Τάσος Τσακίρογλου
«Η δημοσιογραφία πρέπει να πληροί δύο λειτουργίες: να οργανώνει τον δημόσιο χώρο, αλλά και να παράγει αποκαλύψεις. Να αποκαλύπτει: αυτό σημαίνει πριν απ’ όλα να προτείνει έναν καθρέφτη στην κοινωνία, ώστε αυτή να συνειδητοποιεί τι είναι στ’ αλήθεια».
Αυτό δήλωνε ο Γάλλος κοινωνιολόγος Πιερ Ροζανβαλόν σε συνέντευξή του, όταν ρωτήθηκε για την κρίση της δημοσιογραφίας. Εδώ και πολλά χρόνια όμως, όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτή μετατράπηκε σε έναν παραμορφωτικό καθρέφτη, στον οποίο η κοινωνία έβλεπε το είδωλο στο οποίο ήθελαν να τη μεταμορφώσουν οι ισχυροί του πλούτου: έναν παθητικό καταναλωτή ειδήσεων, προϊόντων και τρόπων ζωής, χωρίς λόγο και φωνή.
Σ’ αυτήν την περίοδο της παγκοσμιοποιημένης χρηματοπιστωτικής επέκτασης οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι των ΜΜΕ έγιναν «τα τσομπανόσκυλα του ασύδοτου οικονομικού κατεστημένου και αποδέχτηκαν το καινούργιο καθεστώς τους, δηλαδή αυτό της αντιλαϊκής δύναμης» (Ιγνάσιο Ραμονέ). Διαφημιστές της επιχειρηματικής και κοινωνικής γκλαμουριάς, δυσφημιστές των κοινωνικών αγώνων.
Και στο εσωτερικό τους; Τεράστιο χάσμα ανάμεσα στους «επώνυμους» με τα τεράστια συμβόλαια και τις εξωφρενικές αμοιβές και τη μάζα των «πληβείων» που ζούσαν με το μεροκάματο. Τι άλλο; Σταδιακή εκκαθάριση των γραμμών τους με την απομάκρυνση ή περιθωριοποίηση όσων δεν συναινούσαν στο κυρίαρχο μοντέλο λειτουργίας τους.
Σ’ αυτό το πλαίσιο οι εν λόγω όμιλοι έπαψαν να συμπεριφέρονται ως ΜΜΕ και άρχισαν να συμπεριφέρονται ως πολιτικά κόμματα στον νέο ιδεολογικό πόλεμο που επέβαλε η παγκοσμιοποίηση. Το πρόγραμμά τους; «Το άνοιγμα των αγορών διαχέει τον πλούτο σε όλους, η “μεταρρύθμιση” της αγοράς εργασίας και του ασφαλιστικού είναι ευεργετική για την ανάπτυξη, οι απεργίες υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα, οι ιδιωτικοποιήσεις “αξιοποιούν” τη δημόσια περιουσία, η Παιδεία πρέπει να συνδεθεί άμεσα με την αγορά».
Και ύστερα... ήρθε η κρίση. Οι τράπεζες πέρασαν στα «ξένα χέρια», οι δανειστές έσφιξαν τα λουριά στην πολιτική τάξη, οι δοσοληψίες υπουργών-τραπεζιτών-εκδοτών-καναλαρχών μπήκαν σε ασφυκτικό πλαίσιο και ο χάρτινος πύργος της Ενημέρωσης κατέρρευσε με πάταγο.
Οι κομματάρχες-ιδιοκτήτες των ενημερωτικών ομίλων άρχισαν το κλάμα για να τους λυπηθεί η κοινωνία για τα δεινά που περνούν, ντύθηκαν μέχρι και τον μανδύα του αντιστασιακού που διώκεται για τις ιδέες του, αλλά για την ταμπακιέρα τίποτα. Ποια είναι αυτή; Πού πήγαν τα δάνεια (επιχειρηματικά και προσωπικά); Με ποιες πολιτικές παρεμβάσεις φτιάχτηκαν οι περιουσίες και οι αυτοκρατορίες της κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας; Πώς θα επιστραφούν τα «εξόριστα» κεφάλαια; Πώς οι κάποτε απλοί συνάδελφοί μας έγιναν σε λίγα χρόνια επιχειρηματίες-εκδότες και μέλη του τζετ σετ;
Αυτές τις μέρες, με την κατάρρευση του ΔΟΛ, υπάρχει μια διάχυτη λύπη για το κλείσιμο και άλλων ΜΜΕ και για την τύχη των απλών εργαζόμενων αυτού του ομίλου, αλλά και άλλων που βρίσκονται σε επίσης δεινή θέση. Την ίδια ώρα όμως οι πολίτες πρέπει να σκεφτούν τι είναι αυτό που οδήγησε στη χρεοκοπία και ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές της.
Και βέβαια να μην ξεχνάμε αυτό που επισημαίνει ο Ραμονέ, ότι δηλαδή «στα κράτη δικαίου τα ΜΜΕ παραμένουν η μόνη εξουσία χωρίς αντεξουσία, γεγονός που προκαλεί μια ανισορροπία, ζημιογόνα για τη δημοκρατία».
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι αναγκαία ανεξάρτητα, συνεταιριστικά και ακηδεμόνευτα ΜΜΕ που θα υπηρετούν την ενημέρωση με εντιμότητα.
«Η δημοσιογραφία πρέπει να πληροί δύο λειτουργίες: να οργανώνει τον δημόσιο χώρο, αλλά και να παράγει αποκαλύψεις. Να αποκαλύπτει: αυτό σημαίνει πριν απ’ όλα να προτείνει έναν καθρέφτη στην κοινωνία, ώστε αυτή να συνειδητοποιεί τι είναι στ’ αλήθεια».
Αυτό δήλωνε ο Γάλλος κοινωνιολόγος Πιερ Ροζανβαλόν σε συνέντευξή του, όταν ρωτήθηκε για την κρίση της δημοσιογραφίας. Εδώ και πολλά χρόνια όμως, όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτή μετατράπηκε σε έναν παραμορφωτικό καθρέφτη, στον οποίο η κοινωνία έβλεπε το είδωλο στο οποίο ήθελαν να τη μεταμορφώσουν οι ισχυροί του πλούτου: έναν παθητικό καταναλωτή ειδήσεων, προϊόντων και τρόπων ζωής, χωρίς λόγο και φωνή.
Σ’ αυτήν την περίοδο της παγκοσμιοποιημένης χρηματοπιστωτικής επέκτασης οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι των ΜΜΕ έγιναν «τα τσομπανόσκυλα του ασύδοτου οικονομικού κατεστημένου και αποδέχτηκαν το καινούργιο καθεστώς τους, δηλαδή αυτό της αντιλαϊκής δύναμης» (Ιγνάσιο Ραμονέ). Διαφημιστές της επιχειρηματικής και κοινωνικής γκλαμουριάς, δυσφημιστές των κοινωνικών αγώνων.
Και στο εσωτερικό τους; Τεράστιο χάσμα ανάμεσα στους «επώνυμους» με τα τεράστια συμβόλαια και τις εξωφρενικές αμοιβές και τη μάζα των «πληβείων» που ζούσαν με το μεροκάματο. Τι άλλο; Σταδιακή εκκαθάριση των γραμμών τους με την απομάκρυνση ή περιθωριοποίηση όσων δεν συναινούσαν στο κυρίαρχο μοντέλο λειτουργίας τους.
Σ’ αυτό το πλαίσιο οι εν λόγω όμιλοι έπαψαν να συμπεριφέρονται ως ΜΜΕ και άρχισαν να συμπεριφέρονται ως πολιτικά κόμματα στον νέο ιδεολογικό πόλεμο που επέβαλε η παγκοσμιοποίηση. Το πρόγραμμά τους; «Το άνοιγμα των αγορών διαχέει τον πλούτο σε όλους, η “μεταρρύθμιση” της αγοράς εργασίας και του ασφαλιστικού είναι ευεργετική για την ανάπτυξη, οι απεργίες υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα, οι ιδιωτικοποιήσεις “αξιοποιούν” τη δημόσια περιουσία, η Παιδεία πρέπει να συνδεθεί άμεσα με την αγορά».
Και ύστερα... ήρθε η κρίση. Οι τράπεζες πέρασαν στα «ξένα χέρια», οι δανειστές έσφιξαν τα λουριά στην πολιτική τάξη, οι δοσοληψίες υπουργών-τραπεζιτών-εκδοτών-καναλαρχών μπήκαν σε ασφυκτικό πλαίσιο και ο χάρτινος πύργος της Ενημέρωσης κατέρρευσε με πάταγο.
Οι κομματάρχες-ιδιοκτήτες των ενημερωτικών ομίλων άρχισαν το κλάμα για να τους λυπηθεί η κοινωνία για τα δεινά που περνούν, ντύθηκαν μέχρι και τον μανδύα του αντιστασιακού που διώκεται για τις ιδέες του, αλλά για την ταμπακιέρα τίποτα. Ποια είναι αυτή; Πού πήγαν τα δάνεια (επιχειρηματικά και προσωπικά); Με ποιες πολιτικές παρεμβάσεις φτιάχτηκαν οι περιουσίες και οι αυτοκρατορίες της κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας; Πώς θα επιστραφούν τα «εξόριστα» κεφάλαια; Πώς οι κάποτε απλοί συνάδελφοί μας έγιναν σε λίγα χρόνια επιχειρηματίες-εκδότες και μέλη του τζετ σετ;
Αυτές τις μέρες, με την κατάρρευση του ΔΟΛ, υπάρχει μια διάχυτη λύπη για το κλείσιμο και άλλων ΜΜΕ και για την τύχη των απλών εργαζόμενων αυτού του ομίλου, αλλά και άλλων που βρίσκονται σε επίσης δεινή θέση. Την ίδια ώρα όμως οι πολίτες πρέπει να σκεφτούν τι είναι αυτό που οδήγησε στη χρεοκοπία και ποιοι ήταν οι πρωταγωνιστές της.
Και βέβαια να μην ξεχνάμε αυτό που επισημαίνει ο Ραμονέ, ότι δηλαδή «στα κράτη δικαίου τα ΜΜΕ παραμένουν η μόνη εξουσία χωρίς αντεξουσία, γεγονός που προκαλεί μια ανισορροπία, ζημιογόνα για τη δημοκρατία».
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι αναγκαία ανεξάρτητα, συνεταιριστικά και ακηδεμόνευτα ΜΜΕ που θα υπηρετούν την ενημέρωση με εντιμότητα.
RSS Feed