Η πρώτη εκτίμηση είναι, ότι, η σταθερή και αυξητική πορεία της βιολογικής γεωργίας και της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων των τελευταίων χρόνων, φαίνεται να ανακόπτεται το 2010, συνάρτηση της οικονομικής κρίσης, αλλά και της ολοκλήρωσης της πενταετούς επιδότησης, κατά την οποία μέρος των παραγωγών εγκαταλείπει την παραγωγική διαδικασία.
Σύμφωνα λοιπόν με τα αναρτημένα στοιχεία στην ιστοσελίδα www.minagric.gr, του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τα οποία αθροιστικά προέκυψαν από τα στοιχεία που ετησίως υποχρεούνται να προσκομίζουν οι Φορείς Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων, την 31 Δεκεμβρίου 2010 η Βιολογική Γεωργία στην Ελλάδα παρουσιάζει την εξής εικόνα:
Η έκταση της βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα ανέρχεται σε ποσοστό 3,7% (συμπεριλαμβανομένων των βοσκότοπων), σε σύγκριση με την αντίστοιχη έκταση του συνόλου της χώρας (καλλιεργήσιμη 32.474.000 στρ. + 51.378.000 στρ. βοσκότοποι, στοιχεία 2008).
Στη βιολογική γεωργία δραστηριοποιούνται 22.860 παραγωγικές και εμπορικές επιχειρήσεις, ενώ σε 3.098.215 στρέμματα ανέρχονται οι βιολογικές επιφάνειες (καλλιεργήσιμες εκτάσεις, βοσκοτόπια, αγραναπαύσεις), σε μεταβατικό και πλήρες βιολογικό στάδιο.
Σε σύγκριση με το 2009, ‘λείπουν’ από τον κλάδο των βιολογικών, 2.424 επιχειρηματίες (-9,6%).
Στις βιολογικές εκτάσεις παρατηρείται μικρότερη ποσοστιαία μείωση (-5%) ή 164.307 στρέμματα.
Κυρίαρχη καλλιέργεια παραμένει η ελιά με 569.701 στρ. και ποσοστό 18,4%, στο σύνολο της βιολογικής επιφάνειας, ενώ η κηπευτική γη καταλαμβάνει μόλις 23.444 στρ. και ποσοστό 0,8%.
Αναλυτικότερα:
οι εγγεγραμμένοι επιχειρηματίες του κλάδου είναι 22.860, κατανεμημένοι ως εξής: 21.270 παραγωγοί, 1.557 μεταποιητές, 5 εισαγωγείς, 28 άλλοι επιχειρηματίες, χονδρέμποροι, διακινητές κ.α.
⇒ Στο 93% ανέρχονται οι παραγωγοί, στο σύνολο των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στη βιολογική γεωργία.
⇒ Το 2010, σε σύγκριση με το 2009 προκύπτει συνολικά μείωση των επιχειρηματιών κατά 9,6%:
• οι παραγωγικές επιχειρήσεις μειώνονται κατά 10,1%,
• μικρή αύξηση παρουσιάζει ο αριθμός των μεταποιητικών επιχειρήσεων,
• οι εισαγωγικές μειώνονται από τις 11 στις 5 ενώ,
• μεγάλη είναι η μείωση των μεικτών επιχειρήσεων, σε ποσοστό που ξεπερνάει το 58%.
• Στις εγγεγραμμένες επιχειρήσεις δεν υπολογίζεται το σύνολο των σημείων λιανικής πώλησης (όπως καταστήματα βιολογικών προϊόντων, σουπερμάρκετ, βιολογικές λαϊκές αγορές, μανάβικα), γιατί με βάση τον κανονισμό (ΕΚ) αρ. 834/2007, αλλά και την ελληνική νομοθεσία και πρακτική δεν νοούνται ελεγχόμενοι χώροι. Όπως δεν λαμβάνονται υπόψη και οι απευθείας πωλήσεις στο κτήμα, μέσω διαδικτύου και τα καταστήματα εστίασης, που συνολικά ξεπερνούν τις 1.000 μονάδες.

Οι περιφέρειες και οι νομοί με τις περισσότερες επιχειρηματικές μονάδες (παραγωγούς, μεταποιητές, εισαγωγείς, μεικτές), σε σχέση με το σύνολο της ΄΄βιολογικής΄΄ Ελλάδας (στοιχεία έτους 2007), είναι κατά σειρά:
 Περιφέρειες

-Δυτικής Ελλάδας με 4.464 μονάδες -4.363 παραγωγούς και 101 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 18,7%

-Πελοποννήσου με 3.834 μονάδες (3.520 παραγωγούς και 314 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 16,1%

-Θεσσαλίας με 3.365 μονάδες (3.273 παραγωγούς και 92 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 14,1%

-Κεντρικής Μακεδονίας με 2.754 μονάδες (2.629 παραγωγούς και 125 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 11,6%

-Β. Αιγαίου με 2.514 μονάδες (2.429 παραγωγούς και 85 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 10,6%

-Κρήτης με 2.071 μονάδες (1.858 παραγωγούς και 213 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 8,7%

-Στερεάς Ελλάδας με 1.456 μονάδες (1.399 παραγωγούς και 57 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 6,1%

-Ανατολικής Μακεδονίας, Θράκης με 1.438 μονάδες (1.383 παραγωγούς και 55 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 6%

-Δυτικής Μακεδονίας με 720 μονάδες (695 παραγωγούς και 25 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 3%

-Ηπείρου με 503 μονάδες (480 παραγωγούς και 23 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 2,1%

-Αττικής με 335 μονάδες (187 παραγωγούς και 148 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 1,4%

-Ιονίων Νήσων με 291 μονάδες (271 παραγωγούς και 20 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 1,2%

-Ν. Αιγαίου με 81 μονάδες (70 παραγωγούς και 11 μεταποιητές/μεικτές) και ποσοστό 0,3%

Με τις λιγότερες μονάδες, σε σχέση με το σύνολο της χώρας, είναι κατά σειρά οι πρώην νομοί:

Ν. Ευρυτανίας με 11

Ν. Δωδεκανήσου με 22

Ν. Κερκύρας με 34

Ν. Καστοριάς με 49

Κατηγορίες καλλιεργειών (καταμερισμός εκτάσεων), 2010:
• Οι αροτραίες, ως ομάδα καλλιεργειών που περιλαμβάνει (δημητριακά, παραγωγή ζωοτροφών, βιομηχανικά φυτά, ελαιούχοι καρποί, κλωστικά, αρωματικά φυτά και βότανα, σανοδοτικά φυτά κλπ), καταλαμβάνει έκταση 848.005 στρ. και ποσοστό 27,4%.
• Ακολουθούν οι μόνιμες καλλιέργειες (οπωροφόρα, εσπεριδοειδή, αμπέλι, ελιά) με 667.145 στρ. και ποσοστό 21,5%.
• Τα κηπευτικά γενικά καταλαμβάνουν 23.444 στρ. και ποσοστό μόλις 0,8%.
•Η αγρανάπαυση με 28.981 στρ. και 0,9%.
Πιό συγκεκριμένα:

Οι κυριότερες βιολογικές καλλιέργειες και το αντίστοιχο ποσοστό τους επί του συνόλου της βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα (3.098.215 στρ.) κατά φθίνουσα σειρά είναι:

·         Κυρίαρχη βιολογική καλλιέργεια για την Ελλάδα παραμένει η καλλιέργεια της ελιάς με 569.701 στρ. και ποσοστό 18,4%.

·         Τα δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, αραβόσιτος κλπ) με 351.896 στρ. και ποσοστό 11,4%.

·         Τα σανοδοτικά φυτά (μονοετή, πολυετή, λειμώνες) με 297.840 στρ. και 9,6%.

·         Άλλες αροτραίες καλλιέργειες με 79.497 στρ. και 2,6%.

·         Βιομηχανικά φυτά με 60.704 στρ. και 2%.

·         Καρποί για παραγωγή ζωοτροφών με 57.233 και 1,85%.

·         Το αμπέλι με 50.014 στρ. και ποσοστό 1,6%.

·         Οπωροφόρα με 27.760 στρ. και 0,9%.

·         Ελαιούχοι καρποί (ηλίανθος, σόγια, κράμβη, λινάρι κά) με 26.294 στρ. και 0,9%.

·         Κηπευτική γη με 23.444 στρ. και 0,8%.

·         Εσπεριδοειδή με 19.087 στρ. και 0,6%.

·         Βότανα, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά με 18.038 στρ. και 0,6%.

·         Κλωστικά φυτά (βαμβάκι) με 15.336 στρ. και 0,5%.

·         Τα όσπρια με 8.487 στρ. και ποσοστό 0,3%.

·         Αγρανάπαυση με 28.981 στρ. και 0,9%.

 

Μεταποίηση (αριθμός μεταποιητών και είδος δραστηριότητας)

Μείωση κατά 437 μονάδες (ποσοστό 17,5%) παρουσιάζει ο αριθμός των μεταποιητικών δραστηριοτήτων το 2010, σε σχέση με το 2009.

Για πρώτη φορά το 2010 εισάγεται μια νέα δραστηριότητα, αυτή της ιχθυοκαλλιέργειας με δύοεπιχειρήσεις.

Οι παρασκευαστές ποτών αποτελούν την εξαίρεση στην πτωτική τάση της μεταποιητικής δραστηριότητας, αφού αυξάνονται αριθμητικά κατά 93 μονάδες και ποσοστό 29,9%.

Από τις 2.057 μεταποιητικές επιχειρήσεις, οι 759 (36,9%) ασχολούνται με την επεξεργασία ελαιολάδου και άλλων ελαίων. Συγκεκριμένα η εικόνα των διαφόρων δραστηριοτήτων συγκριτικά με το 2009 έχει ως εξής:

·          Επεξεργασία κρέατος ………………………………………………………. -41,7%

·          Μεταποίηση-Τυποποίηση οπωροκηπευτικών ………………… -46%

·          Επεξεργασία ελαιόλαδου …………………………………….............. -15,3%

·          Επεξεργασία προϊόντων γάλακτος ………………………………….. -32%

·          Παρασκευή προϊόντων αλευροποιίας …………………………….. -44,6%

·          Παρασκευή ζωοτροφών ………………………………………………….. -25%

·          Παρασκευή ειδών αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής ……… -46,1%

·          Παρασκευή ποτών ……………….……………………………………….... 29,9%

 

Ζωική παραγωγή (είδος και αριθμός ζώων) στη Βιολογική Κτηνοτροφία

Στη ζωική παραγωγή, δραστηριοποιούνταν το 2007, 1.846 παραγωγοί-κτηνοτρόφοι. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία τα επόμενα χρόνια και έως σήμερα.

Το 2010 εκτρέφονται με βιολογικές μεθόδους 950.268 ζώα (δεν υπολογίζεται ο αριθμός των κυψελών), λιγότερα κατά 65.722 κεφάλια ή -6,5% σε σχέση με το 2009.

Σε σχέση με το 2009, αύξηση παρατηρείται μόνο στην εκτροφή των πουλερικών κατά 102.507 κεφάλια και ποσοστό 38,5%. Οι υπόλοιπες κατηγορίες ζώων σε σχέση με το 2009 παρουσιάζουν μείωση:

·          Βοοειδή ………………………………………… -19,3%

·          Πρόβατα ………………………………………. -19,2%

·          Αίγες …………………………………………….. -26,7%

·          Χοίροι …………………………………………… -21,3%

·          Πουλερικά ……………………………………. 38,5%

·          Κυψέλες μελισσών ………………………. -4,2%

 

Σύγκριση των βασικών βιολογικών καλλιεργειών με ομοειδείς συμβατικές

Παρακάτω συγκρίνονται οι βασικές βιολογικές καλλιέργειες (στοιχεία 2010), με τις αντίστοιχες ομοειδείς της συμβατικής γεωργίας.

·         To σύνολο των ελαιώνων που καλλιεργούνται βιολογικά υπολογίζεται περίπου στο 7,1% σε σύγκριση  με το σύνολο των συμβατικών ελαιώνων.

·          Οι δενδρώδεις υπολογίζονται στο 6,6%.

·          Οι αροτραίες στο 4,2%.

·          Τα αμπέλια στο 4,1%.

·          Τα εσπεριδοειδή στο 3,3%.

·          Τα κηπευτικά γενικά στο 2,3%.

Παρόλο που πιστεύουμε ότι η βιολογική γεωργία δεν είναι μόνο ένας τρόπος γεωργικής παραγωγής, αλλά συνδέεται και με ένα τρόπο ζωής και με μια συγκεκριμένη κοινωνική και ατομική συνείδηση, παραθέτουμε τις βασικές αρχές και τους κανόνες της, όπως διατυπώνονται και στους κανονισμούς της Ε.Ε.:

Αρχές
Η βιολογική γεωργία βασίζεται σε στόχους και αρχές, αλλά και σε κοινές πρακτικές, ούτως ώστε να ελαχιστοποιείται η ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον και συγχρόνως να επιτρέπει στο αγροτικό σύστημα να παράγει πιο φυσικά
και υγιεινά προϊόντα.

Οι πρακτικές στη βιολογική γεωργία περιλαμβάνουν:
• Εναλλαγή των καλλιεργειών για αποτελεσματικότερη χρήση των φυσικών πόρων
• Αυστηροί περιορισμοί στη χρήση συνθετικών φυτοπροστατευτικών ουσιών, αντιβιοτικών στην εκτροφή των ζώων, πρόσθετων στα τρόφιμα και άλλους υποστηρικτικούς παράγοντες.
• Απαγόρευση της χρήσης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ)
• Σωστή και αποτελεσματική χρήση των φυσικών πόρων της περιοχής, όπως κοπριά για λίπανση ή καλλιέργεια φυτών για την τροφή των ζώων εντός του αγροκτήματος.
• Επιλογή φυτών και ζώων ανθεκτικών στις ασθένειες, προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες συνθήκες της περιοχής.
• Εκτροφή ζώων με ελεύθερο σταυλισμό, όχι εγκλεισμό και διατροφή με βιολογικές ζωοτροφές.
• Χρήση πρακτικών εκτροφής κατάλληλες για τα διαφορετικά είδη ζώων.

Οι κοινοτικές οδηγίες για τη βιολογική γεωργία
Ο κανονισμός (ΕΚ) αρ. 834/2007 για τη βιολογική παραγωγή και την επισήμανση των βιολογικών προϊόντων, σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2009, προσέφερε νομικές βάσεις και μεγαλύτερη σαφήνεια, απλοποιώντας τις διαδικασίες για παραγωγούς και καταναλωτές, η οποία είχε γίνει αρκετά περίπλοκη με τη συνεχή προσθήκη τροπολογιών από την πρώτη εφαρμογή το 1991, με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αρ. 2092/91.
Ο κανονισμός επιτρέπει στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν εθνικούς κανόνες, εκτός της ιχθυοκαλλιέργειας, η οποία ρυθμίστηκε με τον καν. (ΕΚ) αρ. 710/09, για κάποιες κατηγορίες ζώων και της παραγωγής οίνου και οινοποίησης, για
την οποία παραμένει η επισήμανση, έως τον Ιούλιο 2012, ‘‘κρασί από σταφύλια βιολογικής γεωργίας’’ (καν. ΕΕ αρ.344/2011).
Μένουν εκτός πεδίου εφαρμογής του κανονισμού, εκτός από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της εστίασης - για την οποία προβλέπεται η επανεξέταση εντός του 2011, να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να διαμορφώνουν εθνικούς κανόνες (άρθρο 42) -, η διατροφή ζώων συντροφιάς (pet-food), για την οποία επίσης μπορούν να εφαρμόζουν
εθνικούς κανόνες (άρθρο 95, καν. ΕΚ αρ. 889/08), τις ζωοτροφές για επαγγελματική χρήση, τα προϊόντα ύφανσης, τα καλλυντικά, τα φύκια καλλιέργειας.
Ο κανονισμός (ΕΚ) αρ. 889/2008, ο οποίος θεσπίζει λεπτομέρειες εφαρμογής του προηγούμενου κανονισμού, σχετικά με τον τρόπο παραγωγής, τον έλεγχο, την επισήμανση, την εκτροφή και τη διατροφή.
Στη συνέχεια εκδόθηκαν ειδικοί και επεξηγηματικοί κανονισμοί για:
• τις εισαγωγές βιολογικών προϊόντων από τρίτες χώρες (καν. ΕΚ αρ. 1235/08, 537/09, 471/10).
• την αξιολόγηση των οργανισμών ελέγχου, τη διαπίστευση, το ISO 65, τη συμμόρφωση και τις κατευθυντήριες οδηγίες του Codex Alimentarius.
• την παραγωγή βιολογικής μαγιάς και τα προϊόντα με βάση τη μαγιά (καν. ΕΚ αρ. 1254/08), με εφαρμογή από 31/12/2013 ((άρθρο 27 του καν. ΕΚ αρ. 889/08).
• την παραγωγή ζώων και φυκιών ιχθυοκαλλιέργειας (καν. ΕΚ αρ. 710/09).
• το υποχρεωτικό σήμα της ΕΕ για τη βιολογική παραγωγή (καν. ΕΚ αρ. 967/08 και ΕΕ αρ. 271/10).

Τι περιλαμβάνει ο Κανονισμός (ΕΚ) αρ. 834/2007
• Επιβεβαιώνει την απαγόρευση χρήσης ΓΤΟ στην παραγωγή βιολογικών προϊόντων, αλλά προσδιορίζει ότι το όριο 0,9% για την τυχαία παρουσία εγκεκριμένων ΓΤΟ στα τρόφιμα εφαρμόζεται και στα βιολογικά προϊόντα.
• Εισάγει την υποχρέωση χρήσης του ευρωπαϊκού λογότυπου για τα βιολογικά προϊόντα, επιτρέποντας την ταυτόχρονη χρήση εθνικών ή ιδιωτικών σημάτων.
• Επιτρέπει τη σήμανση ως βιολογικών προϊόντων μόνο σε όσα περιέχουν τουλάχιστον κατά 95% βιολογικά συστατικά και την αναγραφή όλων των βιολογικών συστατικών της σύνθεσής τους.
• Διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή στην ΕΕ προϊόντων από τρίτες χώρες, με όρους ισοτιμίας οι οποίοι ισχύουν και για τους παραγωγούς της ΕΕ.
• Καθιστά υποχρεωτική την καταγραφή των πρώτων υλών στην ετικέτα, ακόμα και για τα εισαγόμενα βιολογικά προϊόντα, που φέρουν εθελοντικά το ευρωπαϊκό σήμα.
• Καθιερώνει τη συχνότητα των ελέγχων με βάση την αξιολόγηση των κινδύνων που προβλέπει ο κανονισμός.
• Υποβάλλει σε ελέγχους, τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, όλους τους συντελεστές, συμπεριλαμβανομένων των χονδρεμπόρων που αποθηκεύουν ή διακινούν στη αγορά βιολογικά προϊόντα. Εξαιρεί από τον έλεγχο όλους τους επιχειρηματίες λιανικής που πωλούν συσκευασμένα προϊόντα με ετικέτα απευθείας στον καταναλωτή.
• Υποχρεώνει τους ιδιωτικούς φορείς ελέγχου, εγκεκριμένους από τις αρμόδιες αρχές, να διαπιστεύονται σύμφωνα με το ΕΝ ISO 45011

Συγγραφείς: Anne Schweigler και Andreas Riekeberg,

Φωτογραφίες: Anne Schweigler, Udo Schilling και Johannes Geiermann (Saatgutkampagne),

Φωτογραφίες σελίδων 17/18: Arantxa Aldunzin (Umbruch Bildarchiv), Εικαστικά σελίδων. 3/11: titom.be (CC: BY-NCND_2.0-be).

Εκδόθηκε το 2012 για λογαριασμό της Εκστρατείας για την Αυτοδυναμία σε Σπόρους (www.seed-sovereignty.org).

Eλληνική έκδοση: μετάφραση Βάσω Κανελλοπούλου για το ΠΕΛΙΤΙ, επιμέλεια Πασχαλία Μπόσκου, Παναγιώτης Σαϊνατούδης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Ενημέρωση και Ενεργοποίηση 4

2. Η δύναμη της βιομηχανίας σποροπαραγωγής

και αγροχημικών 6

3. Νομοθεσία για τους σπόρους = νομοθεσία

εμπορικής κυκλοφορίας 9

4. Το 2012, η νομοθεσία για τους σπόρους, σε

σταυροδρόμι 12

5. Προστασία ποικιλιών (PVR) και η Διεθνής Ένωση

για την Προστασία Νέων Φυτικών Ποικιλιών

(UPOV) -Τα Δικαιώματα των Βελτιωτών 13

6. Πατέντες στα φυτά 15

7. Πώς οργανώνονται οι ανταλλαγές σπόρων 17

8. Οι ομιλητές της ταινίας, «Σπόροι που Αντέχουν» 20

9. Ευχαριστίες 23

10. Προστατεύοντας τους Σπόρους εντός της

Ελληνικής Κρίσης 24

11. Διεθνεις ημερες σπορων στην Ελλαδα, 2012 28

12. Το Τέλος της Διαφύλαξης

Σπόρων από τους Αγρότες;

8 θεραπευτικές τροφές
Τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Ιπποκράτης δίδασκε ότι «το φάρμακό σου είναι η τροφή σου και η τροφή σου είναι το φάρμακό σου». Μετά από χρόνια, αποδείχτηκε ότι ο ιατροφιλόσοφος είχε απόλυτο δίκιο. Έτσι, οι επιστήμονες σήμερα προσπαθούν να ανακαλύψουν στη φύση τις τροφές που μπορεί να συνεισφέρουν, όχι μόνο στην πρόληψη, αλλά και στην ίαση πολλών νοσημάτων.

Στην καθημερινότητά μας, ταλαιπωρούμαστε συχνά από διάφορες παθήσεις, αξίζει λοιπόν να αναφερθούν μερικές τροφές που, αν ενταχθούν στη διατροφή μας, μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπισή τους.

Τζίντζερ για τη ναυτία

Το τζίντζερ χρησιμοποιείται ευρέως για την ναυτία και τον εμετό. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες οφείλονται στο πτητικό έλαιο και στις ελαιορητίνες που περιέχει. Η τζιντζερόλη είναι υπεύθυνη για την καυτερή γεύση του και τις διεγερτικές του ιδιότητες. Βασικές δράσεις: Αντιεμετικό, διεργετικό του κυκλοφορικού, αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες. Χρήση: Φτιάξτε έγχυμα από τζίντζερ χρησιμοποιώντας 1-2 φέτες νωπής ρίζας σε 1 φλιτζάνι νερό. Αφήστε το για 5 λεπτά τουλάχιστον και πιείτε το ενώ είναι ακόμη ζεστό. Πίνετε έως 5 φλιτζάνια ημερησίως.

Σκόρδο για το κρυολόγημα και τη γρίπη

Το σκόρδο έχαιρε πάντα εκτίμησης για τις θεραπευτικές του ικανότητες και, πριν από την ανάπτυξη των αντιβιοτικών, ήταν ένα θεραπευτικό μέσο για όλων των ειδών τις λοιμώξεις. Αποτελεί εξαίρετο γιατρικό για το κρυολόγημα, τη γρίπη και βοηθάει στη μείωση της καταρροής. Βασικές δράσεις: Αντιβιοτικό, αποχρεμπτικό, εφιδρωτικό, ελαττώνει τη πίεση του αίματος, αντιπηκτικό, αντιδιαβητικό. Χρήση: Συνθλίψτε μια σκελίδα σκόρδο, τρίψτε ένα ίδιου μεγέθους κομμάτι νωπού τζίντζερ, στίψτε το χυμό ενός λεμονιού και αναμίξτε τα με 1 κουταλάκι μέλι σε 1 φλιτζάνι ζεστό νερό. Πίνετε έως 3 φλιτζάνια ημερησίως.

Σέλινο για την αρθρίτιδα και την ουρική αρθρίτιδα

Οι σπόροι του, βοηθούν τα νεφρά να αποβάλουν τα ουρικά άλατα και άλλα άχρηστα προϊόντα, βοηθούν στην αρθρίτιδα, βοηθώντας στην αποτοξίνωση του οργανισμού και βελτιώνοντας τη κυκλοφορία του αίματος στους μυς και τις αρθρώσεις. Τέλος οι σπόροι του, έχουν ήπια διουρητική δράση και είναι αποτελεσματικοί ως θεραπεία για την κυστίτιδα, βοηθώντας στην αποστείρωση της ουροδόχου κύστης και των σωληνίσκων του ουροποιητικού. Βασικές δράσεις: Αντιρευματικό, διουρητικό, ελαττώνει τη πίεση του αίματος, αντισηπτικό του ουροποιητικού. Χρήση: Φτιάξτε αφέψημα, χρησιμοποιώντας 20 γραμμάρια σπέρματα σέλινου σε 750 ml νερό. Χωρίστε το σε 3 δόσεις και πίνετέ το στη διάρκεια της μέρας ή προσθέστε 25 γραμμάρια σπόρων στην καθημερινή σας διατροφή.

Τσουκνίδα για την αναιμία (λόγω αιμορραγιών)

Η τσουκνίδα χρησιμοποιείται ευρέως στη κουζίνα μας, μπορεί να μαγειρευτεί όπως τα λαχανικά και έχει παρόμοια γεύση με το σπανάκι. Μια σούπα με φύλλα τσουκνίδας, καρότα και κρεμμύδια είναι πλούσια σε σίδηρο. Η τσουκνίδα ελαττώνει ή σταματάει την αιμορραγία από τις πληγές και τις ρινορραγίες και είναι καλή για την έντονη αιμορραγία της περιόδου. Βασικές δράσεις: Στυπτικό, διουρητικό, προληπτικό για αιμορραγίες, τονωτικό. Χρήση: Φτιάξτε έγχυμα χρησιμοποιώντας 25 γραμμάρια τσουκνίδας σε 750 ml νερό. Αργοπίνετε ολόκληρη τη δόση κατά διαστήματα στη διάρκεια της ημέρας.

Καλαμπόκι για τις ουρολοιμώξεις

Το καλαμπόκι θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το γιατρικό του ουροποιητικού. Είναι χρήσιμο διουρητικό για σχεδόν όλα τα προβλήματα του ουροποιητικού συστήματος και αυτό εν μέρει οφείλεται στην αυξημένη περιεκτικότητά του σε κάλιο. Καταπραΰνει και χαλαρώνει την εσωτερική βλεννογόνο των ουρικών σωλήνων και της ουροδόχου κύστης, ανακουφίζοντας από τους ερεθισμούς και βελτιώνοντας τη ροή των ούρων και την απέκκρισή τους. Είναι χρήσιμο για τη συχνοουρία, που προκαλείται από ερεθισμό της ουροδόχου κύστης και των τοιχωμάτων της ουρήθρας και για δυσκολία στην ούρηση. Βασικές δράσεις: Μαλακτικό του ουροποιητικού, διουρητικό. Χρήση: Φτιάξτε έγχυμα, χρησιμοποιώντας 15 γραμμάρια μαλλιά καλαμποκιού σε 750 ml νερό. Χωρίστε το σε 4 δόσεις και πίνετέ το στη διάρκεια της μέρας.

Βρώμη για το έκζεμα

Η βρώμη είναι πασίγνωστη ως θρεπτικό δημητριακό, αλλά οι εξωτερικά χρησιμοποιούμενοι κόκκοι της είναι μαλακτικοί και καθαριστικοί. Αν προστεθεί αφέψημα βρώμης στο νερό για το μπάνιο, καταπραΰνει τη φαγούρα και το έκζεμα. Βασικές δράσεις: Αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες, τονωτικό. Χρήση: Γεμίστε μια σακούλα από οργαντίνα με πίτουρο βρώμης και τοποθετήστε κάτω από τη βρύση του ζεστού νερού. Γεμίστε τη μπανιέρα και χαλαρώστε μέσα στο νερό για 10 λεπτά.

Γαρίφαλο για τον πονόδοντο

Το πτητικό έλαιο του γαρίφαλου είναι ισχυρά αντιβακτηριακό. Η ευγενόλη (φαινόλη) είναι το πιο σημαντικό συστατικό του πτητικού ελαίου. Είναι έντονα αναισθητικό και αντισηπτικό, γι’ αυτό και είναι χρήσιμο για την ανακούφιση από τον πονόδοντο. Βασικές δράσεις: Αντισηπτικό, αναλγητικό, αντισπασμωδικό. Χρήση: Μασήστε ένα γαρίφαλο ή τρίψτε με 1-2 σταγόνες σκέτο αιθέριο έλαιο το δόντι που πονάει 2-3 φορές την ημέρα, για 3 μέρες το πολύ.

Τσίλι για τα παγωμένα άκρα

Οι θερμαντικές του ιδιότητες, το καθιστούν πολύτιμο γιατρικό για την κακή κυκλοφορία του αίματος και για τις παθήσεις που σχετίζονται με αυτήν. Το τσίλι βελτιώνει τη ροή του αίματος προς τα χέρια, τα πόδια και τα κεντρικά όργανα. Το συστατικό που είναι υπεύθυνο για τη διέγερση της κυκλοφορίας του αίματος και την τροποποίηση της ρύθμισης της θερμοκρασίας, είναι η καψαϊκίνη.

Βασικές δράσεις: Διεγερτικό, τονωτικό, εφιδρωτικό, αυξάνει τη κυκλοφορία του αίματος προς την επιδερμίδα, αναλγητικό. Χρήση: Καταναλώστε δισκία τσίλι ή προσθέτετε μια πρέζα σκόνη τσίλι ή σάλτσα τσίλι σε κάθε σας κύριο γεύμα.

Οι παραπάνω τροφές είναι μια μικρή παρένθεση του συνόλου των τροφών που επιδρούν ευεργετικά προς την υγεία. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες τροφές που μας προσφέρει η φύση, παρουσιάζουν άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο ευεργετικές ιδιότητες προς την υγεία μας.

Επομένως, η ποιότητα της ζωής μας, είναι δική μας υπόθεση και επιτυγχάνεται κατά ένα μεγάλο βαθμό, από τη γνώση που έχουμε για τη σωστή διατροφή

http://www.mednutrition.gr/8-therapeytikes-trofes

Η ασθένεια αυτή είναι μια αδρομύκωση (φράξιμο των αγγείων), που οφείλεται στο μύκητα rerticillium alboaturm και προκαλεί είτε αποπληξία (απότομο μαρασμό) είτε τη βραδεία ξήρανση των ελαιοδένδρων. Η διάγνωση της ασθένειας γίνεται με τομή των κλάδων ή του κορμού, οπότε διακρίνονται μακροσκοπικά ή μικροσκοπικά οι αποφράξεις των αγγείων του ξύλου. Η ασθένεια παρατηρείται σε αρδευόμενους ελαιώνες ή όταν τα ελαιόδενδρα συγκαλλιεργούνται με λαχανικά όπως τομάτα και μελιτζάνα. Η ασθένεια καταπολεμείται με την προσεκτική επιλογή των δενδρυλλίων, τη μη συγκαλλιέργεια λαχανικών, την απολύμανση των εδαφών με χημικά ή ηλιακή ενέργεια (κάλυψη με πλαστικό) και τη μείωση της εδαφικής υγρασίας.

Ελιά: Βερτισιλλίωση - Verticillium dahliae - η ασθένεια, τα συμπτώματα, αντιμετώπιση - καταπολέμηση (ηλιοαπολύμανση ελαιώνα). Πρακτικές συμβουλές από το εργαστήριο Φυτοπαθολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. (13/5/2010 09:16) Video

http://www.agrotypos.gr/index.asp?mod=articles&id=57924

 

ΒΕΡΤΙΣΙΛΛΙΩΣΗ

Αποτελεί τη σοβαρότερη ασθένεια της ελιάς, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εγκατασταθεί σε σημαντικό αριθμό ελαιώνων και σε διάφορες περιοχές. Πρόκειται για φυτοπαθογόνο μύκητα εδάφους, με πολύ μεγάλο κύκλο ξενιστών, ο οποίος μολύνει τα δένδρα από τις λεπτές ρίζες και προκαλεί απόφραξη των αγγείων του ξύλου. Η ασθένεια ξεκινά με το μεταχρωματισμό των φύλλων και γίνεται τελικώς φανερή είτε με τη μορφή μεμονωμένων ξερών κλάδων στα μεγαλύτερης ηλικίας δένδρα (ημιπληγία), είτε με την πλήρη ξήρανση των νεαρών δένδρων (αποπληξία). Η ασθένεια μεταδίδεται κυρίως από τα μολυσμένα φύλλα της ελιάς ή άλλων ευπαθών ξενιστών και είναι σοβαρότερη όταν ο ελαιώνας συγκαλλιεργείται με άλλα ευπαθή στο μύκητα φυτά, όπως βαμβάκι, τομάτες, πατάτες κ.ά. ή γειτονεύει με ευπαθείς καλλιέργειες.

Επειδή δεν υπάρχουν χημικά μέσα για τη θεραπεία της ασθένειας, συνιστάται η αυστηρή τήρηση των παρακάτω καλλιεργητικών μέτρων για τον περιορισμό διάδοσης της ασθένειας: 1) κοπή και καύση των προσβεβλημένων κλάδων με τα πρώτα συμπτώματα εκδήλωσης της ασθένειας. Τα μολυσμένα δένδρα συχνά αναβλαστάνουν από τη βάση και δίνουν νέα κλαδιά χωρίς συμπτώματα, ενώ είναι συχνό το φαινόμενο της ανάρρωσης, 2) αποφυγή των οργωμάτων, 3) άρδευση με σταγόνες και αποφυγή της κατάκλυσης και των αυλακιών, 4) καταστροφή των ζιζανίων, 5) χρησιμοποίηση υγιών δενδρυλλίων για την εγκατάσταση ενός ελαιώνα, 6) αποφυγή φυτέματος εκεί όπου προηγήθηκε καλλιέργεια ευπαθών στην ασθένεια φυτών (πατάτα, τομάτα, βαμβάκι κ.ά.), 7) αποφυγή συγκαλλιέργειας ή γειτνίασης με ευπαθή στην ασθένεια φυτά, 8) εφαρμογή ηλιοαπολύμανσης σε εγκαταστημένους ελαιώνες.

Σε πολλά μέρη της χώρας μας υπάρχει το έθιμο της συλλογής αρωματικών φυτών (κυρίως τσαγιού και ρίγανης) μια και συνδιάζεται με μια καλοκαιρινή βόλτα στο βουνό που εξασφαλίζει σε μια οικογένεια σχεδόν για όλο το χρόνο υψηλής ποιότητας ροφήματα ή καρικεύματα και μάλιστα δωρεάν.

Στην παραδοσιακή ιατρική το αφέψημα από τσάι του βουνού χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της βρογχίτιδας, την ανακούφιση του κοινού κρυολογήματος, του βήχα, των πόνων της κοιλιάς κ.λ.π. Ακόμη θεωρείται εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό και αντιαναιμικό, διότι περιέχει σίδηρο.  Οργανοληπτικά το ρόφημα είναι πολύ εύγευστο και αρωματικό, ενώ μπορεί να καταναλωθεί ζεστό ή κρύο, με ζάχαρη, μέλι ή και σκέτο.

Στην Ελλάδα αυτοφύονται περίπου 17 είδη, τα γνωστότερα είναι:

• Τσάι βλάχικο (στο Άγιο Όρος λέγεται μπεττόνικα) (Sideritis athoa – Σιδερίτης η αθώα) Απαντάται στη χερσόνησο του Άθω, στην Πίνδο και στη Σαμοθράκη, στο όρος Σάος.
• Τσάι του Μαλεβού ή τσάι του Ταϋγέτου (Sideritis clandestina – Σιδερίτης η λαθραία). Αυτοφύεται σε βράχους στις υποαλπικές και αλπικές περιοχές του Μαλεβού, του Ταϋγέτου και της Κυλλήνης.
• Μαλοτήρα ή καλοκοιμηθιά ειναι το τσάι της Κρήτης (Sideritis syriaca – Σιδερίτης η συριακή). Είναι αυτοφυές των βουνών της Κρήτης -κυρίως των Λευκών Ορέων και παλιότερα του Ψηλορείτη- σε υψόμετρο 1.300 – 2.000 μέτρα.
• Τσάι της Εύβοιας ή τσάι απ’ το Δέλφι (Sideritis euboea – Σιδερίτης η εύβοια). Αυτοφυές φυτό της Εύβοιας, κυρίως στα βουνά Δίρφυ σε υψόμετρο 1.000 – 1.540μ.
• Τσάι του Ολύμπου (Sideritis scardica – Σιδερίτης η σκαρδική) Το βρίσκουμε σε βραχώδη μέρη και σε υψόμετρο άνω των 1.000 μ., στον Όλυμπο, στην Όσσα (Κίσσαβο) και στο Πήλιο.
• Τσάι του Παρνασσού ή τσάι του Βελουχιού (Sideritis raeseri – Σιδερίτης του Ράσερ). Είναι αυτοφυές αλλά  και καλλιεργήσιμο στο νομό Μαγνησίας. Ευδοκιμεί σε ορεινές περιοχές (και στον Όλυμπο) και σε χωράφια ασβεστούχα, πετρώδη, μέτριας γονιμότητας, ξερικά.

Κοινό χαρακτηριστικό των ειδών αυτών αλλά και γενικά του γένους Sideritis L. είναι ότι πρόκειται για φυτά ιδιαίτερα προσαρμοσμένα για να επιβιώνουν σε απόκρημνες βραχώδεις περιοχές με υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων και κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες. Είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην ξηρασία και στις χαμηλές θερμοκρασίες, δεν απαιτούν πλούσια εδάφη και προτιμούν θέσεις με ελαφρό έδαφος , μικρό βάθος και άφθονο ήλιο.  Απαντώνται και σε σχισμές βράχων ή ανάμεσα σε πέτρες, όπου λίγα φυτά  μπορούν να επιβιώσουν.

Οι ανθοφόροι βλαστοί ξηραίνονται ώστε να μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ζήτηση για το είδος είναι μεγάλη, καθώς το ματσάκι (περίπου 50 γραμμάρια) πωλείται έναντι ενός ευρώ.

Η οικονομική κρίση και η ακριβή τιμή στο τσάϊ του βουνού, οδηγούν «επιχειρηματίες-εργολάβους» στην ολοένα και αυξανόμενη εκμετάλευση των δώρων αυτών της φύσης. Οργανωμένες ομάδες που συλλέγουν και πωλούν αυτοφυή φυτά από όλη τη χώρα χτενίζουν δεκάδες βουνοπλαγιές όπου φυτρώνουν είδη ελληνικού τσαγιού και άλλων αρωματικών φυτών και τα συλλέγουν παράνομα σε τέτοιο βαθμό που είναι ορατός πλέον ο κίνδυνος εξαφάνισής τους. Υπολογίζεται ότι σε μια καλή χρονιά μπορεί να συλλεγούν από την περιοχή των Πρεσπών έως και πέντε τόνοι τσαγιού!

Ηδη σε δεκάδες ορεινές περιοχές της χώρας, και σε υψόμετρο άνω των 1.000 μ. όπου αυτοφύεται το τσάι του βουνού, οι πληθυσμοί του τσαγιού έχουν μειωθεί δραματικά, και επιστήμονες του ΑΠΘ και του Τμήματος Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ επισημαίνουν την επιτακτική ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα για να αποτραπεί η καταστροφή του.

Η ποιότητα επίσης της ελληνικής ρίγανης είναι γνωστή στις διεθνείς αγορές για τα υψηλά ποιοτικά της χαρακτηριστικά (υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο πλουσιότατο σε καρβακρόλη). Οι ποσότητες ρίγανης που συλλέγονται από τους αυτοφυείς πληθυσμούς  έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και αυτό οφείλεται στη μείωση των αυτοφυών φυτών λόγω κυρίως της αλλαγής της γεωργικής πρακτικής που είχε σαν επακόλουθο την εξαφάνιση των αυτοφυών φυτών από τις παρυφές διαφόρων καλλιεργειών (ελιές, αμπέλια κλπ), στην αλλαγή χρήσεως γης σε περιοχές όπου αυτοφυόταν, καθώς και στη δυνατότητα απασχόλησης σε άλλες πλέον επικερδείς ή λιγότερο κοπιαστικές δραστηριότητες.

Οι ειδικοί επιστήμονες συστήνουν ελέγχους και μέτρα παρόμοια με αυτά που λαμβάνονται σήμερα για τη λαθροϋλοτόμηση σε μια προσπάθεια να αναχαιτιστεί το φαινόμενο της ληστρικής εκμετάλλευσης των αυτοφυών αρωματικών φυτών.

Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται στα βουνά της Πελοποννήσου και της Κρήτης, ενώ στη Βόρεια Ελλάδα τα βουνά των συνόρων, όπως είναι ο Γράμμος, ο Βόρας, αλλά και ο Ολυμπος, έχουν χάσει σημαντικό μέρος από το απόθεμά τους. Στον Ψηλορείτη η μαλοτήρα πρακτικώς έχει εξαφανισθεί, ενώ στα Λευκά Όρη εκτιμάται ότι έχει απομείνει το 30% των φυσικών πληθυσμών που υπήρχαν πριν από 30 χρόνια. Το ξακουστό «μέλι της μαλοτήρας» εδώ και 5 χρόνια δεν παράγεται λόγω της δραματικής μείωσης των πληθυσμών του φυτού που τροφοδοτούσαν με τα άνθη τους τα μελισσοσμήνη.

Παράλληλα, σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η βόσκηση. Επιστημονική ομάδα του Τμήματος Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών στο πλαίσιο μελέτης που διεξάγει για το τσάι του βουνού στη Β. Ελλάδα επεσήμανε το φαινόμενο αυτό στο όρος Φαλακρό, λόγω της εκτεταμένης παρουσίας κοπαδιών από αγελάδες(!) στις πλαγιές του βουνού.

Η διάνοιξη ορεινών δρόμων  διευκολύνει την προσπέλαση σε δυσπρόσιτους τόπους που υπάρχουν ακόμα φυσικοί πληθυσμοί των αρωματικών φυτώνόπως το τσάι του βουνού και τη μεταφορά του προϊόντος στην αγορά σε μεγάλες ποσότητες χωρίς δυσκολία. Η συλλογή του ελληνικού τσαγιού για το εμπόριο απαγορεύεται και επιτρέπεται μόνο για οικιακή χρήση και πολλά δασαρχεία έχουν εκδώσει ρυθμιστικές διατάξεις που καθορίζουν τις ποσότητες και τον χρόνο συλλογής. Παρ’ όλα αυτά, την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο ομάδες είτε Ελλήνων είτε αλλοδαπών να το συλλέγουν συστηματικά για να το εμπορευτούν στο εσωτερικό και στο εξωτερικό και τα δασαρχεία αδυνατούν να ελέγξουν την κατάσταση.

Τα περισσότερα γνωρίζουν «γενικώς» που βρίσκονται οι πληθυσμοί σπάνιων φυτών αλλά δεν έχουν στα χέρια τους κάποια επιστημονική μελέτη ώστε να γνωρίζουν με ακρίβεια τα στοιχεία που συνθέτου την σπάνια χλωρίδα που συγκροτούν τη φύση των ελληνικών βουνών ούτε προσωπικό, ούτε οχήματα, ούτε καύσιμα, ούτε κονδύλια για υπερωρίες των δασοφυλάκων το απόγευμα ή τα Σαββατοκύριακα! Συνήθως, οι «εργολάβοι» γνωρίζουν  με ακρίβεια όχι μόνο τους τόπους αλλά και τις κινήσεις των δασικών. Έτσι αποφεύγουν τη σύλληψη αλλά «το εμπόρευμα» πωλείται κανονικά στα καταστήματα ξηρών καρπών, βιολογικών προϊόντων κ.λπ. χωρίς κανείς να νοιάζεται πώς βρέθηκαν στις προθήκες τους!

Για πολλούς αιώνες οι ντόπιοι πληθησμοί συλλέγουν με προσοχή τα άνθη των αρωματικών φυτών προσέχοντας να μη καταστρέψουν τη ρίζα ενώ πάντα αφήνουν κάποια φυτά για «να δώσουν σπόρο» ώστε να υπάρχουν τα αρωματικά φυτά και την επόμενη χρονιά. Αυτή η ισορροπία έχει χαθεί καθώς οι οργανωμένες αυτές ομάδες έχοντας γνώση της παράνομης πράξης τους, μαζεύουν στα γρήγορα τα φυτά τα ξεριζώνουν  και αδιαφορούν για το μέλλον. Μάλιστα προκειμένου να προλάβουν τους ανταγωνιστές συλλέγουν ολοένα και νωρίτερα τα φυτά χειροτερεύοντας την κατάσταση.

Οι τελευταίες καταγγελίες φέτος αφορούσαν το τσάι που φύεται στις Πρέσπες, τον Γράμμο (Sideritis raeseri) και τον Ταΰγετο (Sideritis clandestina), ενώ η Διεύθυνση Δασών Αιτωλοακαρνανίας απηύθυνε έκκληση «για ορθολογική διαχείριση των φυτων του τσαγιού και της ελληνικής ρίγανης (Origanum vulgare ssp. hirtum), καθώς παρατηρήθηκε μαζική εκρίζωση». Σύμφωνα με τον διευθυντή δασών Καστοριάς κ. Χ. Λιάμη, το πρόβλημα εντοπίζεται σε αυτούς που μαζεύουν πολλά κιλά και το ξεριζώνουν για να μην καθυστερούν ή το συλλέγουν εκτός εποχής αδιαφορώντας για την αειφορία του.

Το ελληνικό τσάι βρίσκεται ψηλά στον κατάλογο της πυραμίδας των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών που αυτοφύονται στην Ελλάδα. Αν και από αυτό παρασκευάζεται το πιο διαδεδομένο ελληνικό αφέψημα, καλλιεργείται σε ελάχιστες περιοχές της χώρας (κυρίως στη Βρύναινα Μαγνησίας και αλλού σε μικρότερες εκτάσεις). Είναι γνωστό διεθνώς ως Greek Mountain Teα, ονομασία που δεν έχει αμφισβητηθεί από καμία από τις γειτονικές χώρες, οι οποίες σημειωτέον εξάγουν ετησίως τεράστιες ποσότητες αρωματικών φαρμακευτικών φυτών, συμπεριλαμβανομένων και ειδών Sideritis.

 http://ecology-salonika.org/2010/10/06/dramatic-reduction-of-aromatic-plants-in-the-greek-mountains/

Η ελιά Βουβών
 
Το Αρχαίο Ελαιόδεντρο Βουβών ξεπερνάει σε ηλικία τα 3.000 χρόνια, έχει περίμετρο κορμού 12,5 μέτρα, διάμετρο 4,6 μέτρα και ανήκει στην ντόπια ποικιλία τσουνάτη εμβολιασμένη σε ύψος 3 μέτρων πάνω σε αγριελιά.
 
Το 1990 με ομόφωνη απόφαση του νομαρχιακού συμβουλίου Χανίων η ελιά των Βουβών κηρύχθηκε ως μνημείο εξαιρετικής σημασίας της φύσης.
 
Ο κορμός του δέντρου είναι κούφιος καθώς δεν υπάρχει καρδιόξυλο, οπότε η ελιά ανανεώνεται προς τα έξω και το καρδιόξυλο σταδιακά σαπίζει, αλλά επειδή η ελιά είναι αθάνατο δέντρο, συνεχώς ανανεώνει το ξύλο της, είναι ουσιαστικά το σύμβολο της αθανασίας.
 
Δίπλα στο πανάρχαιο ελαιόδεντρο βρίσκεται άλλη μια εντυπωσιακή και αρκετά παλιά ελιά, έχοντας μια ιδιαίτερη αξία γιατί πάνω της βρίσκονται τρεις ποικιλίες ελιάς: Η καλαματιανή, η τσουνάτη και η κορωναίικη ελιά.
 
Ο χώρος που βρίσκεται η ελιά Βουβών έχει περιφραχτεί με υλικό από πέτρα σιδεριάς και βρίσκεται στην αυλή ενός σπιτιού.
 
Σε διπλανό χώρο λειτουργεί και το μουσείο ελιάς το οποίο φιλοξενεί εκθέματα από τα εργαλεία της παραδοσιακής ελαιοσυλλογής στην Κρήτη, πριν την εκμηχάνιση της παραγωγής και καλλιέργειας από την αρχαιότητα ως τα μέσα του 20ού αιώνα.
 
Με κότινο από τα κλαδιά της ελιάς των Βουβών στεφανώθηκε, τιμής ένεκεν με απόφαση της οργανωτικής επιτροπής, ο νικητής του Μαραθώνιου στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, όπως και ο αντίστοιχος νικητής του 2008 στο Πεκίνο, ενώ κλαδί από την ίδια ελιά συνόδευσε την ολυμπιακή ομάδα της Ελλάδας στην παρέλαση των Ολυμπιακών αγώνων στο Λονδίνο.
 
Εκτός από την αναγνώρισή της παγκοσμίως ως μνημείο της φύσης, η ελιά Βουβών έχει ενταχθεί και στον κατάλογο των εννέα προστατευόμενων μνημειακών ελαιόδεντρων της Κρήτης από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) και το ΤΕΙ Κρήτης.

Ο Κρόκος ο ήμερος (Crocus sativus L.) είναι ενα από τα πιο σπάνια φαρμακευτικά φυτά. Τα αποξηραμένα στίγματα του λουλουδιού αποτελούν τον πολύτιμο κρόκο ή σαφράν ή ζαφορά ή σαφράνι.
Εδώ και τριακόσια χρόνια ο Κρόκος Κοζάνης καλλιεργείται και αναπτύσσεται αποκλειστικά στο Ν. Κοζάνης. Ξεχωρίζει για την άριστη ποιότητα του, που τον κατατάσσει στην πρώτη κατηγορία κρόκου βιολογικής καλλιέργειας στον κόσμο.
Διατίθεται σε δύο μορφές, νηματίδια και σκόνη, σε ειδικές συσκευασίες.
• Αντιθρομβωτικό
Το εκχύλισμα στιγμάτων κρόκου, προκαλεί αναστολή της συγκόλλησης των αιμοπεταλίων. Παράλληλα, διαπιστώθηκε και η αντιπηκτική δράση του.
• Τονωτικό
Βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης, στην πέψη, σε κρίσεις άσθματος, στη ναυτία, στο πρήξιμο της νεογιλής οδοντοφυΐας, είναι εμμηναγωγό, αντιπυρετικό και δυναμωτικό.
Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα, όπως αναφέρεται σε αιγυπτιακό πάπυρο που χρονολογείται από το 1550 π.Χ., ενώ αποτελούσε απαραίτητο συστατικό στα ιατρικά παρασκευάσματα του Ιπποκράτη, του Διοσκουρίδη και του Γαληνού, οι οποίοι τον συνιστούσαν ως παυσίπονο, αντιπυρετικό, υπνωτικό, εμμηναγωγό, επουλωτικό. Μεγάλο είναι το ενδιαφέρον και της σύγχρονης ιατρικής για τον κρόκο. Η σχετική έρευνα είναι συνεχής και πολύπλευρη. Από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα διαπιστώθηκε με βεβαιότητα ότι ο κρόκος ασκεί:

1. Αντιοξειδωτική δράση.
Η δράση αυτή θεωρείται σήμερα ιδιαίτερα επωφελής για τον οργανισμό από πολλές πλευρές.

2. Αντιθρομβωτική δράση.
Αποτέλεσμα της αντιαιμοπεταλιακής δράσης που παρατηρήθηκε σε εργαστηριακό επίπεδο. Στη δράση αυτή αποδίδεται η μειωμένη συχνότητα καρδιαγγειακών επεισοδίων στη Valencia της Ισπανίας όπου η κατανάλωση κρόκου είναι μεγάλη.

3. Αντικαρκινική δράση.
Η δράση αυτή διαπιστώθηκε από πολλές έρευνες σε καθαρά πειραματικό επίπεδο.*

4. Βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία και ιδιαίτερα τη μνήμη (στην Ιαπωνία κυκλοφορεί ήδη επίσημα σχετικό σκεύασμα).

5. Ανακουφίζει από τις ενοχλήσεις κατά την οδοντοφυΐα (σχετικό σκεύασμα κυκλοφορεί στην Ευρώπη). Μέχρι στιγμής, η ίπ νίίΓΟ μελέτη ιης βιολογικής δραστικότητας των φυσικών υδατοδιαλυτών καροτενοειδών του κρόκου έδειξε ότι αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό και ταυτόχρονα διαφοροποιούν τα ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα των σειρών Κ562 και Ηί-60 (λευχαιμικά κύτταρα)


Την τελευταία δεκαετία, μελετούνται συστηματικά τα συστατικά του κρόκου για την αντιοξειδωτική, αντικαρκινική και αντιθρομβωτική τους δράση Είναι γνωστό ότι, η βιταμίνη Α και τα ρετινοειδή παράγωγα της παρουσιάζουν μια ξεκάθαρη αντικαρκινική δράση. Το μεγάλο πρόβλημα τους όμως όταν χρησιμοποιούνται σε μεγάλες δόσεις, είναι η τοξικότητα τους. Τα καροτενοειδή του κρόκου, και κυρίως τα παράγωγα των γλυ-κοζυλεστέρων της κροκετί-νης, αναμένεται, όπως και στην περίπτωση του all-trans και 13-cis ρετινοϊκού οξέος, να εμφανίζουν μειωμένη τοξικότητα συγκριτικά με τη βιταμίνη Α και τα ρετινοειδή παράγωγα της, χωρίς να χάνουν τίποτα από τις αντικαρκινικές και διαφοροποιητικές τους ιδιότητες. Μέχρι στιγμής, η in vitro μελέτη της βιολογικής δραστικότητας των φυσικών υδατο-διαλυτών καροτενοειδών του κρόκου έδειξε ότι αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό αλλά ταυτόχρονα διαφοροποιούν τα καρκινικά κύτταρα των σειρών Κ562 και ΗL-60. Τα αποτελέσματα ήταν ανάλογα με αυτά εμπορικών σκευασμάτων της ίδιας χημικής οικογένειας (β-carotene, ATRA, Etretinate). Έρευνες γίνονται ακόμα για την δράση του κρόκου σε αδενοκαρκινώματα του εντέρου, για την κυτταρολιτι-κή του δράση σε καρκινικά κύτταρα, την ενεργοποίηση των μακροφάγων, τα ρυθμιστικά αποτελέσματα του κρόκου στην τοξικότητα χημικών ουσιών καθώς και για τη μείωση της χοληστερίνης.
Ο κρόκος περιέχει τα καροτενοειδή κροκίνες και κροκετίνη, υπεύθυνα για το χρώμα των στιγμάτων. Τα στίγματα περιέχουν επίσης αρωματικό αιθέριο έλαιο, με κύριο συστατικό τη σαφρανάλη. Αλλο συστατικό είναι η πικρο-κροκίνη, υπεύθυνη για την ιδιαίτερη του γεύση.

Γάλα με κρόκο
Καταπραϋντικό ποτό που μπορεί να βοηθήσει στην ελάφρυνση καρδιακών προβλημάτων. Βραστέ 1 φλυτζάνι γάλα. προσθέστε μια πρέζα κρόκου και σιγοβράσιε για δύο λεπτά. Το πίνετε μία φορά την μέρα.
πρόσμιξη κρόκου
Βάζετε 1 πρέζα νηματίδια κρόκου και 100 ιηΐ καθαρό οινόπνευμα σε κλειστό γυάλινο δοχείο για 14 ημέρες. Με ένα σταγονόμετρο, βάζετε 10-20 σταγόνες στη γλώσσα για να βελτιώσετε τη διάθεση σας,
Συμβουλή
Το τρίψιμο των ούλων σας με κρόκο ελαττώνει τον πόνο και την φλεγμονή. Τρίψτε μερικά στίγματα σε σκόνη και κάντε ελαφρό μασάζ στα ούλα σας. Μπορείτε αν θέλετε να αναμείξετε τον κρόκο με μέλι.

Ο Κρόκος Κοζάνης (ελληνικό safran) ξεχωρίζει για την αρίστη ποιότητα του, που τον κατατάσσει στην πρώτη κατηγορία safran στον κόσμο, Μία ελάχιστη ποσότητα Κρόκου Κοζάνης προσθέτει υπέροχη γεύση, χρώμα και άρωμα σε κάθε φαγητό σας, όπως ζυμαρικά, ρύζι, σούπες, σάλτσες, κοτόπουλο, κρέας, ψάρια. Ο Κρόκος Κοζάνης είναι απόλυτα αγνός, και σε συνδυασμό με τον καφέ η το τσάι αποτελεί ένα εξαιρετικό ρόφημα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΟΚΟΥ

Οι ίνες του κρόκου δίνουν στο φαγητό ένα φωτεινό κίτρινο χρώμα, μια ευχάριστη υπόπικρη γεύση πολύ χαρακτηριστική και άρωμα ελαφρά ιωδιώδες. Για να φανεί το χρώμα του στο φαγητό δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν υλικά που δίνουν εντονότερο από το κίτρινο χρώμα, όπως η ντομάτα ή το σπανάκι. Σε τέτοια φαγητά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σαφραν μόνο για τη γεύση του. Το μόνο που πρέπει να προσέξετε είναι η ποσότητα. Αν βάλετε πολύ σαφραν θα είναι πολύ έντονη η μυρωδιά. Στις συνταγές του εντύπου το υλικό είναι μετρημένο για να ταιριάζει σ' ένα μέσο γούστο, κι έτσι αφού το δοκιμάσετε, μπορείτε να αυξήσετε τη δόση σύμφωνα με τη δική σας προτίμηση. Αυξήστε λίγο κάθε φορά γιατί, αν η ποσότητα είναι μεγάλη, θα έχετε το αντίθετο αποτέλεσμα. Πριν χρησιμοποιήσετε το σαφραν βάλτε το σε ένα μπολ με λίγο νερό και αφήστε το έως 2 ώρες, ώστε να βγάλει το χρώμα του. Οι ίνες χρειάζονται περισσότερο χρόνο από το σαφραν σε σκόνη. Αν πρόκειται να το χρησιμοποιήσετε σε ζύμη, το μούλιασμα είναι απαραίτητο, ενώ σε φαγητό που θα βράσει, το χρώμα μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο στη διάρκεια του μαγειρέματος. Ένας άλλος τρόπος είναι να πασπαλίσετε το σαφραν στο φαγητό, τη στιγμή του σερβιρίσματος, ιδιαίτερα αν είναι σούπα. Είναι εντυπωσιακό καθώς αρχίζει να βγάζει κίτρινο χρώμα γύρω από τις κόκκινες ίνες του. Για να μπορείτε να ρυθμίσετε την ποσότητα μετρώντας τις ίνες πρέπει να ξέρετε ότι 1 γραμμάριο σαφραν έχει 320-360 ίνες ανάλογα με το μήκος και το πάχος τους.

http://www.kozani.gr/krokos/futo.htm

ΚΡΟΚΟΣ : ΤΟ ΦΥΤΟ ΚΑΙ Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ

Μανώλης Πατσιλιάς

Πρόεδρος Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης

"Κρόκος Σατίβους" είναι το κατάλληλο βοτανικό όνομα γι' αυτό το φυτό, το οποίο φυτεύεται το καλοκαίρι και ανθίζει το φθινόπωρο. Εχει στενό, γρασιδωτό φύλλωμα με άσπρη κεντρική φλέβα, εμφανίζεται το χειμώνα και μαραίνεται πριν από το καλοκαίρι. Κανένα ίχνος από τον κρόκο δεν θα εμφανιστεί μέχρις ότου οι μέρες γίνουν μικρές και δροσερές.

Αυτός ο σπάνιος κρόκος, ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε κατά πολλούς στην Ασία, είναι μέλος της οικογένειας φυτών Iris. Σήμερα καλλιεργείται εκτεταμένα στο Ιράν, το Κασμίρ, την Ελλάδα, την Ισπανία και το Μαρόκο. Μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της χώρας μας είναι η περιοχή της Κοζάνης, με επίκεντρο τα γειτονικά χωριά Κρόκου, Καρυδίτσας και Ανω Κώμης.

Ο κρόκος είναι εύκολο να καλλιεργηθεί. Ήπιο κλίμα, βροχοπτώσεις και καλοδουλεμένο έδαφος είναι επαρκείς παράγοντες. Ενα ράντισμα με τρίμματα κοκάλων στο χώμα στο οποίο θα φυτευτεί ο κρόκος θα το προμηθεύσει με φώσφορο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η αναπαραγωγή γίνεται με την φυσική ανάπτυξη του υπόγειου τμήματος αναπαραγωγής, ιδιότητα που την έχουν λίγα μόνο φυτά. Η φυτεία γίνεται αργά, συνήθως κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Οι βολβοί φυτεύονται σε απόσταση 10-15 εκατοστά μεταξύ τους και 20-25 εκατοστά βάθους. Για τη φυτεία ενός στρέμματος χρειάζονται 250-350 κιλά βολβοί. Πρέπει να προσέχουμε και να επιβλέπουμε τακτικά τη φυτεία γιατί οι βολβοί αποτελούν καλό μεζέ για διάφορα ζώα, όπως τυφλοπόντικες και αρουραίοι.

Το επίπεδο, ανοιχτό, χαμηλό τοπίο από την πόλη της Κοζάνης μέχρι τη λίμνη Πολυφύτου προσφέρει ιδανικές συνθήκες για την καλλιέργεια του κρόκου. Κάθε 6-9 χρόνια τα υπόγεια τμήματα αναπαραγωγής ξηλώνονται, καθαρίζονται και χωρίζονται, μετά επιδεικνύονται σε ένα άλλο μέρος επιτρέποντας έτσι το ξαλαφρωμένο πλέον έδαφος, να επανακτήσει όλες τις ουσίες που έχει χάσει λόγω της καλλιέργειας του κρόκου.

Κάθε φθινόπωρο, όταν ανθίζει ο κρόκος, οι ξηραμένες ωχρές εκτάσεις μεταβάλλονται σε μία θάλασσα από χρώματα, τα οποία ποικίλουν από πορτοκαλί σε βιολετί, σε λεβάντα. Η γη μεταμορφώνεται σε πορφυρή πεδιάδα. Ακόμη και τα σύννεφα σ' ένα λαμπρό γαλάζιο ουρανό φαίνεται να επηρεάζουν το χρώμα της έκτασης που βρίσκεται από κάτω τους.

Τα λουλούδια που αρχίζουν να βγαίνουν κατά τα μέσα Οκτώβρη μαζεύονται από συντροφιές, κατά κανόνα γυναικών και μεταφέρονται στα σπίτια με κοφίνια. Η κοπιαστική αυτή εργασία, που χρειάζεται και σχετική δεξιοτεχνία, συνεχίζεται από την ανατολή μέχρι και τη δύση του ηλίου και διαρκεί 20-25 ημέρες.

Ο κρόκος είναι έτοιμος για συγκομιδή μόλις το λουλούδι ανοίξει τελείως. Νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα είναι η καλύτερη ώρα για συγκομιδή, διότι τα φυτικά έλαια βρίσκονται στην υψηλότερη δυνατή συγκέντρωση.

Κάθε πρωί με την αυγή οι αγρότες με τις οικογένειές τους, όλοι οι άνθρωποι αυτής της περιοχής, θα πάνε στα χωράφια με τα πόδια, με ποδήλατο, με μηχανάκι, με τρακτέρ ή με αυτοκίνητο. Με ρυθμούς που θυμίζουν μπαλαρίνα, άντρες, γυναίκες και παιδιά γονατίζουν χαμηλά για να αποσπάσουν τα πολύ μικρά άνθη και να τα ρίξουν μέσα σε ποδιές και μικρά καλάθια αποκομμένα πλέον από τον κορμό τους. Αυτή η κουραστική σκηνή επαναλαμβάνεται συνεχώς, μέρα με τη μέρα, γιατί ο κρόκος μαραίνεται και κάθε στίγμα γίνεται χειρότερο αν δεν μαζευτεί μέσα σε λίγες ώρες από το τελείωμα της άνθησής του.

Παρ' όλη την κούραση και τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, που πολλές φορές επικρατούν, οι κροκοκαλλιεργητές αντιμετωπίζουν με χιούμορ την όλη κατάσταση, φωνάζοντας ο ένας τον άλλο και χαιρετώντας τον κάθε περαστικό. Αργά το απόγευμα τα χωράφια θα έχουν καθαριστεί, μόνο που θα καλυφθούν με βιολετί χρώμα την άλλη ημέρα το πρωί.

Στο σπίτι άλλο συνεργείο, δύο ατόμων, τοποθετεί τα άνθη λίγα - λίγα πάνω σε ειδικό τραπέζι όπου με τη δημιουργία αέρα από ηλεκτροκίνητους ανεμιστήρες ξεχωρίζει τα πέταλα από τους στήμονες και τα στίγματα.

Σε άλλο χώρο, μία ομάδα από γυναίκες κάθεται γύρω από ένα τραπέζι. Το δωμάτιο είναι ευωδιασμένο με τα εκατοντάδες χιλιάδες φύλλα κρόκου, που υπάρχουν μέσα. Οι γυναίκες με επιδεξιότητα ανοίγουν τα μοβ πέταλα και αποσπούν από το κάθε λουλούδι τα εναπομείναντα στίγματα από την προηγούμενη διαδικασία, τα οποία τα ρίχνουν σε μικρά πιάτα. Τα άνθη στοιβάζονται κατά το μήκος του τραπεζιού, ενώ οι γυναίκες έχουν θαμμένα τα πόδια τους μέσα στα αποβαλλόμενα λουλούδια. Η διαλογή όπως και το μάζεμα πρέπει να γίνεται αμέσως, πριν μαραθούν τα λουλούδια. Αυτές οι γυναίκες, με τη βοήθεια των ανδρών, θα δουλέψουν αρκετά μέσα στη νύχτα, αποκοιμόμενοι πολλές φορές επάνω στις καρέκλες τους.

Αργά το βράδυ ακολουθεί το στέγνωμα της σοδειάς. Η ξήρανση των στιγμάτων είναι η πιο βασική και λεπτή εργασία και απαιτεί πείρα, μεγάλη προσοχή και τέχνη. Αν ο κρόκος ξεραθεί κανονικά, διατηρεί αναλλοίωτες τις χαρακτηριστικές του ιδιότητες (χρώμα-άρωμα).

Η ξήρανση γίνεται με την τοποθέτηση σε λεπτά στρώματα των νωπών στιγμάτων, πάνω σε τελάρα με δικτυωτή συρμάτινη ή μεταξωτή βάση. Τα τελάρα μεταφέρονται σε θερμαινόμενα, σκοτεινά δωμάτια, που θερμαίνονται με θερμάστρες πετρελαίου, ξύλου ή κάρβουνου. Εκεί με προοδευτικά ανερχόμενη θερμοκρασία μέχρι 40°C, ο κρόκος στεγνώνει σε 8-12 ώρες. Την επόμενη μέρα συσκευάζεται μέσα σε τενεκέδες ή πλαστικές σακούλες.

Τις μέρες που ακολουθούν, τότε που οι νύχτες είναι μεγάλες, υπομονετικά οι γυναίκες σκυμμένες πάνω από ένα ταψί, διαχωρίζουν τους στήμονες από τα στίγματα και απομακρύνουν τις ξένες ύλες. Όταν ολοκληρωθεί και αυτή η εργασία, που διαρκεί από έναν έως τρεις μήνες, το προϊόν είναι πλέον έτοιμο να παραδοθεί στο συνεταιρισμό.

Παρ' όλο που τα περισσότερα χωράφια είναι προσεγμένα και παράγουν μεγάλα άνθη, χρειάζονται περίπου 150.000 λουλούδια για να πάρουμε ένα κιλό αποξηραμένα στίγματα Saffron και ακόμη ο πιο γρήγορος εργάτης μπορεί να μαζέψει 30.000 άνθη την ημέρα. Νέοι, γέροι και μεσήλικες σε κάθε οικογένεια πασχίζουν από το πρωί μέχρι πολύ αργά το βράδυ. Κουτσομπολεύουν, λένε ιστορίες, πειράζοντας ο ένας τον άλλο και παραπονιούνται για τις πονεμένες μέσες τους και το μουδιασμένο σώμα τους.

Το φύτεμα, το σκάλισμα, η συγκομιδή, η διαλογή και η αποξήρανση, όλα γίνονται με το χέρι. Κατά τη διάρκεια των τριών εβδομάδων της συγκομιδής, απασχολείται όλη η οικογένεια, όλη η κοινωνία της περιοχής. Οι δρόμοι, οι πλατείες, τα καφενεία στα χωριά μας είναι έρημα.

Την ώρα που η συγκομιδή φτάνει στο τέλος της, η οικογένεια και οι εργάτες είναι εξουθενωμένοι από την κουραστική εργασία των τελευταίων ημερών. Όμως η παραγωγή του κρόκου είναι ένα μέρος της ζωής της τοπικής κοινωνίας και έχει δημιουργήσει ένα δεσμό και μία λογική που κάνει τους νέους να είναι διατεθημένοι να συνεχίσουν να ζουν στα χωριά τους.

Ο κρόκος είναι η σημαντικότερη καλλιέργεια στο Ν.Κοζάνης. Ενα στρέμμα θα επιφέρει περίπου κατά μέσο όρο 800 γρ. Saffron το έτος. Κάθε χρόνο παράγονται στην περιοχή μας 6-8 τόνοι Saffron που στη συνέχεια μέσα από τον συνεταιρισμό φεύγουν, κυρίαρχα, για τις αγορές του εξωτερικού.

Ο κροκοπαραγωγός θα βγάλει ένα αξιόλογο μερίδιο από το ετήσιο εισόδημά του. Ένας τυπικός καλλιεργητής από τους 1500 που υπάρχουν στο Ν.Κοζάνης μπορεί να πάρει και το 20-40% του εισοδήματός του μέσα σε λίγες εβδομάδες. Από μία επιτυχημένη συγκομιδή ο κρόκος συχνά μπορεί να αποδειχθεί θησαυρός για τις δύσκολες ώρες.

Ο κρόκος είναι το πιο πολύτιμο καρύκευμα του κόσμου, που πολλές φορές ανταγωνίζονταν γραμμάριο με γραμμάριο το κόστος του χρυσού. Σήμερα ένα γραμμάριο στη λιανική κοστίζει περισσότερο από 1.000 δρχ., ώστε πολλοί να τον αποκαλούν "κόκκινο χρυσό". Η μεγάλη αξία του οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ο κρόκος ακόμη και σήμερα καλλιεργείται και περισυλλέγεται όπως γινόταν επί χιλιετηρίδες, με τα χέρια.

Για αιώνες πριν από την καλλιέργειά του στην Κοζάνη, ο κρόκος ήταν ένα πολύ σημαντικό είδος πολυτέλειας στην Περσία, καθώς επίσης και ένα πολύτιμο είδος συναλλαγής στις χώρες της Ασίας. Οι Φοίνικες αφιέρωναν πίτες από κρόκο στη θεά Αστάρτη. Μικρά τενεκεδένια τεμάχια με Saffron βρέθηκαν σε Αιγυπτιακές μούμιες. Η Κλεοπάτρα χρησιμοποιούσε τον κρόκο στα καλλυντικά της. Εχει αναφερθεί από τον Ομηρο, τον Πλίνιο και τον Ιπποκράτη.

Λέγεται πως σε μικρές δόσεις αγαλλιάζει το πνεύμα. Πολλοί είναι εκείνοι που το είχαν επαινέσει ως χωνευτικό, ως καταπραϋντικό, ως αφροδισιακό. Στον αιώνα μας οι χρήσεις του είναι περισσότερο μαγειρικές. Οι Άραβες, οι οποίοι είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές κρόκου, τον χρησιμοποιούν για να αρωματίσουν το αρνί, το κοτόπουλο και τα φαγητά με ρύζι. Είναι απαραίτητο για τη Γαλλική bouillabaisse και το Ιταλικό risotto . Στην Ισπανία η πιο δημοφιλής χρήση του κρόκου είναι στην paella. Στην περιοχή μας ο κρόκος χρησιμοποιείται μόνο στο τσίπουρο και αυτό γιατί υπάρχει έλλειψη ζωντανής τοπικής παράδοσης. Τελευταία γίνεται μεγάλη προσπάθεια να περάσουμε τον κρόκο και στη δική μας κουζίνα και στα ελληνικά εστιατόρια.

Ο κόκκινος Ελληνικός κρόκος, το αγνό αυτό προϊόν της Ελληνικής γης, κατατάσσεται στην καλύτερη ποιότητα Saffron στον κόσμο. Πολύτιμο μπαχαρικό, δίνει μία ιδιαίτερη γεύση και χρώμα στο φαγητό, στα ροφήματα, στα ποτά, στα τυροκομικά και σε αμέτρητες άλλες εφαρμογές.

Η ποιότητα του κρόκου εξαρτάται κατά μεγάλο βαθμό από το μέρος που καλλιεργείται, αλλά κύρια από τον τρόπο επεξεργασίας που γίνεται από τον παραγωγό. Υπάρχει μεγάλη διαφορά στην ποιότητα. Εάν είναι καφέ το προϊόν, είναι ως επί το πλείστον παλιό, άσχημα συσκευασμένο ή ακόμη και νοθευμένο. Το να αγοράζεις "νήματα" κρόκου από ένα φημισμένο εμπορικό οίκο, είναι ο καλύτερος τρόπος για να είσαι σχεδόν βέβαιος ότι αγοράζεις καλό προϊόν. Το χρώμα του είναι διακριτικό, βαθύ σκούρο κόκκινο με μυρωδιά χαρακτηριστική έως έντονη. Το γνήσιο Saffron πωλείται μέσα σε τενεκεδένια δοχεία και φιαλίδια και συνήθως αποθηκεύεται σε σκοτεινά σημεία.

Η Ελλάδα κάνει εξαγωγές κρόκου από τις αρχές του αιώνα μας διαθέτοντας σχεδόν το 100% της παραγωγής στις χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας. Οι κυριότεροι πελάτες του Ελληνικού κρόκου σήμερα είναι οι Ισπανοί, οι Ιταλοί και οι Γάλλοι, οι οποίοι απορροφούν περισσότερο από το 80% της ετήσιας σοδειάς μας.

Στο παρελθόν, πριν την ίδρυση του συνεταιρισμού, υπήρχε πολύ δουλειά για λίγα λεφτά. Οι έμποροι και οι κροκομεσίτες λυμαίνονταν το μόχθο και ιδρώτα των παραγωγών, με αποτέλεσμα η καλλιέργεια του κρόκου μέχρι το τέλος της δεκαετίας του '70 να είναι περιορισμένη.

Οι γεροντότεροι των χωριών μας θυμούνται ότι μερικά χρόνια πριν φύγουν οι Τούρκοι από την περιοχή μας, υπήρχαν φυτεμένα με κρόκο περί τα 1500 στρέμματα. Την εποχή εκείνη η στρεμματική απόδοση ξεπερνούσε το κιλό σε ξερό προϊόν, αλλά τα στίγματα των λουλουδιών διατίθονταν συνήθως χλωρά.

Από το 1918 μέχρι το 1928 η καλλιέργεια του κρόκου περιρίστηκε σε λίγα μόνο στρέμματα (περίπου 200) των χωριών Κρόκου και Καρυδίτσας. Οι λόγοι αυτής της στρεμματικής μείωσης ήταν κυρίως η επέκταση της καπνοκαλλιέργειας στην Μακεδονία, που απέδιδε πολύ εκείνη την εποχή. Χαρακτηριστικά σημειώνουμε ότι το 1927 η κροκοφυτεία περιορίστηκε μόλις στα 75 στρέμματα.

Από το 1928 όμως η τιμή του κρόκου άρχισε να παρουσιάζει κάποια άνοδο, για να φθάσει στα 3-4 χρόνια πριν από τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο από 800-2500 δρχ. στο υπερβολικό ύψος των 8.000-10.000 δρχ. την οκά. Κάπως ανάλογα με τις τιμές αυξάνονταν και η καλλιέργειά του, αφού κατά τα τελευταία αυτά χρόνια (1937-1939), έφτασε στα 900-1000 στρέμματα.

Κατά την δεκαετία που ακολούθησε (1940-1950) οι πολεμικές περιπέτειες της χώρας μας συνετέλεσαν στην μείωση της καλλιέργειας στα 200-500 συνολικά στρέμματα, ενώ οι τιμές που δίνονταν στους παραγωγούς μόλις κάλυπταν τα έξοδα παραγωγής.

Το ίδιο όμως εξακολούθησε και κατά την επόμενη 15ετία (1950-1965), αφού η ετήσια κροκοπαραγωγή δεν ξεπέρασε κατά την διάρκεια όλης αυτής της περιόδου τα 1000 κιλά και οι τιμές τις 2.000-4.500 δρχ. το κιλό.

Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης του φυτού, στην περίοδο αυτή, οφείλονται κύρια στην ελλιπή ενημέρωση που υπήρχε σχετικά με τις χρήσεις του προϊόντος και στις χαμηλές τιμές διάθεσής του, που μόλις έφθαναν για να καλύψουν το κόστος παραγωγής.

Στην περίοδο 1971-1982 έχουμε σημαντική αύξηση τόσο της καλλιεργούμενης έκτασης όσο και του συνόλου του παραγόμενου προϊόντος. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι η δημιουργία του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών, που αποτέλεσε ένα καταλυτικό βήμα για την επίλυση των διαφόρων προβλημάτων διάθεσης του κρόκου.

Τέλος, από το 1983 έως και σήμερα, με εξαίρεση την περίοδο 1983-1986 που είχαμε σημαντική μείωση της παραγωγής, παρατηρείται σταθερή αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, του παραγόμενου προϊόντος και της τιμής διάθεσης αυτού.

Η ίδρυση του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης το 1971 αναμφισβήτητα υπήρξε σταθμός για την παραπέρα εξέλιξη και ανάπτυξη της κροκοφυτείας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η κροκοκαλλιέργεια εξελίχθηκε σε δυναμική καλλιέργεια και σήμερα καλύπτει περισσότερα από 10.000 στρέμματα.

  8 + 1 λόγοι

Τα «ταπεινά» ψυχανθή της ελληνικής γης, όπως το κουκί, το ρεβίθι, το μπιζέλι και το λούπινο, είναι από τις πιο θρεπτικές τροφές όχι μόνο για τον άνθρωπο, αλλά και για τα ζώα. Μπορούν να αντικαταστήσουν επάξια την εισαγόμενη σόγια στις ζωοτροφές, με πολλαπλά οφέλη για τους αγρότες, την οικονομία, το περιβάλλον και την υγεία μας:
1. Δεν είναι μεταλλαγμένα. Οι σπόροι τους δεν ελέγχονται και δεν πατεντάρονται από τους πολυεθνικούς κολοσσούς αγροτεχνολογίας.
2. Μειώνουν σημαντικά την αντίστοιχη "αιμορραγία" συναλλάγματος.
3. Δεν χρειάζονται λιπάσματα. Λειτουργούν τα ίδια ως φυσικό λίπασμα και αυξάνουν την απόδοση των καλλιεργειών.
4. Μπορεί να καλλιεγηθούν και χωρίς ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα. Αυτό δεν σημαίνει μόνο προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας. Σημαίνει και χαμηλότερα κόστη παραγωγής για τους αγρότες.
5. Δεν χρειάζονται πότισμα και καλλιεργούνται παντού. Ευδοκιμούν σε εδάφη χαμηλής γονιμότητας, σε χαμηλές θερμοκρασίες και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην ξηρασία.
6. Αυξάνουν την προστιθέμενη αξία των ελληνικών ζωικών προϊόντων. Ενισχύουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους, στην εξαιρετικά ανταγωνιστική αγορά ζωικών προϊόντων. 7. Ανοίγουν ορίζοντες για απασχόληση και τοπική ανάπτυξη μέσα από νέες καλλιέργειες και δημιουργούν ευκαιρίες για ενασχόληση με την αγροτική παραγωγή και επιστροφή στην περιφέρεια. 8. Μπορούν να αντικαταστήσουν μη ανταγωνιστικές και περιβαλλοντικά ζημιογόνες, γεωργικές δραστηριότητες (όπως ο καπνός) ή να ξεκουράσουν τα εξαντλημένα από τη συνεχόμενη μονοκαλλιέργεια των σιτηρών, σταροχώραφα. 9. Εμπλουτίζουν τα εδάφη της χώρας. Αρκετά από τα ελληνικά εδάφη είναι πολύ φτωχά και η καλλιέργεια ψυχανθών αποτελεί ένα φυσικό τρόπο εμπλουτισμού των χωραφιών