επικράτεια της βιοπεριφέρειας, από την ίδια σαν Αυτοδιοίκηση.
6)Ο Τομέας της υδροδότησης-άρδευσης, σαν διαχείριση των αποθεμάτων νερού, που ανήκουν στα «κοινά»:
Οι πηγές και τα αποθέματα πόσιμου νερού λιγοστεύουν, λόγω κοινωνικών και οικολογικών εξελίξεων: από την αλόγιστη χρήση, τη αύξηση της ζήτησης στις πόλεις, τη συγκεντροποίηση των πληθυσμών σε μερικές βιομηχανικές περιοχές, τη μόλυνση των επιφανειακών-υπόγειων υδάτων και την μείωση της ποιότητάς του, τη ξηρασία σε κάποιες περιοχές που εντείνεται λόγω κλιματικών αλλαγών, την θερμοκηπιακή θέρμανση και άρα τη μείωση των χιονιών, κ.λπ.
Προς το παρόν, είτε πρόκειται για διαχείριση από κρατικές εταιρείες νερού, είτε από κεντρικές-περιφερειακές μεγάλες εταιρείες που διαχειρίζονται δίκτυα πόλεων ή το εμφιαλώνουν εφοδιάζοντας τις αγορές νερού, το φυσικό και συλλογικό αυτό αγαθό έχει στην ουσία ιδιωτικοποιηθεί και εξασφαλίζεται μέσω της αγοράς.
Στη χώρα μας η σημερινή κυβέρνηση-η προηγούμενη σύμφωνα και με τις επιταγές της τρόικας προωθούσε την ιδιωτικοποίηση- λέει ότι είναι ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις. Για να αποδείξει ότι αυτά που λέει τα εννοεί κιόλας, θα χρειασθεί να υλοποιήσει την κατεύθυνση κοινωνικοποίησης του νερού, προκρίνοντας ακριβώς συλλογικές δομές διαχείρισης των αποθεμάτων σε κάθε περιοχή:
· Σαν πρώτο βήμα να συσταθούν οργανισμοί ή συνεταιρισμοί διαχείρισης νερού και αποχέτευσης -όπου δεν υπάρχουν- γιατί σε μερικές κοινότητες υπάρχουν από παλιά οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων(ΟΕΒ), που ήταν κοινοτικές τέτοιες μορφές ύδρευσης και άρδευσης.
· Μπορούν να δημιουργηθούν ενώσεις των κοινοτικών συστημάτων νερού στα πλαίσια ενός δήμου και στη συνέχεια μιας περιφέρειας ή να υπάρχει συμμετοχή των κοινοτικών συστημάτων στη λήψη των αποφάσεων διαχείρισης, αν δημιουργηθεί νέα δημοτική επιχείρηση ή αλλάξει το καθεστώς σε τυχόν προϋπάρχουσα τέτοια. Μια τέτοια δομή θα εξασφαλίζει τη μη μετατροπή των κατοίκων ενός δήμου-που περιλαμβάνει πόλη και γύρω χωριά-σε ανώνυμους χρήστες και καταναλωτές υπηρεσιών μιας εταιρείας έστω και δημοτικής, αλλά σε συνδιαμορφωτές της διαχείρισης των τοπικών αποθεμάτων νερού. Το πρώτο τους μέλημα είναι η αντικατάσταση των «τρύπιων» δικτύων με τις πολλές απώλειες.
· Όσον αφορά ιδιαίτερα στην άρδευση των καλλιεργειών: καμπάνια από τους ΟΤΑ προς τους αγρότες για μη ενεργοβόρα και υδροβόρα συστήματα ποτίσματος, τοπικοί κανονισμοί άρδευσης από τις τις ομάδες ή τους συνεταιρισμούς αγροτών που αρδεύουν από το ίδιο απόθεμα νερού και ανταποδοτικά τέλη στον αντίστοιχο οργανισμό ή υπηρεσία διαχείρισης της κοινότητας ή του δήμου.
7)Άμεση Δημοκρατία
Η χωρική κοινότητα και η πόλη δεν είναι μόνο ο λειτουργικός τόπος της καθημερινής ζωής και διαμονής. Είναι ταυτόχρονα και ένα πολιτικό σώμα πολιτών που αποφασίζει για τα μικρά και τα μεγάλα προβλήματα που τους απασχολούν. Εδώ έχει λοιπόν εφαρμογή αυτό που πρέπει να εκφράζει με την κυριολεκτική σημασία της η λέξη πολιτική(και όχι με την τρέχουσα έννοια της διαχείρισης των πραγμάτων του κράτους-πολιτείας). Εδώ η γενική έννοια της κοινωνίας μπορεί να πάρει μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Αυτή της τοπικής κοινωνίας, της κοινωνίας των πολιτών με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Των ενεργών και συμμετεχόντων σε συνελεύσεις πολιτών, που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια δημόσια σφαίρα στην οποία να υπάρχει μια ορθολογική , δημιουργική και ηθική αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Να δημιουργήσουν ένα δήμο των πολιτών και όχι του δημοτικού συμβουλίου, των συνοικιακών και δημοτικών συνελεύσεων και όχι της δημαρχίας και αντιδημαρχίας, τη ομοσπονδιακής ένωσης των δήμων σε περιφέρεια και όχι του πάλε ποτέ νομάρχη ή του σημερινού αντιπεριφεριάρχη και περιφερειάρχη. Θα στηριχθεί βασικά σε γενικές συνελεύσεις, θεματικές συνελεύσεις και φόρα, συμβούλια όπως πολιτισμού, υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας, προστασίας περιβάλλοντος και εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ενάντια στις διακρίσεις, νεολαίας κ.λ.π. Στην έννοια του συλλογικού πολίτη και του ανακλητού εκπροσώπου.
Για να επανέλθουν οι σημερινοί εξατομικευμένοι και απογοητευμένοι πολίτες στη δημόσια σφαίρα θα πρέπει να πεισθούν ότι αυτό θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα στη καθημερινή τους ζωή. Να πεισθούν ότι η συμμετοχή τους θα συμβάλει σε αποφάσεις, που η υλοποίησή τους αφορά άμεσα και τώρα και όχι κάπου στο μακρινό μέλλον. Να πεισθούν και οι απλοί -και όχι μόνο οι ενεργοί- πολίτες ότι κάτι τέτοιο είναι στα μέτρα τους, ανεξάρτητα από ποιόν κοινωνικό ή πολιτικό χώρο επηρεάζονται. Το κλειδί για αυτό θα είναι ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και προγραμματισμός, ο οποίος θα διαμορφώνεται με βάση τις προτεραιότητες που θέτουν οι συνελεύσεις των κοινοτικών διαμερισμάτων και των γειτονιών των πόλεων, τη δικαιοσύνη, τους τοπικούς πόρους και το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα. Αυτές οι συνελεύσεις επιλέγουν εκπροσώπους(ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων)για τον προϋπολογισμό και με βάση τις προτάσεις των συνελεύσεων και τις προτάσεις, μελέτες και πόρους της δημαρχίας, αποφασίζουν σε συνέλευσή τους για το τι θα υλοποιηθεί τελικά στην επόμενη περίοδο(π.χ ενός έτους). Η ίδια διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί και για αποφάσεις που αφορούν στα έσοδα, έξοδα και επενδύσεις του κάθε δήμου, δηλαδή τον προγραμματισμό του. Έτσι σιγά-σιγά θα πείθονται όλο και περισσότεροι να συμμετέχουν, γιατί θα το βλέπουν πρακτικά ότι από αντικείμενο διαχείρισης της πολιτικής, που ήταν μέχρι τώρα, θα μετατραπούν σε υποκείμενα διαμόρφωσης των συνθηκών ζωής τους και άρα θα αξίζει τον κόπο να συμμετάσχουν.
8)Ριζοσπαστικές Κινήσεις Πολιτών
Είναι βέβαια φανερό ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα, χρειάζεται ένα αντίστοιχο αυτοδιοικητικό κίνημα πολιτών που θα το προωθήσει. Δημιουργούνται Ριζοσπαστικές Κινήσεις Πολιτών με το χαρακτηριστικό της «δημοκρατίας εν δράσει». Τη πρώτη «μαγιά» μιας τέτοιας Κίνησης μπορούν να αποτελέσουν πολίτες της τοπικής κοινωνίας, που ήδη συμμετέχουν σε διάφορα κοινωνικά, οικολογικά και πολιτικά κινήματα και που συνήθως δεν έχουν κομματικές εξαρτήσεις. Είναι αυτοί που έχουν ονομασθεί γενικά «ενεργοί πολίτες» ή «ακτιβιστές» για την επίλυση διάφορων θεματικών προβλημάτων καθώς και μέλη του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος των τελευταίων χρόνων, είναι αξιόλογοι άνθρωποι-μέχρι τώρα αποστασιοποιημένοι- αλλά προερχόμενοι από τους ιστορικούς ιδεολογικούς χώρους του σοσιαλιστικού, αναρχικού, κομμουνιστικού, αυτόνομου και οικολογικού προτάγματος. Αυτή η πρώτη «μαγιά» που αναλαμβάνει τη πρωτοβουλία, δεν περιχαρακώνεται. Φροντίζει να πλαισιωθεί, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, από απλούς πολίτες που θα αποφασίσουν ότι δεν πάει άλλο και δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από κανένα μηχανισμό ή «πεφωτισμένη» προσωπικότητα. Στη συνέχεια φροντίζουν όλοι μαζί να πετύχουν μεταξύ τους καταρχήν μια συναίνεση σε ένα πρόγραμμα τοπικής παρέμβασης όπως π.χ. το παραπάνω που περιγράψαμε περίπου. Αυτό θα πάρει την τελική του μορφή, όταν μια τέτοια Κίνηση ψηφισθεί και αναλάβει τον δήμο ή την περιφέρεια.
Αυτή η διαδικασία θα οδηγούσε όχι μόνο μακροπρόθεσμα, αλλά και μεσοπρόθεσμα να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων στους θεσμούς της Τ.Α. Όταν γίνει αυτό σε αρκετούς δήμους, τότε θα είναι δυνατόν να τεθεί επί τάπητος το ζήτημα ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου και η έκφρασή του σε ένα νέο σύνταγμα που δε θα στηρίζεται στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και το σημερινό κομματικό σύστημα, αλλά σε όσο γίνεται πιο αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, με τη μορφή ίσως της ομοσπονδίας δήμων και συνομοσπονδίας των περιφερειών
Στην εισήγησή μου για τις πολιτικές ευζωίας ισχυρίσθηκα ότι αυτές οι πολιτικές θα είναι δυνατό να εφαρμόζονται σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο και ότι πιο εύκολο είναι να ξεκινήσει κανείς σε τοπικό επίπεδο, όπου έχουν επιτευχθεί ευνοϊκές πολιτικοκοινωνικές συνθήκες. Τότε η Αυτοδιοίκηση στα πλαίσια μιας περιφέρειας-καλύτερα μιας βιοπεριφέρειας-έχει σημαντικό ρόλο να επιτελέσει προς αυτή τη κατεύθυνση.
1)Καταρχήν να περιγράψουμε την έννοια της Βιο-περιφέρειας.
Δεν ταυτίζεται με την έννοια της διοικητικής περιφέρειας, όπως εκφράζεται στον «Καλλικράτη», όπου εναι μια δομή του περιφερειακού κράτους. Ούτε 100% με την έννοια της γεωγραφικής περιφέρειας. Το ίδιο δεν ταυτίζεται με την έννοια ενός οικοσυστήματος ή μιας οικοπεριοχής- όπως ορίζονται στην επιστήμη της οικολογίας- γιατί είναι συνήθως μεγαλύτερη. Δεν ταυτίζεται επίσης με μια οικοζώνη, από την οποία είναι μικρότερη. Πρόκειται για μια οικολογική και γεωγραφική ταυτόχρονα περιοχή, που αποτελεί ένα χώρο με κοινές φυσικές και γεωγραφικές συνθήκες, αρκετό για να εξασφαλίζει τους κύκλους της ζωής και των θρεπτικών φυσικών στοιχείων και υλικών, καθώς και την ενσωμάτωση των αποβλήτων, αλλά και κοινές ιστορικές καταβολές και ηθικές αξίες των ανθρώπινων κοινοτήτων της, που της δίνουν μια ταυτότητα.
Χαρακτηρίζεται από τον τρόπο που εντάσσεται η ανθρώπινη κοινωνία της με το φυσικό της περιβάλλον. Από το πως δένονται οι διανθρώπινες σχέσεις με τους τοπικούς φυσικούς πόρους, όπως π.χ με τις λεκάνες απορροής του νερού, με τις άλλες μορφές ζωής και το πλέγμα των οικοσυστημάτων της περιοχής, εξασφαλίζοντας την αρμονική ενότητα του τόπου, της κοινότητας των ανθρώπων που τον κατοικούν και του συνόλου των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων. Η εγγύτητα καθορίζει τη διαχείριση των εισροών και των εκροών των παραγωγικών μονάδων και των ανταλλαγών, με βάση τη σχετική αυτάρκεια-αυτοδυναμία της. Μπορεί να είναι μια περιοχή στα πλαίσια μιας νομαρχίας του παρελθόντος (π.χ. Μαγνησίας) με 1-2 αστικούς δήμους και μερικούς περιφερειακούς δήμους και κοινότητες, που μπορεί να εξασφαλίζει αυτοδυναμία πόρων και ενέργειας. Μπορεί βέβαια να επεκταθεί και στα πλαίσια μιας υπάρχουσας περιφέρειας του "Καλλικράτη", όπως η Θεσσαλία, αλλά θα εξαρτάται και από τον ανθρώπινο πληθυσμό της που δε θα πρέπει να υπερβαίνει το 1.000.000.
Για τον καθορισμό της λοιπόν σαν μια δομή στα πλαίσια της Αυτοδιοίκησης με τα σημερινά δεδομένα του Καλλικράτη, απαιτείται νομική παρέμβαση από τη πλευρά της υπάρχουσας κεντρικής εξουσίας με νέο νόμο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και με μεταφορά πόρων προς αυτήν. Για την ολοκλήρωσή της όμως σαν θεσμός άμεσης δημοκρατίας, θα απαιτηθεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο από μια μετακαπιταλιστική κοινωνία μετάβασης στην άμεση δημοκρατία.
2)Η Αυτοδιοίκηση στα πλαίσια μιας τέτοιας βιοπεριφέρειας μπορεί να στηρίζεται σε δομές σαν τις παρακάτω:
· Πέρα από τη πυρηνική οικογένεια, είναι επιθυμητό να δημιουργηθούν και να επικρατήσουν «διευρυμένες» οικογένειες(όχι γενετικής συγγένειας, αλλά περισσότερο ιδεολογικής συγγένειας και με όλες τις ηλικίες- η τρίτη ηλικία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη , η επιβίωσή της αδύνατη στο μέλλον από ένα καταρρέον συνταξιοδοτικό σύστημα), σαν κύτταρα των μελλοντικών χωρικών κοινοτήτων-δήμων. Το κοινό χαρακτηριστικό τους το «κοινό ταμείο».
· Στην επανασύσταση ως αυτοδιοικητικών μονάδων των υπαρχόντων χωρικών κοινοτήτων της υπαίθρου της.
· Στην επανασύσταση των μικρών δήμων, με το χωρισμό των μεγάλων πόλεων σε δήμους κάτω των 50.οοο κατοίκων, οι οποίοι συστήνουν με τη σειρά τους αστικές κοινότητες με βάση τις γειτονιές που δεν ξεπερνούν π.χ. τους 1000-2000 κατοίκους.
3)Όσον αφορά στην οικονομία της θα πρόκειται για μια οικονομία εγγύτητας με αυτοδιεύθυνση στους χώρους εργασίας. Ομάδες παραγωγών, συνεταιριστικές-συνεργατικές δομές εργασίας με προϊόντα που διατίθενται στα πλαίσια συνεταιρισμών παραγωγωαναλωτών για απευθείας διακίνηση χωρίς μεσάζοντες, συνεταιριστικά-συνεργατικά μικρά μαγαζιά, «καλάθια», δίκτυα διανομής και ανταλλαγής προϊόντων-υπηρεσιών με τοπικά νομίσματα κ.λπ.
Στήριξη δημοτικού τομέα οικονομίας: η Τ.Α. μπορεί να βοηθήσει προωθώντας και θέτοντας πόρους στη διάθεση συλλογικών δομών εργασίας, με τη μορφή κοινωνικών επιχειρήσεων(συνδυασμός αμειβόμενης εργασίας για ανέργους - εξειδικευμένης από υπαλλήλους του δήμου -εθελοντικής εργασίας από εθελοντές που μαζί με τους υπαλλήλους παίζουν το ρόλο του "εμψυχωτή"), για τη δημιουργία των αντίστοιχων χώρων παραγωγής και παροχής υπηρεσιών (π.χ. εργαστηρίων επαναχρησιμοποίησης ηλεκτρικών - ηλεκτρονικών ειδών, επίπλων, ρούχων, κομποστοποίησης -λιπασματοποίησης οργανικών αποβλήτων, μεταποιητηρίων γεωργικών προϊόντων, απασχόλησης παιδιών ,ανταλλαγής ειδών από «δεύτερο χέρι»,γραφείων «συνταξιδιωτών» , οργάνωση γραφείου-συνεργείου από άνεργους αρχιτέκτονες-οικοδόμους για κατασκευή-μετατροπή βιοκλιματικών κτιρίων, συνεργείων για τη δημιουργία «πράσινων στεγών» και «ηλιακών στεγών».
Ειδική περίπτωση: αυτοδιαχειριζόμενα συνεργεία και όχι ιδιώτες εργολάβοι να αναλαμβάνουν συγκεκριμένες εργασίες του δήμου Όταν και εφόσον αναληφθεί από κάποια τοπική ριζοσπαστική Κίνηση Πόλιτών η τοπική δημοτική ή περιφερειακή αρχή, αυτές οι μονάδες θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τους τοπικούς πόρους. Οι υπάρχουσες ή οι υπό δημιουργία δημοτικές επιχειρήσεις να εντάσσονται στον δημοτικό τομέα οικονομίας με στόχο τη χρηματοδότηση προγράμματος κοινωνικών δαπανών για την κάλυψη βασικών αναγκών των πολιτών, με τη μορφή βασικού εισοδήματος .
Παρακάτω περιγράφουμε παραδειγματικά τις δυνατότητες μιας βιοπεριφέρειας σε κάποιους σημαντικούς τομείς.
4)Ο αγροδιατροφικός τομέας βασικός για τις οικονομικές δραστηριότητες της ανθρώπινης κοινότητας:
· Βάση ο «πολυλειτουργικός» αγρότης με κοινοτίστικη αντίληψη για αναζωογόνηση της υπαίθρου και όχι για τις επιδοτήσεις, με ολοκληρωμένα αγροκτήματα - πολλά διαφορετικά είδη, ζωϊκών και φυτικών- με βελτιωμένο έδαφος και περιβάλλον, με ντόπια βιοποικιλότητα, με μεταποίηση-διάθεση προϊόντων.
· Μετατροπή της περιφέρειας σε ζώνη οικο-καλλιέργειας, ελεύθερης από μεταλλαγμένα(και στην παραγωγή και στη διακίνηση), με πέρασμα από το χημικό τρόπο παραγωγής σε βιολογικό, βιοδυναμικό, φυσικό ή αεικαλλιέργειας (permacalture). Τα με τέτοιο τρόπο παραγόμενα προϊόντα θα έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα και για τις ανταλλαγές με άλλες περιφέρειες. Ανάπτυξη της επωνυμίας των τοπικών προϊόντων. Αναδιάρθρωση των καλλιεργειών με τρόπο που να ικανοποιούν τις ανάγκες διατροφής του τοπικού πληθυσμού και δεν απαιτούν μεγάλες εισροές σε ενέργεια και νερό.
· Μεταποίηση των γεωργικών σε προϊόντα διατροφής και ένδυσης(π.χ. ανασύσταση υφαντουργείων, βιομηχανιών ζάχαρης)
· Αναβλάστηση δασών, σταμάτημα ερημοποίησης, αποκατατάσταση άγριας φύσης, ποταμών λιμνών παραλιών, αναζωογόνηση εδαφών αποκαθιστώντας την οργανική ύλη και τον εδαφολογικό άνθρακα, ώστε να απορροφήσουμε τα επόμενα χρόνια τη περίσσια του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας(αιτία για τη κλιματική αλλαγή-καταστροφή που έρχεται αν δεν το κάνουμε).
· Διάθεση δημόσιας και δημοτικής γης σε νέους αγρότες και ομάδες ανέργων για μετεγκατάσταση. Καταλήψεις κρατικής και εκκλησιαστικής γης από κινήματα ανέργων-σε περίπτωση που δεν τους διατίθεται- για προσπάθεια αυτοαξιοποίησης της παραγωγικής τους δυνατότητας-εγκατάσταση σε παρατημένα χωριά. Συλλογικές μετεγκαταστάσεις σημερινών ανέργων νέων των μεγάλων πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης.
· Καλλιέργεια αστικής και περιαστικής δημοτικής γης –δημοτικοί λαχανόκηποι από κινήματα γειτονιάς, από συνταξιούχους ή «καλλιεργητές του σαβατοκύριακου» και του «ελεύθερου χρόνου».
Ειδικότερα για τον πρωτογενή τομέα :
* Κέντρο Υποστήριξης της Βιολογικής, Φυσικής και Παραδοσιακής παραγωγής
* Ειδικότητα Βιολογικής Γεωργίας στη Γεωπονική Σχολή του τυχόν τοπικού Πανεπιστημίου.
* Στα ΕΠΑΛ αντίστοιχες ειδικότητες Οικο-γεωργίας
* Συνεταιρισμοί (ιδιαίτερα γυναικείοι)και δίκτυα μεταποίησης, εμπορίας και προώθησης τοπικών προϊόντων καθώς και δίκτυα ανταλλαγών προϊόντων, υπηρεσιών, εργασιών και εξοπλισμού
5)Δεύτερος σημαντικός τομέας ο ενεργειακός:
· Ένα αποκεντρωμένο, βασισμένο στα μικρής κλίμακας ενεργειακά συστήματα, κοινωνικά-κοινοτικά ελεγχόμενο μοντέλο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πρέπει να είναι το επιδιωκόμενο μοντέλο. Ο ρόλος του κράτους θα ανάγεται στον συντονισμό των περιφερειακών, δημοτικών και των συνεταιριστικών μορφών παραγωγής και διαχείρισης της ενέργειας, στον εκσυγχρονισμό του δίκτυου μεταφοράς, διανομής και εξαγωγής ενέργειας και στην επίβλεψη της απο-εμπορευματικοποίησης της ενέργειας.
· Ο ΑΔΜΗΕ να δεσμευτεί για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων( να μη θεωρεί και να μην επιδοτεί το φυσικό αέριο σαν «πράσινη ενέργεια»), ώστε να είναι συνεπής σε σχέση με την κλιματική αλλαγή και τη προστασία του περιβάλλοντος, να δεσμευτεί για την ανάπτυξη και την προώθηση της ηλιακής, αιολικής, και ίσως γεωθερμικής ενέργειας, τη στήριξη της ενεργειακής διαφοροποίησης και της εξοικονόμισης ενέργειας, την επίτευξη ενεργειακής αυτάρκειας.
· Κοινωνικοποίηση-δημοτικοποίηση της παραγωγής και διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας.
· Εγκατάσταση φ/β συστημάτων στις στέγες και ταράτσες των σπιτιών, στις στέγες των αγροτικών υπόστεγων και αποθηκών, σε μη παραγωγική γη. Εγκατάσταση μικρών ανεμογεννητριών σε ευνοϊκά σημεία μη παραγωγικής γης. Δημιουργία μη κερδοσκοπικών εταιρειών, εταιρειών λαϊκής βάσης, συνεταιρισμών κοινωνικής οικονομίας για την παραγωγή ενέργειας από μικρές εγκαταστάσεις ΑΠΕ και διάθεσή της στα τοπικά δημοτικά δίκτυα.
· Οι ΟΤΑ είναι η πλέον κατάλληλη σημερινή δομή για τον ενεργειακό σχεδιασμό στην περιοχής τους. Μπορούν καταρχήν να οργανώσουν καμπάνιες μείωσης της ζήτησης και εξοικονόμισης ενέργειας.
· Επιδίωξη των ΟΤΑ της περιφέρειας της ενεργειακής αυτοδυναμίας μέσω ενεργειακού εφοδιασμού από δημοτικές-διαδημοτικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς που παράγουν ηλεκ. ενέργεια από ΑΠΕ.
· Διεκδίκηση από τη κεντρική κυβέρνηση –αντί της μέχρι τώρα ιδιωτικοποίησης-των τοπικών δικτύων ΜΤ-ΧΤ (που έχουν κατασκευασθεί από τη ΔΕΗ σε δημοτική γη και δρόμους χωρίς καμια αποζημίωση) και διαχείριση της διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές της περιοχή τους.
· Αγορά από τον διαχειριστή του Δικτύου Υψηλής Τάσης( ΥΤ) το ποσοστό της ενέργειας που ακόμα δεν παράγουν οι ΟΤΑ της βιοπεριφέρειας. Διαχείριση του μέρους του δικτύου Υ/Τ που βρίσκεται στην επικράτεια της βιοπεριφέρειας, από την ίδια σαν Αυτοδιοίκηση.
6)Ο Τομέας της υδροδότησης-άρδευσης, σαν διαχείριση των αποθεμάτων νερού, που ανήκουν στα «κοινά»:
Οι πηγές και τα αποθέματα πόσιμου νερού λιγοστεύουν, λόγω κοινωνικών και οικολογικών εξελίξεων: από την αλόγιστη χρήση, τη αύξηση της ζήτησης στις πόλεις, τη συγκεντροποίηση των πληθυσμών σε μερικές βιομηχανικές περιοχές, τη μόλυνση των επιφανειακών-υπόγειων υδάτων και την μείωση της ποιότητάς του, τη ξηρασία σε κάποιες περιοχές που εντείνεται λόγω κλιματικών αλλαγών, την θερμοκηπιακή θέρμανση και άρα τη μείωση των χιονιών, κ.λπ.
Προς το παρόν, είτε πρόκειται για διαχείριση από κρατικές εταιρείες νερού, είτε από κεντρικές-περιφερειακές μεγάλες εταιρείες που διαχειρίζονται δίκτυα πόλεων ή το εμφιαλώνουν εφοδιάζοντας τις αγορές νερού, το φυσικό και συλλογικό αυτό αγαθό έχει στην ουσία ιδιωτικοποιηθεί και εξασφαλίζεται μέσω της αγοράς.
Στη χώρα μας η σημερινή κυβέρνηση-η προηγούμενη σύμφωνα και με τις επιταγές της τρόικας προωθούσε την ιδιωτικοποίηση- λέει ότι είναι ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις. Για να αποδείξει ότι αυτά που λέει τα εννοεί κιόλας, θα χρειασθεί να υλοποιήσει την κατεύθυνση κοινωνικοποίησης του νερού, προκρίνοντας ακριβώς συλλογικές δομές διαχείρισης των αποθεμάτων σε κάθε περιοχή:
· Σαν πρώτο βήμα να συσταθούν οργανισμοί ή συνεταιρισμοί διαχείρισης νερού και αποχέτευσης -όπου δεν υπάρχουν- γιατί σε μερικές κοινότητες υπάρχουν από παλιά οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων(ΟΕΒ), που ήταν κοινοτικές τέτοιες μορφές ύδρευσης και άρδευσης.
· Μπορούν να δημιουργηθούν ενώσεις των κοινοτικών συστημάτων νερού στα πλαίσια ενός δήμου και στη συνέχεια μιας περιφέρειας ή να υπάρχει συμμετοχή των κοινοτικών συστημάτων στη λήψη των αποφάσεων διαχείρισης, αν δημιουργηθεί νέα δημοτική επιχείρηση ή αλλάξει το καθεστώς σε τυχόν προϋπάρχουσα τέτοια. Μια τέτοια δομή θα εξασφαλίζει τη μη μετατροπή των κατοίκων ενός δήμου-που περιλαμβάνει πόλη και γύρω χωριά-σε ανώνυμους χρήστες και καταναλωτές υπηρεσιών μιας εταιρείας έστω και δημοτικής, αλλά σε συνδιαμορφωτές της διαχείρισης των τοπικών αποθεμάτων νερού. Το πρώτο τους μέλημα είναι η αντικατάσταση των «τρύπιων» δικτύων με τις πολλές απώλειες.
· Όσον αφορά ιδιαίτερα στην άρδευση των καλλιεργειών: καμπάνια από τους ΟΤΑ προς τους αγρότες για μη ενεργοβόρα και υδροβόρα συστήματα ποτίσματος, τοπικοί κανονισμοί άρδευσης από τις τις ομάδες ή τους συνεταιρισμούς αγροτών που αρδεύουν από το ίδιο απόθεμα νερού και ανταποδοτικά τέλη στον αντίστοιχο οργανισμό ή υπηρεσία διαχείρισης της κοινότητας ή του δήμου.
7)Άμεση Δημοκρατία
Η χωρική κοινότητα και η πόλη δεν είναι μόνο ο λειτουργικός τόπος της καθημερινής ζωής και διαμονής. Είναι ταυτόχρονα και ένα πολιτικό σώμα πολιτών που αποφασίζει για τα μικρά και τα μεγάλα προβλήματα που τους απασχολούν. Εδώ έχει λοιπόν εφαρμογή αυτό που πρέπει να εκφράζει με την κυριολεκτική σημασία της η λέξη πολιτική(και όχι με την τρέχουσα έννοια της διαχείρισης των πραγμάτων του κράτους-πολιτείας). Εδώ η γενική έννοια της κοινωνίας μπορεί να πάρει μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Αυτή της τοπικής κοινωνίας, της κοινωνίας των πολιτών με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Των ενεργών και συμμετεχόντων σε συνελεύσεις πολιτών, που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια δημόσια σφαίρα στην οποία να υπάρχει μια ορθολογική , δημιουργική και ηθική αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Να δημιουργήσουν ένα δήμο των πολιτών και όχι του δημοτικού συμβουλίου, των συνοικιακών και δημοτικών συνελεύσεων και όχι της δημαρχίας και αντιδημαρχίας, τη ομοσπονδιακής ένωσης των δήμων σε περιφέρεια και όχι του πάλε ποτέ νομάρχη ή του σημερινού αντιπεριφεριάρχη και περιφερειάρχη. Θα στηριχθεί βασικά σε γενικές συνελεύσεις, θεματικές συνελεύσεις και φόρα, συμβούλια όπως πολιτισμού, υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας, προστασίας περιβάλλοντος και εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ενάντια στις διακρίσεις, νεολαίας κ.λ.π. Στην έννοια του συλλογικού πολίτη και του ανακλητού εκπροσώπου.
Για να επανέλθουν οι σημερινοί εξατομικευμένοι και απογοητευμένοι πολίτες στη δημόσια σφαίρα θα πρέπει να πεισθούν ότι αυτό θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα στη καθημερινή τους ζωή. Να πεισθούν ότι η συμμετοχή τους θα συμβάλει σε αποφάσεις, που η υλοποίησή τους αφορά άμεσα και τώρα και όχι κάπου στο μακρινό μέλλον. Να πεισθούν και οι απλοί -και όχι μόνο οι ενεργοί- πολίτες ότι κάτι τέτοιο είναι στα μέτρα τους, ανεξάρτητα από ποιόν κοινωνικό ή πολιτικό χώρο επηρεάζονται. Το κλειδί για αυτό θα είναι ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και προγραμματισμός, ο οποίος θα διαμορφώνεται με βάση τις προτεραιότητες που θέτουν οι συνελεύσεις των κοινοτικών διαμερισμάτων και των γειτονιών των πόλεων, τη δικαιοσύνη, τους τοπικούς πόρους και το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα. Αυτές οι συνελεύσεις επιλέγουν εκπροσώπους(ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων)για τον προϋπολογισμό και με βάση τις προτάσεις των συνελεύσεων και τις προτάσεις, μελέτες και πόρους της δημαρχίας, αποφασίζουν σε συνέλευσή τους για το τι θα υλοποιηθεί τελικά στην επόμενη περίοδο(π.χ ενός έτους). Η ίδια διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί και για αποφάσεις που αφορούν στα έσοδα, έξοδα και επενδύσεις του κάθε δήμου, δηλαδή τον προγραμματισμό του. Έτσι σιγά-σιγά θα πείθονται όλο και περισσότεροι να συμμετέχουν, γιατί θα το βλέπουν πρακτικά ότι από αντικείμενο διαχείρισης της πολιτικής, που ήταν μέχρι τώρα, θα μετατραπούν σε υποκείμενα διαμόρφωσης των συνθηκών ζωής τους και άρα θα αξίζει τον κόπο να συμμετάσχουν.
8)Ριζοσπαστικές Κινήσεις Πολιτών
Είναι βέβαια φανερό ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα, χρειάζεται ένα αντίστοιχο αυτοδιοικητικό κίνημα πολιτών που θα το προωθήσει. Δημιουργούνται Ριζοσπαστικές Κινήσεις Πολιτών με το χαρακτηριστικό της «δημοκρατίας εν δράσει». Τη πρώτη «μαγιά» μιας τέτοιας Κίνησης μπορούν να αποτελέσουν πολίτες της τοπικής κοινωνίας, που ήδη συμμετέχουν σε διάφορα κοινωνικά, οικολογικά και πολιτικά κινήματα και που συνήθως δεν έχουν κομματικές εξαρτήσεις. Είναι αυτοί που έχουν ονομασθεί γενικά «ενεργοί πολίτες» ή «ακτιβιστές» για την επίλυση διάφορων θεματικών προβλημάτων καθώς και μέλη του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος των τελευταίων χρόνων, είναι αξιόλογοι άνθρωποι-μέχρι τώρα αποστασιοποιημένοι- αλλά προερχόμενοι από τους ιστορικούς ιδεολογικούς χώρους του σοσιαλιστικού, αναρχικού, κομμουνιστικού, αυτόνομου και οικολογικού προτάγματος. Αυτή η πρώτη «μαγιά» που αναλαμβάνει τη πρωτοβουλία, δεν περιχαρακώνεται. Φροντίζει να πλαισιωθεί, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, από απλούς πολίτες που θα αποφασίσουν ότι δεν πάει άλλο και δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από κανένα μηχανισμό ή «πεφωτισμένη» προσωπικότητα. Στη συνέχεια φροντίζουν όλοι μαζί να πετύχουν μεταξύ τους καταρχήν μια συναίνεση σε ένα πρόγραμμα τοπικής παρέμβασης όπως π.χ. το παραπάνω που περιγράψαμε περίπου. Αυτό θα πάρει την τελική του μορφή, όταν μια τέτοια Κίνηση ψηφισθεί και αναλάβει τον δήμο ή την περιφέρεια.
Αυτή η διαδικασία θα οδηγούσε όχι μόνο μακροπρόθεσμα, αλλά και μεσοπρόθεσμα να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων στους θεσμούς της Τ.Α. Όταν γίνει αυτό σε αρκετούς δήμους, τότε θα είναι δυνατόν να τεθεί επί τάπητος το ζήτημα ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου και η έκφρασή του σε ένα νέο σύνταγμα που δε θα στηρίζεται στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και το σημερινό κομματικό σύστημα, αλλά σε όσο γίνεται πιο αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, με τη μορφή ίσως της ομοσπονδίας δήμων και συνομοσπονδίας των περιφερειών
RSS Feed
