Η φραγκοσυκιά είναι ένα κακτοειδές φυτό (Opuntia ficus-indica), με προέλευση από την Νότια Αμερική, εύκολο στην καλλιέργεια, φύεται και στην Ελλάδα-ιδίως στη Μάνη- και προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων χρήσης. Με ολιστική αξιοποίηση του φυτού της φραγκοσυκιάς.
Υπάρχει η δυνατότητα για παραγωγή αλεύρων, χρωστικών, και βιο-προϊόντων χρησιμοποιώντας τον καρπό, νεαρούς βλαστούς (nopalitos) και το φλοιό του καρπού. Υπάρχει και η εφαρμογή εναλλακτικών χρήσεων του φραγκόσυκου ως πηγή διαιτητικών ινών, ως υποκατάστατο σακχάρων και ως μέσο ενίσχυσης χρώματος και γεύσης. Τα τρόφιμα που παράγονται με την αξιοποίηση των προϊόντων του Φραγκόσυκου είναι η γέμιση μπισκότου, μπισκότο με ίνες, σιρόπι ζαχαροπλαστικής, σούπες, αφέψημα και ρόφημα.
Επίσης αποκτώντας κανείς τεχνογνωσία αναφορικά με την αφυδάτωση του φραγκόσυκου έχει τη δυνατότητα μακράς συντήρησής του, μειώνοντας τα έξοδα μεταφοράς και ενισχύοντας με αυτό το τρόπο την ανταλλακτική του αξία.

Παράλληλα μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει νέες τεχνολογικές μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί με συνεργασία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, δηλαδή:

α) της ταυτοποίησης χρωστικών φραγκόσυκου
β) της ξήρανσης,
γ)της ενθυλάκωσης χρωστικών,
δ) της παραγωγής κυτταρίνης και
ε) των βιο-χρωστικών,
για να δημιουργήσει τις βάσεις για την αύξηση των δυνατοτήτων χρήσης του και  να ενισχυθεί η αγροτοβιομηχανική αξιοποίηση του.

Τα απόβλητα του καρπού μπορούν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή βιοκυτταρίνης μειώνοντας τα κόστη, ενώ οι βιοχρωστικές μπορούν να δημιουργήσουν νέες προοπτικές αξιοποίησης.
Θα χρειασθεί η συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, ώστε να υπάρξει εμπλουτισμός και διάχυση των γνώσεων τόσο στους παραγωγούς, όσο και στους μεταποιητές.
Η Δράση «Ερευνώ, Δημιουργώ, Καινοτομώ» υλοποιεί ένα συγκεκριμένο έργο για την αξιοποίηση του φραγκόσυκου- που συγχρηματοδοτείται από το ΕΠΑνΕΚ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και από εθνικούς πόρους-μέσω της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης και Εφαρμογής Δράσεων στους τομείς Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ). 
 

“Η Χρήση γής στην Ικαρία κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας (1522-1912)”

Tου Θεμιστοκλή (Θέμη ) Κατσαρού

Όποιος δεν γνωρίζει Ιστορία, δεν είναι εύκολο να σχεδιάσει το παρόν και το μέλλον.
Το 1522, αποχώρησαν από το νησί οι τελευταίοι δυτικοί κατακτητές. Οι Ικάριοι αισθάνονται κατά κάποιο τρόπο ότι είναι απροστάτευτοι. Η πειρατεία λυμαίνεται το Αιγαίο.
Σταδιακά οι Ικάριοι εγκαταλείπουν τα παράλια και αποσύρονται σε θέσεις ορεινές, δύσβατες και συνήθως αθέατες. Εκεί διαμόρφωσαν έναν ιδιότυπο τρόπο ζωής. Οι βραχοσκεπές (καμάρες) χρησιμοποιήθηκαν και πάλι ως κατοικίες, ενώ παράλληλα κτίζουν τα σπίτια τους στον γνωστό μας τύπο, το χητό, με ένα δωμάτιο, το προτείχισμα εμπρός, προς το μέρος της θάλασσας και πίσω το χωστοκέλλι. Είναι περίοδος την οποία ο Ι. Μελλάς ονόμασε ”αιώνα της αφάνειας”. Πράγματι, το νησί έδιδε την εντύπωση ότι ήταν ακατοίκητο. Περιηγητές τον 16ον & 17ον αιώνα αυτήν την εντύπωση αποκόμισαν, παραπλέοντας το νησί.
Σιγά-σιγά οι Ικάριοι άρχισαν να οργανώνουν τη ζωή τους. Το σπιτοκάθισμα κατείχε μια μεγάλη έκταση, στην οποία, εκτός από το σπίτι περιελάμβανε χωράφια για σπορά δημητριακών και οσπρίων, τμήματα με ελιές και οπωροφόρα δέντρα και τμήματα ποτιστικά για καλλιέργεια λαχανικών ή αμπελώνες. Υπήρχε πάντα κοντά το ρουμάνι, για προμήθεια ξυλείας και ζωοτροφών. Επειδή το έδαφος είναι βραχώδες και επικλινές, συνέχισαν την πανάρχαια παράδοση της κατασκευής πεζουλιών. Οι πυρκαϊές του 1902, 1948, 1962, 1993 κ.α, έφεραν στο φώς αυτό το τεράστιο επίτευγμα. Η κτηνοτροφία άρχισε να αναπτύσσεται. Τα ζώα τα έβοσκαν σε βοσκοτόπια ιδιωτικά. Το βράδυ τα ζώα σταυλίζονται σε μάντρες. Το πρωί γίνεται το άρμεγμα ή το κούρεμα των ζώων. Από το γάλα παρασκεύαζαν διάφορα είδη τυριού (καθούρα, μηζύθρα, κοπανιστή κ.α ) και από τις τρίχωμα, τα σχοινιά, τους αμπάδες κ.α. Όλο το νησί είναι γεμάτο από τέτοιες μάντρες οι οποίες σχεδόν όλες είναι επώνυμες (δηλ. η μάντρα του τάδε και η μάντρα του τάδε……).
Μέσα στους ελαιώνες φυτεύονται οι χαρουπιές (το άρωμα της χαρουπιάς κατά την ανθοφορία του δέντρου, απομακρύνει το δάκο). Στα άγονα και βραχώδη εδάφη κατασκευάζουν πεζούλια, όπως-όπως και εκεί περιποιούνται πρίνους, δρείς, κουμαριές, άρειους κ.α .Τα βαλάνια των πρίνων τα πουλούσαν στο Καρλόβασι στα βυρσοδεψεία, τα βαλάνια της βαλανιδιάς τα χρησιμοποιούσαν προς βρώση και για ζωοτροφές. Τους κορμούς των δέντρων αυτών τους χρησιμοποιούσαν για την απαραίτητη ξυλεία στα σπίτια. Οι κουμαριές κλαδεύονταν για να μην τις φτάνουν τα ζώα, και τα κούμαρα χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή τσίπουρου ή ούζου. Από τα αμπέλια είχαν, εκτός από το εξαιρετικό κρασί, τις σταφίδες και το πετιμέζι.
Τα πεύκα, και αυτά ήταν φυτεμένα σε χώρους ιδιόκτητους. Από αυτά χρησιμοποιούσαν το ρετσίνι για τα κρασιά και για τα ναυπηγεία, τους δε κορμούς για την κατασκευή των ιστιοφόρων. Παρατηρούμε ότι με όλα αυτά η κάθε Ικαριώτικη οικογένεια απέβλεπε στην αυτάρκεια, όσο ήταν δυνατό. Συχνή ήταν και η ανταλλαγή προϊόντων μεταξύ των οικογενειών.
Από έγγραφα πληροφορούμεθα, κυρίως από τα μέσα του 19ου αιώνα, ότι γινόταν εκχώρηση των ιδιόκτητων ρουμανιών τους σε κοινή χρήση και υπογράφουν οι εκχωρούντες, οι Δημογέροντες και ο Αρχιερατικός επίτροπος. Παράλληλα κατασκευάζονται οι φράκτες προς το μέρος της οροσειράς. Όσοι δεν συμφωνούσαν σε αυτήν την παραχώρηση, υποχρεώθηκαν να περιφράξουν τους ιδιόκτητους χώρους τους. Ήδη από το 1774-1775 η κατάσταση στο νησί αλλάζει (συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, κ.α) και αρχίζουν να ζωντανεύουν τα χωριά που είχαν εγκαταλειφθεί ή να ιδρύονται νέα προς την παραλιοζώνη. Μετά τον πόλεμο του 1940-1944, κυρίως, άρχισε και η μετανάστευση. Έτσι πολλά χωράφια εγκαταλείφθηκαν και έγιναν δασοσκεπή. Μετά τις πυρκαϊές, οι αρμόδιες υπηρεσίες κήρυσσαν τις πυρόπληκτες περιοχές αναδασωτέες. Δεν γνωρίζω τις συνεννοήσεις μεταξύ Κοινοτήτων η Δήμων με τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες, σχετικά με ποιες περιοχές πρέπει να αναδασωθούν (δημοτικές ή και ιδιωτικές). Εκείνο το οποίο παρατηρείται είναι ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει στο νησί ούτε 1 τ.μ. γής. Η γή ανήκει σε Ιδιώτες και στους Δήμους….
Γιώργος Χερουβής


*Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ είναι ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ
ΠΗΓΗ: aromaikarias.blogspot.com