Οι πηγές και τα αποθέματα πόσιμου νερού λιγοστεύουν, λόγω κοινωνικών και οικολογικών εξελίξεων: από την αλόγιστη χρήση, τη αύξηση της ζήτησης στις πόλεις, τη συγκεντροποίηση των πληθυσμών σε μερικές βιομηχανικές περιοχές, τη μόλυνση των επιφανειακών-υπόγειων υδάτων και την μείωση της ποιότητάς του, τη ξηρασία σε κάποιες περιοχές που εντείνεται λόγω κλιματικών αλλαγών, την θερμοκηπιακή θέρμανση και άρα τη μείωση των χιονιών, κ.λπ..
Το πρόβλημα γίνεται κοινωνικό από τη στιγμή που υπάρχει από τη μια αλόγιστη χρήση στις περιοχές που υπάρχουν αποθέματα και από την άλλη αύξηση των αναγκών εκεί που δεν υπάρχουν. Αυτό θα οδηγεί σε κοινωνικές συγκρούσεις και μερικές φορές και σε συγκρούσεις κρατών(μερικοί προβλέπουν και πολέμους με αιτία το νερό).
Πριν τη βιομηχανική εποχή, οι κοινότητες των ανθρώπων έστηναν οικισμούς σε τοποθεσίες που είχαν κοντά τους νερό και οργάνωναν στη βάση των μικρών αποστάσεων τη διαχείρισή του ( ύδρευση και άρδευση). Ήταν δηλαδή το νερό στα χέρια των τοπικών κοινοτήτων.
Στη συνέχεια, κατά τη περίοδο της βιομηχανικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, όπου η περιφέρεια συρρικνώθηκε λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης των πληθυσμών στις πόλεις, μέσα κυρίως από την κρατική διαχείριση του πόσιμου νερού μέσω δικτύων και τη μεταφορά του σε μεγάλες αποστάσεις για τις ανάγκες των πόλεων, οι κοινότητες έχασαν τη δυνατότητα που είχαν για τη διαχείρισή του . Οι πηγές και τα αποθέματα της περιφέρειας πέρασαν στα χέρια κρατικών ή ιδιωτικών εταιρειών ύδρευσης. Η όλη αυτή διαδικασία μετέτρεψε το νερό από φυσικό και δημόσιο αγαθό σε εμπορικό και αγοραίο και στη συνέχεια του έδωσε το χαρακτηριστικό της σπανιότητας, παρόλο που είναι ίσως ο πιο άφθονος φυσικός πόρος σε αυτό τον πλανήτη.
Η όλη εξέλιξη δείχνει ότι το πρόβλημα του πόσιμου –κυρίως- νερού, θα «επαναεδαφικοποιηθεί» πάλι, με την έννοια ότι η διαχείρισή του στο μέλλον θα αφορά πάλι στην τοπική κοινωνία. Οι πηγές και τα αποθέματα-από τη φύση τους εδαφικοποιημένες-θα ξανακάνουν ελκυστική την μετεγκατάσταση στην περιφέρεια, κοντά σε περιοχές που τα διαθέτουν ακόμα. Το πέρασμα στη μεταβιομηχανική εποχή της αποανάπτυξης- αν ποτέ αυτή αποτελέσει επιλογή για λύση σε έναν κόσμο που καταρρέει- θα απαιτήσει οι κοινωνίες να ενταχθούν πάλι με μια ισορροπημένη σχέση στη φύση. ‘Έτσι θα επανέλθει η αφθονία του φυσικού αυτού αγαθού και δεν θα υπάρχει πια πρόβλημα σε αυτές τις κοινωνίες.
Προς το παρόν, είτε πρόκειται για διαχείριση από κρατικές εταιρείες νερού, είτε από κεντρικές-περιφερειακές μεγάλες εταιρείες που διαχειρίζονται δίκτυα πόλεων ή το εμφιαλώνουν εφοδιάζοντας τις αγορές νερού, το φυσικό και συλλογικό αυτό αγαθό έχει στην ουσία ιδιωτικοποιηθεί και εξασφαλίζεται μέσω της αγοράς.
Στη χώρα μας, ιδίως μετά τις πολιτικές του μνημονίου και την «Καλλικρατική» πια Τοπική Αυτοδιοίκηση, υλοποιείται επίσης πλήρως αυτή η μετατροπή. Η ιδιωτικοποίησή του όμως θα κάνει τις τοπικές κοινότητες, στις οποίες ανήκουν οι πηγές και τα αποθέματα, καθώς και τους καταναλωτές των πόλεων, να συνειδητοποιήσουν για πρώτη φορά, ότι ένα φυσικό, δημόσιο και συλλογικό αγαθό, μετατρέπεται σε προϊόν εκμετάλλευσης από τις ιδιωτικές εταιρείες. Οι μεν κοινότητες θα δουν να περνάνε οι πηγές τους στα χέρια ιδιωτών και τις ίδιες να μετατρέπονται σε πελάτες τους, οι δε πολίτες των πόλεων θα αντιληφθούν ότι το δικαίωμα πρόσβασης στο κοινωνικό μέχρι τώρα αγαθό, θα πρέπει να αγοράζεται σε τιμές που όλο θα ανεβαίνουν. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει στην από κοινού εύρεση λύσεων από τις δύο κατηγορίες πολιτών και στη δημιουργία τέτοιων οικονομικοκοινωνικών δομών, που θα εξασφαλίζει την συλλογικοποίση –κοινοτικοποίηση-δημοτικοποίηση του νερού, σαν εναλλακτική λύση στην κρατικοποίηση ή ιδιωτικοποίησή του.
Την πρωτοβουλία για αυτό θα χρειασθεί να την αναλάβουν κύρια οι κάτοικοι των τοπικών κοινοτήτων και να αντισταθούν στον σφετερισμό που θα πάει να γίνει. Μπορούν σαν πρώτο βήμα να συστήσουν συλλογικές κοινοτικές δομές διαχείρισης νερού και αποχέτευσης -όπου δεν υπάρχουν, γιατί σε μερικές κοινότητες υπάρχουν από παλιά οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων(ΟΕΒ), κοινοτικές τέτοιες μορφές ύδρευσης και άρδευσης. Οι κάτοικοι των πόλεων-όσοι βασικά θα έχουν πρόβλημα να μετατραπούν σε πελάτες των εταιρειών, και θα είναι η πλειοψηφία τους στην οικονομική κρίση που ήρθε και πρόκειται να μείνει για το επόμενο μεγάλο χρονικό διάστημα-μπορούν να δημιουργήσουν αντίστοιχες δομές και να συνεργασθούν με τα τοπικά κοινοτικά συστήματα, για παραπέρα κοινωνικοποίηση των περισσευμάτων των αποθεμάτων. Μπορούν να δημιουργηθούν ενώσεις των κοινοτικών συστημάτων νερού στα πλαίσια ενός δήμου και στη συνέχεια μιας περιφέρειας ή να υπάρχει συμμετοχή των κοινοτικών συστημάτων στη λήψη των αποφάσεων διαχείρισης, αν δημιουργηθεί νέα δημοτική επιχείρηση ή αλλάξει το καθεστώς σε τυχόν προϋπάρχουσα τέτοια. Μια τέτοια δομή θα εξασφαλίζει στο να μη μετατρέπονται οι κάτοικοι ενός δήμου-που περιλαμβάνει πόλη και γύρω χωριά-σε ανώνυμους χρήστες και καταναλωτές υπηρεσιών μιας εταιρείας έστω και δημοτικής, αλλά σε συνδιαμορφωτές της διαχείρισης των τοπικών αποθεμάτων νερού.
Το πρόβλημα γίνεται κοινωνικό από τη στιγμή που υπάρχει από τη μια αλόγιστη χρήση στις περιοχές που υπάρχουν αποθέματα και από την άλλη αύξηση των αναγκών εκεί που δεν υπάρχουν. Αυτό θα οδηγεί σε κοινωνικές συγκρούσεις και μερικές φορές και σε συγκρούσεις κρατών(μερικοί προβλέπουν και πολέμους με αιτία το νερό).
Πριν τη βιομηχανική εποχή, οι κοινότητες των ανθρώπων έστηναν οικισμούς σε τοποθεσίες που είχαν κοντά τους νερό και οργάνωναν στη βάση των μικρών αποστάσεων τη διαχείρισή του ( ύδρευση και άρδευση). Ήταν δηλαδή το νερό στα χέρια των τοπικών κοινοτήτων.
Στη συνέχεια, κατά τη περίοδο της βιομηχανικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, όπου η περιφέρεια συρρικνώθηκε λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης των πληθυσμών στις πόλεις, μέσα κυρίως από την κρατική διαχείριση του πόσιμου νερού μέσω δικτύων και τη μεταφορά του σε μεγάλες αποστάσεις για τις ανάγκες των πόλεων, οι κοινότητες έχασαν τη δυνατότητα που είχαν για τη διαχείρισή του . Οι πηγές και τα αποθέματα της περιφέρειας πέρασαν στα χέρια κρατικών ή ιδιωτικών εταιρειών ύδρευσης. Η όλη αυτή διαδικασία μετέτρεψε το νερό από φυσικό και δημόσιο αγαθό σε εμπορικό και αγοραίο και στη συνέχεια του έδωσε το χαρακτηριστικό της σπανιότητας, παρόλο που είναι ίσως ο πιο άφθονος φυσικός πόρος σε αυτό τον πλανήτη.
Η όλη εξέλιξη δείχνει ότι το πρόβλημα του πόσιμου –κυρίως- νερού, θα «επαναεδαφικοποιηθεί» πάλι, με την έννοια ότι η διαχείρισή του στο μέλλον θα αφορά πάλι στην τοπική κοινωνία. Οι πηγές και τα αποθέματα-από τη φύση τους εδαφικοποιημένες-θα ξανακάνουν ελκυστική την μετεγκατάσταση στην περιφέρεια, κοντά σε περιοχές που τα διαθέτουν ακόμα. Το πέρασμα στη μεταβιομηχανική εποχή της αποανάπτυξης- αν ποτέ αυτή αποτελέσει επιλογή για λύση σε έναν κόσμο που καταρρέει- θα απαιτήσει οι κοινωνίες να ενταχθούν πάλι με μια ισορροπημένη σχέση στη φύση. ‘Έτσι θα επανέλθει η αφθονία του φυσικού αυτού αγαθού και δεν θα υπάρχει πια πρόβλημα σε αυτές τις κοινωνίες.
Προς το παρόν, είτε πρόκειται για διαχείριση από κρατικές εταιρείες νερού, είτε από κεντρικές-περιφερειακές μεγάλες εταιρείες που διαχειρίζονται δίκτυα πόλεων ή το εμφιαλώνουν εφοδιάζοντας τις αγορές νερού, το φυσικό και συλλογικό αυτό αγαθό έχει στην ουσία ιδιωτικοποιηθεί και εξασφαλίζεται μέσω της αγοράς.
Στη χώρα μας, ιδίως μετά τις πολιτικές του μνημονίου και την «Καλλικρατική» πια Τοπική Αυτοδιοίκηση, υλοποιείται επίσης πλήρως αυτή η μετατροπή. Η ιδιωτικοποίησή του όμως θα κάνει τις τοπικές κοινότητες, στις οποίες ανήκουν οι πηγές και τα αποθέματα, καθώς και τους καταναλωτές των πόλεων, να συνειδητοποιήσουν για πρώτη φορά, ότι ένα φυσικό, δημόσιο και συλλογικό αγαθό, μετατρέπεται σε προϊόν εκμετάλλευσης από τις ιδιωτικές εταιρείες. Οι μεν κοινότητες θα δουν να περνάνε οι πηγές τους στα χέρια ιδιωτών και τις ίδιες να μετατρέπονται σε πελάτες τους, οι δε πολίτες των πόλεων θα αντιληφθούν ότι το δικαίωμα πρόσβασης στο κοινωνικό μέχρι τώρα αγαθό, θα πρέπει να αγοράζεται σε τιμές που όλο θα ανεβαίνουν. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει στην από κοινού εύρεση λύσεων από τις δύο κατηγορίες πολιτών και στη δημιουργία τέτοιων οικονομικοκοινωνικών δομών, που θα εξασφαλίζει την συλλογικοποίση –κοινοτικοποίηση-δημοτικοποίηση του νερού, σαν εναλλακτική λύση στην κρατικοποίηση ή ιδιωτικοποίησή του.
Την πρωτοβουλία για αυτό θα χρειασθεί να την αναλάβουν κύρια οι κάτοικοι των τοπικών κοινοτήτων και να αντισταθούν στον σφετερισμό που θα πάει να γίνει. Μπορούν σαν πρώτο βήμα να συστήσουν συλλογικές κοινοτικές δομές διαχείρισης νερού και αποχέτευσης -όπου δεν υπάρχουν, γιατί σε μερικές κοινότητες υπάρχουν από παλιά οι Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων(ΟΕΒ), κοινοτικές τέτοιες μορφές ύδρευσης και άρδευσης. Οι κάτοικοι των πόλεων-όσοι βασικά θα έχουν πρόβλημα να μετατραπούν σε πελάτες των εταιρειών, και θα είναι η πλειοψηφία τους στην οικονομική κρίση που ήρθε και πρόκειται να μείνει για το επόμενο μεγάλο χρονικό διάστημα-μπορούν να δημιουργήσουν αντίστοιχες δομές και να συνεργασθούν με τα τοπικά κοινοτικά συστήματα, για παραπέρα κοινωνικοποίηση των περισσευμάτων των αποθεμάτων. Μπορούν να δημιουργηθούν ενώσεις των κοινοτικών συστημάτων νερού στα πλαίσια ενός δήμου και στη συνέχεια μιας περιφέρειας ή να υπάρχει συμμετοχή των κοινοτικών συστημάτων στη λήψη των αποφάσεων διαχείρισης, αν δημιουργηθεί νέα δημοτική επιχείρηση ή αλλάξει το καθεστώς σε τυχόν προϋπάρχουσα τέτοια. Μια τέτοια δομή θα εξασφαλίζει στο να μη μετατρέπονται οι κάτοικοι ενός δήμου-που περιλαμβάνει πόλη και γύρω χωριά-σε ανώνυμους χρήστες και καταναλωτές υπηρεσιών μιας εταιρείας έστω και δημοτικής, αλλά σε συνδιαμορφωτές της διαχείρισης των τοπικών αποθεμάτων νερού.
RSS Feed
