Οκτώβριος
 
Σπέρνουμε:  Μαρούλια, πράσα, ραδίκια, ρόκα, ζοχούς, αντίδια, καφκαλίθρες, μυρώνια, μαϊντανό, σινάπια, σπανάκι, καρότα, παντζαρια ρεπανάκια, καρότα
 
Όταν φυτεύουμε σπόρους, για να έχουμε παραγωγή οποιουδήποτε φυτού με επιτυχία, πρέπει να προσέξουμε δύο παράγοντες. Την ποιότητα των σπόρων και το περιβάλλον, να είναι κατάλληλο για βλάστηση και ανάπτυξη.
 
Ο   έλεγχος των σπόρων
 
Αν  είναι σπόροι από παραγωγη δική μας η φίλου) είναι αρκετά εύκολος να γίνει. Έχουμε τους σπόρους από την περσινή παραγωγή μας (αν κρατήσαμε) ή αγοράζουμε νέους. Στην πρώτη περίπτωση βάζουμε σε βαμβάκι (όπως με τις φακές στο σχολείο) 10 από αυτούς τους σπόρους και βλέπουμε πόσοι θα βλαστήσουν. Αν βλαστήσουν πάνω από έξι, τους χρησιμοποιούμε. Αν αγοράσουμε σπόρους, κοιτάμε προσεκτικά την ημερομηνία παραγωγής τους και να είναι ο φάκελος ερμητικά κλειστός. Αν οι σπόροι είναι πολλοί, μία δοκιμή βλαστικότητας, όπως παρακάτω δεν κάνει κακό.
 
Περιβάλλον φύτευσης
 
Τους σπόρους πρέπει να τους φυτεύουμε σε πολύ καλό χώμα. Στους ερασιτέχνες προτείνουμε έτοιμα μείγματα σπορείου που είναι απολυμασμένα.
 
Έπειτα για να φυτρώσουν θέλουν την κατάλληλη υγρασία. Το νερό στον σπόρο «γεμίζει» τα κύτταρα και αρχίζουν οι απαραίτητες ορμονικές, φυτικές και χημικές αλλαγές που τον μετατρέπουν σε «έμβρυο φυτό» με ρίζα και βλαστό.
 
Στην αρχή με το που φυτεύουμε τους σπόρους –πάντα σε βάθος έως τρείς φορές το πλάτος τους- ποτίζουμε καλά. Μερικοί σπόροι –μικροί- θέλουν φως για να βλαστήσουν αλλά οι περισσότεροι θέλουν κάλυψη έστω 1-2 χιλιοστών. Αν οι σπόροι είναι πολύ μικροί π.χ. σκυλάκι ή μαϊντανός, μπορούμε να ποτίζουμε με ένα ψεκαστήρα, μέχρι να φυτρώσουν καλά.(μία λύση σε αυτή την περίπτωση είναι να σκεπάσουμε με μία λινάτσα καναβιού το χωρο ώστε να διατηρούν υγρασία και να μην χαλάνε με το πότισμα. Την βγάζουμε από το φύτρωμα)
 
Παρακολουθούμε συχνά το χώμα ώστε να έχει πάντα υγρασία ακόμη και όταν αρχίζει η βλάστηση. Αν το χώμα έχει στεγνώσει κατά τη διάρκεια της βλάστησης οι σπόροι μας μπορεί να πεθάνουν.
 
Το έδαφος δεν πρέπει να είναι και πολύ υγρό διότι εμποδίζουμε έτσι την ρίζα να αναπνέει και μπορεί να αναπτυχθούν ασθένειες.
 
Καλό είναι να καλύψουμε το σημείο σποράς με ένα γυάλινο ή πλαστικό κάλυμμα ή ακόμη και ένα ποτήρι.
 
Ο χρόνος σποράς έχει σημασία. Αυτό γιατί η θερμοκρασία περιβάλλοντος ανάπτυξης σπόρων είναι σημαντική τόσο στη βλάστηση όσο και στον χρόνο ανάπτυξης.
 
Αναλόγως το φυτό που επιλέγουμε, θέλουμε και άλλη θερμοκρασία ανάπτυξης.
 
Έτσι καλό είναι να ακολουθούμε τις οδηγίες σποράς του κάθε σπόρου (από το φακελάκι). Υπάρχουν σπόροι που θέλουν μία μέρα σε νερό ή στο ψυγείο για να αναπτυχθούν.
 
Όταν τα φυτάρια μας φτάσουν να έχουν ικανό ύψος 4-10 πόντους και φύλλα, μπορούμε να τα μεταφυτεύσουμε στην οριστική τους θέση
 
 
Φυτεύουμε: Κρεμμύδια σκόρδα, μπιζέλια, κουκιά, καρότα
 
Να προσέχουμε τις αποστάσεις φύτευσης Όταν δεν υπάρχει χώμα σε κήπο η εδαφικό υπόστρωμα σε ταράτσα η ζαρτινιέρα, υπάρχουν έτοιμοι σάκοιφύτευσης. Το χωμα που θα φυτεύσουμε πρέπει να είναι καλα δουλεμένο ψιλοχωματισμένο, πλούσιο(50% κομπόστα απολυμασμένη, 50% χωμα με το δυνατόν λιγότερη άργιλο )
 
Η αγκινάρα επίσης πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες που «φυτρώνουν» στο λαιμό εώς και 30 εκατοστά, μετά τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές. Τις αφαιρούμε και τις φυτεύουμε. Αφήνουμε 1-3 στο φυτό. Φυτεύονται σε έδαφος γόνιμο με αρκετή οργανική ουσία-κομπόστα, κοπριά και βιολογικά ή χημικά λιπάσματα- που έχει οργωθεί βαθιά και φυτεύεται σε αυλάκια. Οι αποστάσεις είναι 1 μέτρο ανά γραμμή και 60 εκατοστά με 1 μέτρο στην σειρά τους
 
Μεταφυτεύουμε:  Μάπες, μπρόκολα κουνουπίδια, μαρούλια, αγκινάρες, καρότα   
 
Αν τα έχουμε στο σπορείο τα βάζουμε στην οριστική θεση για να δέσουν και να αναπτυχθούν
 
Η αγκινάρα επίσης πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες που «φυτρώνουν» στο λαιμό εώς και 30 εκατοστά, μετά τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές. Τις αφαιρούμε και τις φυτεύουμε. Αφήνουμε 1-3 στο φυτό. Φυτεύονται σε έδαφος γόνιμο με αρκετή οργανική ουσία-κομπόστα, κοπριά και βιολογικά ή χημικά λιπάσματα- που έχει οργωθεί βαθιά και φυτεύεται σε αυλάκια. Οι αποστάσεις είναι 1 μέτρο ανά γραμμή και 60 εκατοστά με 1 μέτρο στην σειρά τους.
 
 
Συγκομιδή:
 
Καρύδια, ρόδια, ελιές, λεμόνια, λοτούς, κυδώνια, αχλάδια.
 
Τα καρύδια πρέπει να τα λιάσουμε περίπου 1-2 βδομάδες για να φύγει η υγρασία αλλιώς θα μας χαλάσουν πολύ γρήγορα.
 
Τους λοτούς του κόβουμε όταν είναι σκληροί ακόμα και τους τρώμε όταν γίνουν.
 
Τα ρόδια εύκολα διατηρούνται αρκετό καιρό και εκτός ψυγείου σε δροσερό μέρος.
 
Τα κυδώνια και τα αχλάδια πρέπει να τα μαζεύουμε όταν δεν είναι εντελώς ώριμα. Τα αφήνουμε να ωριμάσουν σπίτι μας και να τα συντηρούμε στο ψυγείο μας αν έχουμε πολλά
 
Τάτσης Κώστας - Γεωπόνος www.bioprasino.gr

της Μέμας Λαμπροπούλου

Η αρώνια έχει κερδίσει το ενδιαφέρον του κοινού και της επιστημονικής κοινότητας τα τελευταία χρόνια καθώς εντάσσεται στην άτυπη κατηγορία των superfoods, των τροφίμων, δηλαδή, αυτών που συσσωρεύουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών ωφέλιμων για την υγεία. Παρακάτω ακολουθεί μια αναλυτική περιγραφή του φυτού και των καρπών του, καθώς και των μέχρι τώρα δεδομένων που έχουμε για την θρεπτική του αξία και την πιθανή προστατευτική του δράση στην υγεία του ανθρώπου.

Μερικές πληροφορίες για την αρώνια
Η αρώνια αποτελεί έναν φυλλοβόλο θάμνο που φτάνει περίπου τα 3 μέτρα σε ύψος και ευδοκιμεί σε δάση και έλη καθώς χρειάζεται αρκετό νερό. Έχει τρεις διακριτές ποικιλίες με διαφορετικό χρώμα καρπών (κόκκινους, μωβ και σκούρους μωβ) με την ποικιλία που δίνει το πιο σκούρο χρώμα καρπών να είναι και η πιο ενδιαφέρουσα από διατροφικής άποψης (Aronia Melanocarpa). Παρ’ ότι το φυτό προήλθε αρχικά από την Βόρεια Αμερική, έχει καλλιεργηθεί εκτενώς και στην Ευρώπη και Ασία (ήδη από το 1940 στη Ρωσία και από το 1950 και σε άλλες χώρες της Ευρώπης), ενώ μάλιστα θα μπορούσαν να υπάρξουν και εμπορικά οφέλη από την παραγωγή της στη χώρα μας. Οι καρποί της ωριμάζουν και είναι έτοιμοι προς συγκομιδή κατά την περίοδο του Αυγούστου και αρχών Σεπτεμβρίου.
Ο καρπός της αρώνια είναι αρκετά ξινός και στυφός με άρωμα πικραμύγδαλου αν καταναλωθεί ωμός, ωστόσο με την κατάλληλη επεξεργασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή γλυκών, μαρμελάδων, ζελέ αλλά και χυμών, κρασιού και λικέρ. Τέλος, χρησιμοποιείται και ως πρόσθετο τροφίμων.

Αρώνια: Ποια είναι η θρεπτική της αξία;
Οι καρποί της αρώνιας είναι, όπως τα περισσότερα μούρα, πλούσιοι σε αντιοξειδωτικά συστατικά, και συγκεκριμένα σε ανθοκυανίνες και προκυανιδίνες τα οποία αποτελούν και τα δραστικά συστατικά των μύρτιλων και του εκχυλίσματος σταφυλιού. Οι ανθοκυανίνες έχουν επιδείξει αντιφλεγμονώδη, αντικαρκινική και κυτταροπροστατευτική δράση, βοηθώντας στην αντιμετώπιση της συστηματικής φλεγμονής που σχετίζεται με διάφορες χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης, οι καρδιοπάθειες και η παχυσαρκία. Η αρώνια έχει, μάλιστα, τη δεύτερη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ανθοκυανίνες συγκριτικά με όλα τα μούρα (2πλάσιο ολικό φαινολικό περιεχόμενο συγκριτικά με τα βατόμουρα, 4πλάσιο συγκριτικά με τα μύρτιλλα και 10πλάσιο συγκριτικά με τις φράουλες).
Εκτός από τις πολυφαινόλες, οι καρποί της αρώνιας περιέχουν πληθώρα βιοδραστικών συστατικών όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, καροτενοειδή και πηκτίνες, τα οποία όλα συντελούν στις επιδράσεις του καρπού στο σώμα και την υγεία. Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τα κυριότερα θρεπτικά συστατικά που εμπεριέχονται στον χυμό των καρπών της αρώνιας.

Συστατικά                 Φρέσκος χυμός  αρώνιας (μη παστεριωμένος)

Γλυκόζη                                                        41 g/L

Φρουκτόζη                                                   38 g/L

Φυτικές ίνες                                                  ίχνη

Μικροστοιχεία

Βιταμίνη C                                                 200 mg/L

Βιταμίνη Β1                                                500 μg/L

Βιταμίνη Β2                                              600 μg/L

Βιταμίνη Β5                                            2200 μg/L

Βιταμίνη Β6                                           550μg/L

Φυλλικό οξύ                                             35 μg/L

Νιασίνη                                                 3400 μg/L

Κάλιο                                                  1969-2850 mg/L

Ασβέστιο                                             150-165 mg/L

Μαγνήσιο                                          140-160 mg/L

Τέλος, όσον αφορά τη θερμιδική τους αξία, 100γρ αποξηραμένων καρπών αρώνιας αποδίδουν 375kcal. Η μερίδα, επομένως, των καρπών που αντιστοιχεί σε μία μερίδα φρούτου ισοδυναμεί με περίπου 15γρ (ή περίπου 1/3 του φλιτζανιού).

Οφέλη για την υγεία
Η αρώνια έχει μελετηθεί αρκετά, μέσα από μελέτες στο εργαστήριο, σε ζωικά μοντέλα αλλά και σε ανθρώπους.
Ιστορικά, η αρώνια έχει χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή αλοιφών και επιθεμάτων κατά του κοινού κρυολογήματος. Σήμερα, φαίνεται ότι η κατανάλωσή της μπορεί να επιφέρει οφέλη στην υγεία μέσα από την μείωση τόσο της γενικευμένης οξείδωσης αλλά και της υπεροξείδωσης των λιπιδίων, της καλύτερης διαχείρισης του μεταβολισμού της γλυκόζης (μείωση των επιπέδων γλυκόζης και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στο αίμα) αλλά και της μείωσης της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Για τους παραπάνω λόγους, η αρώνια έχει μελετηθεί ως προς την αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών, του διαβήτη αλλά και του καρκίνου.

Αρώνια και καρδιαγγειακές παθήσεις
Μελέτες σε ασθενείς πληθυσμούς με αυξημένες τιμές χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και αρτηριακής πίεσης έχουν δείξει μια πιθανή μείωση των επιπέδων αυτών των δεικτών μετά από 2 μήνες χορήγησης συμπληρώματος (300mg δραστικής ουσίας ημερησίως). Τα αποτελέσματα αυτά έχουν, ωστόσο, μεγάλη διακύμανση και δεν φαίνεται να ισχύουν για τον υγιή πληθυσμό. Επιπλέον, τα αρώνια φαίνεται να έχουν αντιθρομβωτικές και αγγειοπροστατευτικές ιδιότητες οι οποίες ενισχύουν την καρδιοπροστατευτική τους δράση, όπως αυτές φάνηκαν από μελέτες in vitro. Τέλος, σε ζωικά μοντέλα, η κατανάλωση αρώνιας φάνηκε να εμποδίζει τη συσσώρευση σπλαχνικού λίπους, το οποίο αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα για ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου.

Αρώνια και μεταβολισμός της γλυκόζης
Η δράση της κατανάλωσης της αρώνιας όσον αφορά τον μεταβολισμό της γλυκόζης είναι από τις πιο καλά μελετημένες ως τώρα. Εδώ τα αποτελέσματα προέρχονται από μελέτες σε ζωικά μοντέλα αλλά και ανθρώπους, όπου η κατανάλωση αρώνιας επέδειξε κλινικά σημαντική υπογλυκαιμική δράση. Σε μία μελέτη, μάλιστα, συμπληρωματική χορήγηση 200 ml άγλυκου χυμού από αρώνια για 3 μήνες φάνηκε να μειώνει την γλυκόζη αίματος κατά 31% και την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη  κατά 20% σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου ΙΙ, συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου.
Διαβάστε Επίσης: Γλυκόζη, ποιος ο ρόλος της στον οργανισμό;

Αρώνια και καρκίνος
Όλες οι έρευνες σε αυτόν τον τομέα έχουν διεξαχθεί αποκλειστικά in vitro, δηλαδή σε εργαστήριο, όπου φαίνεται ότι το εκχύλισμα αρώνιας μπορεί να εμποδίσει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων και να προκαλέσει την απόπτωσή (θάνατό) τους. Ωστόσο, δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί αν τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να περιοριστούν στα καρκινικά κύτταρα, χωρίς να επηρεάσουν τα υγιή κύτταρα. Τα παραπάνω αποτελέσματα έχουν καταγραφεί από μελέτες σε σειρές καρκινικών κυττάρων του ανθρώπινου στήθους, τραχήλου, παχέος εντέρου και αίματος.

Συνοπτικά
Η αρώνια φαίνεται να κατέχει μια ιδιαίτερη θέση ανάμεσα σε όλα τα είδη μούρων στα οποία αποδίδονται προστατευτικές ιδιότητες όσον αφορά την υγεία, χάρη στο πολύ υψηλό φαινολικό της περιεχόμενο. Οι έρευνες μέχρι τώρα, αν και ακόμα σε σχετικά πρώιμο στάδιο, έχουν υπάρξει πολύ ενθαρρυντικές όσον αφορά τα οφέλη της κατανάλωσής της σε θέματα χρόνιας φλεγμονής που αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό ασθενειών όπως τα καρδιαγγειακά, ο Σακχαρώδης Διαβήτης και ο καρκίνος. Ως εκ τούτου, και μην παραβλέποντας το γεγονός ότι κανένα τρόφιμο από μόνο του δεν αποτελεί πανάκεια, φαίνεται ότι η αρώνια θα ήταν μία πολύ χρήσιμη προσθήκη σε μία ισορροπημένη διατροφή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Kulling SE, Rawel HM. Chokeberry (Aronia melanocarpa) - A review on the characteristic components and potential health effects. Planta Med. 2008 Oct;74(13):1625-34.
United States Department of Agriculture. USDA Branded Food Products Database. Release July, 2018. Accessed on 19/8/2018.
Banjari I, Misir A, Šavikin K, Jokić S, Molnar M, De Zoysa HK, Waisundara V. Antidiabetic Effects of Aronia melanocarpa and Its Other Therapeutic Properties. Front Nutr. 2017 Nov 6;4:53.
Jurikova T, Mlcek J, Skrovankova S, Sumczynski D, Sochor J, Hlavacova I, Snopek L, Orsavova J. Fruits of Black Chokeberry Aronia melanocarpa in the Prevention of Chronic Diseases. Molecules. 2017 Jun 7;22(6).

Λαμπροπουλου Μεμα Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc., CISSN

https://www.mednutrition.gr/portal/efarmoges/leksiko-diatrofis/16052-aronia?fbclid=IwAR0499kcQGdNkj-liA1h7Cwnbj1UhhTOlm-lwSf7_0egJdrrRdFnqNiRp8k