Το βασικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου, αυτό που τον κάνει να διαφέρει από τα άλλα είδη, είναι ότι απέκτησε την περιοχή (πεδίο) ομιλίας στον φλοιό του εγκεφάλου του, κατά την εξέλιξή του.
Η ομιλία-γλώσσα ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για να μετατραπεί το βιολογικό ον άνθρωπος σε κοινωνικό όν, γιατί μόνο σαν κοινωνικό ον μπορούσε και μπορεί ακόμα να επιβιώσει. Στα πλαίσια της ομάδας-κοινότητας-κοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους. Στην αρχή σε φυλετικές κοινότητες και στην συνέχεια σε πιο σύνθετες κοινωνίες.
Η γλώσσα και η ορολογία είναι το πιο σημαντικό στοιχείο επικοινωνίας για την απαραίτητη συνύπαρξη. Γιατί αυτή η συνύπαρξη απαιτεί συνεργασία σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας της ζωής και της δράσης και χωρίς συνεννόηση και επικοινωνία αυτό δεν γίνεται.
Αλλά για να καταλαβαίνουμε όλοι το ίδιο πράγμα, χρειάζεται κάθε φορά να συμφωνούμε με το περιεχόμενο και το νόημα των λεκτικών όρων που χρησιμοποιούμε στην επικοινωνία μας. Στην ιστορική εξέλιξη βέβαια πολλοί λεκτικοί όροι(σημαίνοντα) συνδέονταν και με διαφορετικά περιεχόμενα(σημαινόμενα). Αν αυτό σε πολλές περιπτώσεις-συνήθως σε μεταβατικές ιστορικές περιόδους- δεν γίνεται καθαρό και ο ένας χρησιμοποιεί τον όρο με ένα α περιεχόμενο και νόημα, ενώ ο άλλος με ένα β, τότε δημιουργείται σύγχυση στην επικοινωνία. Πολλές φορές μάλιστα γίνεται και σύγχυση από τον τρόπο που εκφράζονται προφορικά αυτοί οι όροι, γιατί ο άνθρωπος «μιλά» και με το σώμα, με την έκφραση συναισθημάτων.
Το θέμα είναι πολύπλοκο και στην εξέλιξή του αποδεικνύεται αποφασιστικό για τις μεταβατικές ιστορικές περιόδους. Όταν πρόκειται για την ανατροπή μιας δυσμενούς καθεστηκυίας κοινωνικής κατάστασης που αναγκαστικά θα πρέπει να συνοδεύεται και από ανατροπή των κυρίαρχων νοημάτων και σημασιών. Το πέρασμα σε μια νέα βελτιωμένη τέτοια κατάσταση, απαιτεί και νέες αξίες, νέα νοήματα, άρα και νέες λέξεις που θα εκφράζουν αυτές τις νέες σημασίες και περιεχόμενα.
Για να έλθουμε στο σήμερα, στην πραγματικότητα της καπιταλιστικής κοινωνίας που έχει διαμορφώσει έναν ιδιώτη, ανταγωνιστικό, εγωιστικό, οικονομικά μόνο σκεπτόμενο τύπο ανθρώπου: ο καθένας μας, σαν άτομο, δίνει στην ίδια κοινή λέξη, την δική του διαφορετική σημασία. Και όπως είναι επόμενο, για μια λέξη έχουμε χιλιάδες σημασίες και νοήματα, όσα πιθανά είναι και τα άτομα που τη χρησιμοποιούν. Ειδικά όταν πρόκειται για κάποια νεολαιίστικα περιβάλλοντα, παλιές και νέες λέξεις χρησιμοποιούνται με διαφορετικά ή «ακαταλαβίστικα» περιεχόμενα για παλιότερες γενιές ή διαφορετικές ομάδες νέων.
Μια λέξη όμως, είναι ίσως η μόνη που έχει το ίδιο νόημα για όλους στις καπιταλιστικές κοινωνίες του σήμερα. Είναι η λέξη χρήμα. Το νόημά της-με οποιαδήποτε μορφή και αν έχει το χρήμα- σαν μέσο πλουτισμού και μέτρου για τις αγοραπωλησίες στις αγορές, είναι κοινά αποδεκτό από όλους τους ιδιώτες αυτών των κοινωνιών.
Κατά τα άλλα όμως, η ιδιωτεία, μας κάνει να δίνουμε συνήθως στις υπάρχουσες λέξεις το νόημα και το περιεχόμενο που θέλουμε εμείς, που ταιριάζει στο εγώ μας, χωρίς να μας ενδιαφέρει αν γίνονται κατανοητές με την ίδια σημασία από τον άλλο, τον οποίο συνήθως δεν ακούμε. Είμαστε κατά κανόνα πομποί μηνυμάτων και καθόλου ή ελάχιστα δέκτες. Μάλλον απαιτούμε να έχει δώσει και ο άλλος την ίδια σημασία στις λέξεις, χωρίς να ενδιαφερόμαστε και πολύ για την επιτυχία στην επικοινωνία μας, γιατί αποτελούμε σήμερα μια κοινωνία από ιδιώτες που δεν επιδιώκουμε και ούτε θέλουμε στην ουσία να συνεννοηθούμε. Δεν έχουμε την ανάγκη συνεννόησης και κοινής νοηματοδότησης των λέξεων, αφού νομίζουμε ότι δεν έχουμε την ανάγκη της κοινότητας.
Αλλά η γλώσσα και η κοινότητα, και κατ` επέκταση η κοινωνία, γεννήθηκαν μαζί. Από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, το πιο σημαντικό για την ανθρώπινη ομάδα -κοινότητα ήταν οι γνώσεις και οι πληροφορίες ενός κάθε μέλους και η επικοινωνία μεταξύ τους. «Οι διανθρώπινες σχέσεις- αυτό που εμείς σήμερα ονομάζουμε σχεσιακά αγαθά- ήταν το μεγάλο πλεονέκτημα που τότε οδήγησε στην γνωσιακή επανάσταση και στην κατάκτηση του “δένδρου της γνώσης”, τον homo sapiens». (http://www.topikopoiisi.eu/theta941sigmaepsiloniotasigmaf/t-a).
Σήμερα με την επικράτηση του ατομικισμού, έχουμε χάσει τον θησαυρό των νοημάτων και των σημασιών που μπορούν να αναπτυχθούν στα πλαίσια της ομάδας-κοινότητας. Έχουμε χάσει τα πλεονεκτήματα της συνύπαρξης, συνδιαβούλευσης, συναπόφασης, συνεργασίας, συνεργατικότητας και συνδράσης και έτσι της δημιουργίας κοινών νοημάτων.
Αλλά με την επάνοδο του κοινοτισμού, λόγω και της κρίσης του ατομικισμού που υπάρχει σαν επακόλουθο της κρίσης του καπιταλιστικού μοντέλου εξέλιξης και των «κοινωνιών της αφθονίας», έχει επανέλθει και η ανάγκη της δημιουργίας ξανά κοινών νοημάτων και σημασιών. Η ανάγκη δημιουργίας κοινοτικών σχέσεων στα πλαίσια της νέας κοινωνίας του κοινοτισμού, της αποανάπτυξης και της άμεσης δημοκρατίας που οραματιζόμαστε, μας οδηγεί στην ταυτόχρονη ανάγκη να δημιουργήσουμε και τις καινούργιες λέξεις που θα εκφράζουν τα κοινά νοήματα και περιεχόμενα από σήμερα, ώστε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας και να επιδιώξουμε από κοινού το κοινό μας μέλλον, αν θέλουμε να υπάρξει εν γένει μέλλον. Γιατί με την κοινωνία της ιδιωτείας που κυριαρχεί σήμερα δε μας περιμένει κανένα ευοίωνο μέλλον.
Οι παλιές λέξεις, όπως ισχυρισθήκαμε παραπάνω, έχουν φορτισθεί με την πανσπερμία των νοημάτων που έχει δώσει ο καθένας μας, και αν συνεχίσουμε να τις χρησιμοποιούμε δεν πρόκειται να μας βοηθήσουν και πολύ στην απαραίτητη συνεννόηση, εκτός αν συμφωνήσουμε σε νέα κοινά σημαινόμενα και περιεχόμενα. Για αποφυγή της αναμενόμενης σύγχυσης λοιπόν, είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε νέες λέξεις και όρους, των οποίων το νόημα θα καθορίσουμε μαζί στα πλαίσια των νέων κοινοτήτων που δημιουργούμε ήδη σήμερα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: στα κοινοτικά εγχειρήματα που έχουμε δημιουργήσει κατά την περίοδο της σημερινής κρίσης της ελληνικής κοινωνίας, δε μπορούμε και δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τον όρο «δημόσιο αγαθό» για όλα αυτά που αποτελούν κοινή μας ιδιοκτησία, γιατί ο όρος «δημόσιο» έχει ταυτισθεί από τους περισσότερους με το «κρατικό» και το σημερινό κράτος είναι σε μεγάλο βαθμό το κράτος μιας τρομερά μειοψηφικής οικονομικής ελίτ και όσων έχουν πρόσβαση σε αυτό, μέσα από τη διαμεσολάβηση του πολιτικού συστήματος. Για αυτό και σήμερα τα «δημόσια» αγαθά ιδιωτικοποιούνται και οι περισσότεροι δεν ενδιαφέρονται, παρότι είναι σαν να ιδιωτικοποιούν κάτι που δεν ανήκει σε κανέναν από μας χωριστά, αλλά η διαχείρισή του αφορά σε όλους μας, γιατί ανήκει στην κατηγορία των «Κοινών». Και βλέπετε ότι για να δηλώσουμε ότι ένα αγαθό ανήκει στα κοινά αγαθά, αλλά όχι στα δημόσια-κρατικά, βάζουμε τη λέξη Κοινά μέσα σε εισαγωγικά. Θα χρειασθεί λοιπόν να εφεύρουμε μια νέα λέξη για να μην συγχέουμε το νόημά της με το νόημα που κυριαρχεί σήμερα.
Η ομιλία-γλώσσα ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για να μετατραπεί το βιολογικό ον άνθρωπος σε κοινωνικό όν, γιατί μόνο σαν κοινωνικό ον μπορούσε και μπορεί ακόμα να επιβιώσει. Στα πλαίσια της ομάδας-κοινότητας-κοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους. Στην αρχή σε φυλετικές κοινότητες και στην συνέχεια σε πιο σύνθετες κοινωνίες.
Η γλώσσα και η ορολογία είναι το πιο σημαντικό στοιχείο επικοινωνίας για την απαραίτητη συνύπαρξη. Γιατί αυτή η συνύπαρξη απαιτεί συνεργασία σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας της ζωής και της δράσης και χωρίς συνεννόηση και επικοινωνία αυτό δεν γίνεται.
Αλλά για να καταλαβαίνουμε όλοι το ίδιο πράγμα, χρειάζεται κάθε φορά να συμφωνούμε με το περιεχόμενο και το νόημα των λεκτικών όρων που χρησιμοποιούμε στην επικοινωνία μας. Στην ιστορική εξέλιξη βέβαια πολλοί λεκτικοί όροι(σημαίνοντα) συνδέονταν και με διαφορετικά περιεχόμενα(σημαινόμενα). Αν αυτό σε πολλές περιπτώσεις-συνήθως σε μεταβατικές ιστορικές περιόδους- δεν γίνεται καθαρό και ο ένας χρησιμοποιεί τον όρο με ένα α περιεχόμενο και νόημα, ενώ ο άλλος με ένα β, τότε δημιουργείται σύγχυση στην επικοινωνία. Πολλές φορές μάλιστα γίνεται και σύγχυση από τον τρόπο που εκφράζονται προφορικά αυτοί οι όροι, γιατί ο άνθρωπος «μιλά» και με το σώμα, με την έκφραση συναισθημάτων.
Το θέμα είναι πολύπλοκο και στην εξέλιξή του αποδεικνύεται αποφασιστικό για τις μεταβατικές ιστορικές περιόδους. Όταν πρόκειται για την ανατροπή μιας δυσμενούς καθεστηκυίας κοινωνικής κατάστασης που αναγκαστικά θα πρέπει να συνοδεύεται και από ανατροπή των κυρίαρχων νοημάτων και σημασιών. Το πέρασμα σε μια νέα βελτιωμένη τέτοια κατάσταση, απαιτεί και νέες αξίες, νέα νοήματα, άρα και νέες λέξεις που θα εκφράζουν αυτές τις νέες σημασίες και περιεχόμενα.
Για να έλθουμε στο σήμερα, στην πραγματικότητα της καπιταλιστικής κοινωνίας που έχει διαμορφώσει έναν ιδιώτη, ανταγωνιστικό, εγωιστικό, οικονομικά μόνο σκεπτόμενο τύπο ανθρώπου: ο καθένας μας, σαν άτομο, δίνει στην ίδια κοινή λέξη, την δική του διαφορετική σημασία. Και όπως είναι επόμενο, για μια λέξη έχουμε χιλιάδες σημασίες και νοήματα, όσα πιθανά είναι και τα άτομα που τη χρησιμοποιούν. Ειδικά όταν πρόκειται για κάποια νεολαιίστικα περιβάλλοντα, παλιές και νέες λέξεις χρησιμοποιούνται με διαφορετικά ή «ακαταλαβίστικα» περιεχόμενα για παλιότερες γενιές ή διαφορετικές ομάδες νέων.
Μια λέξη όμως, είναι ίσως η μόνη που έχει το ίδιο νόημα για όλους στις καπιταλιστικές κοινωνίες του σήμερα. Είναι η λέξη χρήμα. Το νόημά της-με οποιαδήποτε μορφή και αν έχει το χρήμα- σαν μέσο πλουτισμού και μέτρου για τις αγοραπωλησίες στις αγορές, είναι κοινά αποδεκτό από όλους τους ιδιώτες αυτών των κοινωνιών.
Κατά τα άλλα όμως, η ιδιωτεία, μας κάνει να δίνουμε συνήθως στις υπάρχουσες λέξεις το νόημα και το περιεχόμενο που θέλουμε εμείς, που ταιριάζει στο εγώ μας, χωρίς να μας ενδιαφέρει αν γίνονται κατανοητές με την ίδια σημασία από τον άλλο, τον οποίο συνήθως δεν ακούμε. Είμαστε κατά κανόνα πομποί μηνυμάτων και καθόλου ή ελάχιστα δέκτες. Μάλλον απαιτούμε να έχει δώσει και ο άλλος την ίδια σημασία στις λέξεις, χωρίς να ενδιαφερόμαστε και πολύ για την επιτυχία στην επικοινωνία μας, γιατί αποτελούμε σήμερα μια κοινωνία από ιδιώτες που δεν επιδιώκουμε και ούτε θέλουμε στην ουσία να συνεννοηθούμε. Δεν έχουμε την ανάγκη συνεννόησης και κοινής νοηματοδότησης των λέξεων, αφού νομίζουμε ότι δεν έχουμε την ανάγκη της κοινότητας.
Αλλά η γλώσσα και η κοινότητα, και κατ` επέκταση η κοινωνία, γεννήθηκαν μαζί. Από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, το πιο σημαντικό για την ανθρώπινη ομάδα -κοινότητα ήταν οι γνώσεις και οι πληροφορίες ενός κάθε μέλους και η επικοινωνία μεταξύ τους. «Οι διανθρώπινες σχέσεις- αυτό που εμείς σήμερα ονομάζουμε σχεσιακά αγαθά- ήταν το μεγάλο πλεονέκτημα που τότε οδήγησε στην γνωσιακή επανάσταση και στην κατάκτηση του “δένδρου της γνώσης”, τον homo sapiens». (http://www.topikopoiisi.eu/theta941sigmaepsiloniotasigmaf/t-a).
Σήμερα με την επικράτηση του ατομικισμού, έχουμε χάσει τον θησαυρό των νοημάτων και των σημασιών που μπορούν να αναπτυχθούν στα πλαίσια της ομάδας-κοινότητας. Έχουμε χάσει τα πλεονεκτήματα της συνύπαρξης, συνδιαβούλευσης, συναπόφασης, συνεργασίας, συνεργατικότητας και συνδράσης και έτσι της δημιουργίας κοινών νοημάτων.
Αλλά με την επάνοδο του κοινοτισμού, λόγω και της κρίσης του ατομικισμού που υπάρχει σαν επακόλουθο της κρίσης του καπιταλιστικού μοντέλου εξέλιξης και των «κοινωνιών της αφθονίας», έχει επανέλθει και η ανάγκη της δημιουργίας ξανά κοινών νοημάτων και σημασιών. Η ανάγκη δημιουργίας κοινοτικών σχέσεων στα πλαίσια της νέας κοινωνίας του κοινοτισμού, της αποανάπτυξης και της άμεσης δημοκρατίας που οραματιζόμαστε, μας οδηγεί στην ταυτόχρονη ανάγκη να δημιουργήσουμε και τις καινούργιες λέξεις που θα εκφράζουν τα κοινά νοήματα και περιεχόμενα από σήμερα, ώστε να συνεννοηθούμε μεταξύ μας και να επιδιώξουμε από κοινού το κοινό μας μέλλον, αν θέλουμε να υπάρξει εν γένει μέλλον. Γιατί με την κοινωνία της ιδιωτείας που κυριαρχεί σήμερα δε μας περιμένει κανένα ευοίωνο μέλλον.
Οι παλιές λέξεις, όπως ισχυρισθήκαμε παραπάνω, έχουν φορτισθεί με την πανσπερμία των νοημάτων που έχει δώσει ο καθένας μας, και αν συνεχίσουμε να τις χρησιμοποιούμε δεν πρόκειται να μας βοηθήσουν και πολύ στην απαραίτητη συνεννόηση, εκτός αν συμφωνήσουμε σε νέα κοινά σημαινόμενα και περιεχόμενα. Για αποφυγή της αναμενόμενης σύγχυσης λοιπόν, είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε νέες λέξεις και όρους, των οποίων το νόημα θα καθορίσουμε μαζί στα πλαίσια των νέων κοινοτήτων που δημιουργούμε ήδη σήμερα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: στα κοινοτικά εγχειρήματα που έχουμε δημιουργήσει κατά την περίοδο της σημερινής κρίσης της ελληνικής κοινωνίας, δε μπορούμε και δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τον όρο «δημόσιο αγαθό» για όλα αυτά που αποτελούν κοινή μας ιδιοκτησία, γιατί ο όρος «δημόσιο» έχει ταυτισθεί από τους περισσότερους με το «κρατικό» και το σημερινό κράτος είναι σε μεγάλο βαθμό το κράτος μιας τρομερά μειοψηφικής οικονομικής ελίτ και όσων έχουν πρόσβαση σε αυτό, μέσα από τη διαμεσολάβηση του πολιτικού συστήματος. Για αυτό και σήμερα τα «δημόσια» αγαθά ιδιωτικοποιούνται και οι περισσότεροι δεν ενδιαφέρονται, παρότι είναι σαν να ιδιωτικοποιούν κάτι που δεν ανήκει σε κανέναν από μας χωριστά, αλλά η διαχείρισή του αφορά σε όλους μας, γιατί ανήκει στην κατηγορία των «Κοινών». Και βλέπετε ότι για να δηλώσουμε ότι ένα αγαθό ανήκει στα κοινά αγαθά, αλλά όχι στα δημόσια-κρατικά, βάζουμε τη λέξη Κοινά μέσα σε εισαγωγικά. Θα χρειασθεί λοιπόν να εφεύρουμε μια νέα λέξη για να μην συγχέουμε το νόημά της με το νόημα που κυριαρχεί σήμερα.
RSS Feed
