Topikopoiisi
Σελίδες στα Social Media
  • Αρχική
  • Βιογραφικό
  • Θέσεις
  • Άρθρα
  • Οικο-γεωργία
  • Κοινωνική - αλληλέγγυα οικονομία
  • Εκδηλώσεις
  • Βίντεο
  • Ενδιαφέροντα Ιστολόγια
  • Εικόνες
  • Βιβλία
  • Επικοινωνία

Οικο-γεωργία

Το συνθετικό οικο, όχι μόνο με την τρέχουσα έννοια του οικολογικού, αλλά και με την αρχαιοελληνική έννοια του Οίκου, που ήταν η οικονομική δομή, η οποία εξασφάλιζε τα προς το "ζειν" στα μέλη του, ενώ η Πόλις εξασφάλιζε το "ευ ζειν" των πολιτών.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Φραγκόσυκο: ευρύ φάσμα χρήσης στα τρόφιμα

27/4/2021

0 Comments

 
Picture
Η φραγκοσυκιά είναι ένα κακτοειδές φυτό (Opuntia ficus-indica), με προέλευση από την Νότια Αμερική, εύκολο στην καλλιέργεια, φύεται και στην Ελλάδα-ιδίως στη Μάνη- και προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων χρήσης. Με ολιστική αξιοποίηση του φυτού της φραγκοσυκιάς.
Υπάρχει η δυνατότητα για παραγωγή αλεύρων, χρωστικών, και βιο-προϊόντων χρησιμοποιώντας τον καρπό, νεαρούς βλαστούς (nopalitos) και το φλοιό του καρπού. Υπάρχει και η εφαρμογή εναλλακτικών χρήσεων του φραγκόσυκου ως πηγή διαιτητικών ινών, ως υποκατάστατο σακχάρων και ως μέσο ενίσχυσης χρώματος και γεύσης. Τα τρόφιμα που παράγονται με την αξιοποίηση των προϊόντων του Φραγκόσυκου είναι η γέμιση μπισκότου, μπισκότο με ίνες, σιρόπι ζαχαροπλαστικής, σούπες, αφέψημα και ρόφημα.
Επίσης αποκτώντας κανείς τεχνογνωσία αναφορικά με την αφυδάτωση του φραγκόσυκου έχει τη δυνατότητα μακράς συντήρησής του, μειώνοντας τα έξοδα μεταφοράς και ενισχύοντας με αυτό το τρόπο την ανταλλακτική του αξία.

Παράλληλα μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει νέες τεχνολογικές μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί με συνεργασία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, δηλαδή:

α) της ταυτοποίησης χρωστικών φραγκόσυκου
β) της ξήρανσης,
γ)της ενθυλάκωσης χρωστικών,
δ) της παραγωγής κυτταρίνης και
ε) των βιο-χρωστικών,
για να δημιουργήσει τις βάσεις για την αύξηση των δυνατοτήτων χρήσης του και  να ενισχυθεί η αγροτοβιομηχανική αξιοποίηση του.

Τα απόβλητα του καρπού μπορούν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή βιοκυτταρίνης μειώνοντας τα κόστη, ενώ οι βιοχρωστικές μπορούν να δημιουργήσουν νέες προοπτικές αξιοποίησης.
Θα χρειασθεί η συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, ώστε να υπάρξει εμπλουτισμός και διάχυση των γνώσεων τόσο στους παραγωγούς, όσο και στους μεταποιητές.
Η Δράση «Ερευνώ, Δημιουργώ, Καινοτομώ» υλοποιεί ένα συγκεκριμένο έργο για την αξιοποίηση του φραγκόσυκου- που συγχρηματοδοτείται από το ΕΠΑνΕΚ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και από εθνικούς πόρους-μέσω της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης και Εφαρμογής Δράσεων στους τομείς Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ). 
 

0 Comments

Ημερολόγιο 2021 - Δ/δ Συνάντηση για τη Γη (Κυριακή 25.4 στις 7.30μμ) - Βιοδυναμικά Νέα και Αγγελίες

24/4/2021

0 Comments

 
Picture
Οι αντιξοότητες αυτό τον καιρό ήταν -και είναι- πολλές: Covid, lockdown, στέρηση  των ζωντανών συναντήσεών μας…
Ωστόσο βγάζουμε και φέτος το (Βιοδυναμικό) «Καλλιεργητικό Ημερολόγιο 2021». Με καινούργιες εμπειρίες, ερωτήσεις και παραδόσεις. Γιατί θέλουμε να μάθουμε περισσότερα για το τι συμβαίνει με το φεγγάρι, τα φυτά και τις κοσμικές επιρροές. Ώστε να καλλιεργούμε πατώντας πιο ελαφρά πάνω στο σώμα της Μάνας Γης.
Συγνώμη για την αργοπορία, σας στέλνουμε τον Απρίλη και το Μάη για να καλυφθούν τρέχουσες ανάγκες. Αναζητούμε γενικά τον τρόπο να βγαίνει πιο έγκαιρα (π.χ. να είναι έτοιμο το Νοέμβριο), αλλά και να είναι πιο εύχρηστο: μήπως μια έκδοση / εφαρμογή για το κινητό π.χ.;! Η γνώμη και ιδέες σας καλοδεχούμενες.
Αναμένουμε να μας στείλετε ακόμα και τώρα σχετικές παραδόσεις, εμπειρίες και ερωτήσεις. Το «ανακάτεμα αυτό της κατσαρόλας»… είναι εξάλλου κι ο βασικός λόγος ύπαρξης του συγκεκριμένου «Ημερολογίου». Ως ελάχιστο ευχαριστώ σε όποιον στείλει τέτοιο (δημοσιεύσιμο) υλικό, θα του αποσταλεί το φετινό τεύχος δωρεάν.
Η τιμή του για όποιον θα ήθελε να το παραγγείλει είναι 7€+ έξοδα αποστολής και αντικαταβολής. Θα χρειαστεί η πλήρης ταχυδρομική σας διεύθυνση.
Εύχομαι κουράγιο και η πίεση που νιώθουμε να μετατρέπεται σε δυναμικό αλλαγής (σε όλα τα επίπεδα) ….και «καλή λευτεριά»!
Για το «εν δυνάμει» και το «Σχολείο του εδάφους»
Μάριος Δεσύλλας
Ακολουθούν «βιοδυναμικά νέα και αγγελίες».
Ημερίδα για τη Γη. Διαδικτυακή συνάντηση αφιερωμένη στην «επιστροφή στη Γη» αυτή την Κυριακή 25 Απριλίου το απόγευμα στις 7.30 μ.μ.– δείτε περισσότερα στο επισυναπτόμενο.
….Το ότι «η Μάνα Γη μας καλεί κοντά της» είναι κάτι που καταγράφεται στις ψυχές αρκετών τα τελευταία χρόνια… Και όντως η Επιστροφή στη Γη μπορεί να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά οικολογικά, κοινωνικά αλλά και οικονομικά προβλήματα του καιρού μας. Πώς όμως μπορεί μια τέτοια μετάβαση να γίνει «συντεταγμένα» - και πετυχημένα; Τι λέει η εμπειρία ανθρώπων που το τόλμησαν; Και πώς μπορεί η βιοδυναμική καλλιέργεια να βοηθήσει σε αυτό; Σ’ αυτά τα θέματα θα επικεντρωθούν οι εισηγητές της συνάντησης, ενώ θα δοθεί η ευκαιρία να απαντηθούν άμεσα ερωτήματα που θα προκύψουν από τους συμμετέχοντες.
Με τους: Δρ. Αλεξάνδρα Τσιαντή, χημικός μηχανικός, βιοδυναμική καλλιεργήτρια, Μάριος Δεσύλλας, Γεωπόνος, Σύμβουλος Βιοδυναμικής Γεωργίας, Τάκης Αθανασόπουλος, Σύμβουλος ενδυνάμωσης και αξιοποίησης πόρων.
Η συνάντηση θα φιλοξενηθεί στην πλατφόρμα Zoom και η συμμετοχή είναι δωρεάν. Για σύνδεση στην πλατφόρμα μπορείτε να επισκεφθείτε το σύνδεσμο: Join our Cloud HD Video Meeting


Join our Cloud HD Video MeetingZoom is the leader in modern enterprise video communications, with an easy, reliable cloud platform for video an...
·         Σεμινάρια «Φυτολογίας» με τη Μαριλένα Μοσχούτη. Για όσους αγαπάνε τα φυτά  και την παρατήρησή τους, για όσους έχουν ήδη γνωρίσει (ή θα ‘θελαν να γνωρίσουν) τη φίλη μου τη Μαριλένα και τον μαγικό, παραμυθένιο τρόπο της να μοιράζεται τις γνώσεις της για αυτά, ταξιδεύοντάς μας από την Αραβία έως την παιδική μας ηλικία, ξεκινάει πάλι με το καλό σειρά συναντήσεων «Φυτολογίας» - η λέξη είναι απλώς ενδεικτική για το τι θα συμβεί. Στη φύση («Αγρόκτημα Κκαρδιάς», Ωρωπός). Δείτε πληροφορίες στο επισυναπτόμενο.


·         «Τσουκνίδα …2021». Θυμάστε ίσως κάποιοι τα σεμινάριά μας...; Είναι από τα πιο πολύτιμα θεραπευτικά (και «βιοδυναμικά») φυτά. Θα την βρούμε για λίγο ακόμα άφθονη να φυτρώνει «εκεί που έχει έργο να επιτελέσει». Ευκαιρία να την πιούμε (τσάι/έγχυμα), να την μαγειρέψουμε (σούπες, τσουκνιδόρρυζο και  και τσουκνιδόπιτες), να την αποξηράνουμε για μας και φυτά μας.

·         Άτομα για project βιο-κηπευτικών. Ζητείται άτομο ή ζευγάρι, με πολύχρονη εμπειρία στην καλλιέργεια κηπευτικών και γνώσεις Βιοδυναμικής ή/και Περμακουλτούρας, για να αναλάβει project παραγωγικού λαχανόκηπου (market garden) σε μεγάλο βιοδυναμικό αγρόκτημα (Trinity Farm, Θεσσαλία). Στείλτε ενδιαφέρον σας εδώ (mail) ή/ και στο info@thetrinityfarm.gr
·         Παγκόσμιο Βιοδυναμικό Συνέδριο. Έγινε με μεγάλη επιτυχία, παρόλη την πανδημία, διαδικτυακά εννοείται, το φετινό Παγκόσμιο Συνέδριο για την Βιοδυναμική Γεωργία, που οργάνωσε ο Τομέας του  Goetheanum στην Ελβετία. Αφιερωμένο στην κλιματική αλλαγή (κρίση) και “Breathing with the Climate Crisis” o εύστοχος και περιεκτικός του τίτλος. Δείτε εδώ..
Climate Conference 2021 - Agriculture Conference
https://www.agriculture-conference.org › ...   
14 Φεβ 2021 — How can we breathe in the climate crisis? ... We want to use a broader concept of climate to develop a view of the earth as a living being
 ·         Χαρίζονται φυτά. Μουσμουλιές (αρκετές, μεγαλόκαρπες), καλέντουλες (πολλές), γιασεμιά, λιγούστρα, βερικοκιές, αμπέλια, χλωρόφυτα, μελίες κ.α.… Επικοινωνήστε το ενδιαφέρον σας για υιοθεσία εδώ (Μ. Δεσύλλας)- μόνο σοβαρές προτάσεις!



0 Comments

Σπουδάζοντας την ελιά στην JAEN

19/4/2021

0 Comments

 
Picture
Στην περιοχή της Jaen, εκεί που χτυπά η καρδιά της ελαιοπαραγωγής της Ισπανίας, το ομώνυμο Πανεπιστήμιο έχει αναπτύξει ένα κορυφαίο -σε παγκόσμιο επίπεδο πρόγραμμα κατάρτισης στο ελαιόλαδο..

Περισσότερα εδώ →

0 Comments

Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά στην αρχαία Ελλάδα

15/4/2021

0 Comments

 
Picture
του Χαράλαμπου Οικονομίδη

Πεδιάδες και αγροί που η άνοιξη χρωματίζει με την παλέτα της ανθοφορίας, βαθιά πελάγη με απεραντοσύνη παραινετική τολμηρών ταξιδιών, λίμνες και ξέφωτα δασών όπου κάποτε έσμιγαν παιχνιδιάρικες Νύμφες και εύθυμοι Φαύνοι, απόκρημνες κορυφές πέτρινων βασιλείων μοναξιάς που μοιράζονται τα μυστικά τους μονάχα με τους αετούς, όλα αυτά είναι μονάχα μερικά από τα στοιχεία του περιδεούς φυσικού περιβάλλοντος που αγκάλιασε και έθρεψε όλους τους πολιτισμούς του ελλαδικού χώρου, από τους αινιγματικούς Μινωίτες και τους παντοκράτορες Μυκηναίους μέχρι τις πόλεις – κράτη του Χρυσού Αιώνα του Περικλή. Το μεγάλο πλήθος αλληλεπιδράσεων μεταξύ αρχαίων κοινωνιών και των θαυμαστά πλούσιων οικοσυστημάτων των νότιων Βαλκανίων αποτέλεσε έναυσμα για μια απρόσκοπτη δημιουργικότητα, μια ολομέτωπη επίθεση στο γοητευτικό και ταυτόχρονα τρομερό άγνωστο της αυτορρυθμιζόμενης Φύσης, εναντίον του οποίου μοναδικά προτάγματα του εύθραυστου ανθρώπου ήταν η αναζήτηση γνώσης και η επιβίωση. Η περιέργεια σχετικά με τα φυτά, εκείνα τα μυστηριώδη και πανταχού παρόντα φαινόμενα ζωής, ανταμείφθηκε πλουσιοπάροχα καθότι τόσο οι προϊστορικές όσο και οι μεταγενέστερες κοινωνίες ανακάλυψαν πλήθος φυτικών ειδών με θεραπευτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες, ενώ η μαγειρική εμπλουτίστηκε με ποικιλία μπαχαρικών και μεθυστικών αρωμάτων ξεκινώντας έτσι το αέναό της ταξίδι προς την γαστρονομία.

Πριν τη φωτιά του Προμηθέα
Οι γνώσεις για τη σχέση ανθρώπου και φυτών στον ελλαδικό χώρο κατά τη νεολιθική (7η – 4η χιλιετία π.Χ.) και την Εποχή του Χαλκού (4η – 2η χιλιετία π.Χ.) βασίζονται κυρίως στα αρχαιοβοτανικα ευρήματα, καθώς απουσιάζουν οι γραπτές πηγές. Η συγκεκριμένη ορολογία αναφέρεται στα κατάλοιπα φυτών που τυχαία ή σκόπιμα ήρθαν σε επαφή με πηγές θερμότητας, απανθρακώθηκαν, ενσωματώθηκαν στις αρχαιολογικές επιχώσεις και ανιχνεύθηκαν χάρις στην ειδική επεξεργασία του ανασκαπτόμενου χώματος με την μέθοδο της επίπλευσης. Η συστηματική συλλογή αρχαιοβοτανικου υλικού έφερε στο φως μια πληθώρα απανθρακωμένων σπόρων δημητριακών, οσπρίων και φρούτων από προϊστορικούς οικισμούς όπως εκείνοι στο Μάνδαλο, στα Γιαννιτσά, στον Καστανά, στην Άσσηρο, στον Μακρύγιαλο, στη Θέρμη, στους Σιταγρούς και στο Αρκαδικό. Μάλιστα, τα κατάλοιπα αυτά αποτελούν σημαντικές ενδείξεις για τη διατροφή των αντίστοιχων προϊστορικών κατοίκων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως τα προσδιορισμένα βάσει αρχαιοβοτανικών καταλοίπων είδη διαθέτουν στην πλειοψηφία τους αρωματικές και φαρμακευτικές ιδιότητες, με χαρακτηριστικά παραδείγματα το ρόδι, το σταφύλι, την άγρια τσικουδιά, το λινάρι, την παπαρούνα (μήκων η υπνοφόρος), ο κορίανδρος, το υπερικόν και η βερβένα (βερβένα η φαρμακευτική). Από τα προαναφερθέντα είδη ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η μήκων η υπνοφόρος, είδος που πιθανότατα κατείχε ιδιαίτερη θέση στις αντίστοιχες προϊστορικές κοινωνίες και οικονομίες αφενός λόγω των ιδιοτήτων του, πιθανότατα διαπιστωμένων από τους προϊστορικούς κατοίκους, και αφετέρου βάσει της συχνότητας εύρεσής του στα αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα.

Μηκών η υπνοφόρος
Πρόκειται για φυτικό είδος με άνθη χαρακτηριστικού κόκκινου ή υπόλευκου χρωματισμού, το οποίο περιέχει (ιδίως στην περίπτωση των λευκών ανθέων) διάφορα αλκαλοειδή ικανά να επιδρούν στο νευρικό σύστημα και τις αισθήσεις –πρόκειται άλλωστε για τη φυσική πηγή του περιβόητου οπίου. Λόγω αυτών των ιδιοτήτων, η κατανάλωσή του από τις προϊστορικές κοινότητες της Ευρώπης έχει συνδεθεί υποθετικά με τελετουργίες πρόσβασης σε άλλους κόσμους και επικοινωνίας με τα πολυάριθμα πνεύματα που στοίχειωναν τις μεγάλες νύχτες του χειμώνα. Μάλιστα, φαίνεται πως η παπαρούνα συνδέεται τόσο με την κρητομινωικη θρησκεία, όπως μαρτυρεί η ταυτόχρονη ανακάλυψη σχετικών καταλοίπων μαζί με λατρευτικό είδωλο στο Γάζι, όσο και με τη λατρεία κατά τους ιστορικούς χρόνους, όπως προκύπτει από ελεφαντοστέινα ομοιώματα της κάψας του φυτού που βρέθηκαν στο Ηραίο της Σάμου. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες της παπαρούνας ως παυσίπονο ήταν γνωστές όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο αλλά και σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο και πιθανότατα κατέληξε να χρησιμοποιείται ως πανάκεια, κάτι ανάλογο της σύγχρονης παρακεταμόλης. Τα πλούσια κατάλοιπα μήκωνος της υπνοφόρου που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές στον Καστανά υποδεικνύουν εκτενείς καλλιέργειες και συχνή κατανάλωση τη 2η π.Χ. χιλιετία, αν και ο ακριβής προσδιορισμός των χρήσεων του φυτού δε κατέστη εφικτός.

Μετά την Ομηρική Εποχή
Για χιλιετίες ολόκληρες, η ιατρική παρέμενε εγκλωβισμένη στην εμπειρική χρήση φυτών προορισμένων σχεδόν αποκλειστικά στη θεραπεία πληγών και τραυμάτων, αφού όλες οι μη τραυματικές παθήσεις αποδίδονταν στις πράξεις των ζηλόφθονων και εφοδιασμένων με ανθρώπινο πείσμα θεών. Ταυτόχρονα επικρατούσε η αντίληψη πως, αφού τα φυτά ήταν δώρα θεών, το σχήμα των φύλλων, των καρπών ή των ριζών τους ήταν ενδεικτικά του ανθρώπινου οργάνου που μπορούσε να επωφεληθεί από αυτά. Έτσι, ένα φυτό με καρδιόσχημους καρπούς ή φύλλα μπορούσε να θεωρηθεί κατάλληλο για προβλήματα της καρδιάς.
Τη μεγάλη αλλαγή έφερε ο Ιπποκράτης (460-370 π.Χ.), που πρώτος διερεύνησε τα πραγματικά αίτια των ασθενειών και εφάρμοσε πρωτόγνωρες ως τότε μεθόδους θεραπείας. Σε αυτές τις μεθόδους σημαντικό ρόλο κατείχαν τα φυτά, αφού στα σωζόμενα έργα του αναφέρονται τουλάχιστον 237 είδη και οι φαρμακευτικές τους ιδιότητες. Λίγο αργότερα, ο Θεόφραστος (327-287 π.Χ.) με το έργο του “Περί Φυτών Ιστορίας” έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης βοτανικής, αφού για την περιγραφή και ταξινόμηση των φυτών βασίστηκε σε βιολογικές παρατηρήσεις. Μέσα στις τόσες άλλες πληροφορίες τις οποίες παρέχει ο Θεόφραστος, ένα εκτενές μέρος αφορά τις φαρμακευτικές ιδιότητες των μελετούμενων φυτών. Το ενδελεχές έργο του Θεόφραστου άργησε να βρει συνεχιστή, αλλά με την εμφάνιση του Διοσκουρίδη (1ος αιώνας μΧ) η αρχαία βοτανολογία έφτασε στο αποκορύφωμα της. Οι γνώσεις του Διοσκουρίδη προκαλούν μέχρι σήμερα κατάπληξη, καθότι στο έργο του “Περί Ύλης Ιατρικής” αναγνωρίζει και περιγράφει ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό φυτικών ειδών, με 500 εξ αυτών χρήσιμα στην ιατρική. Αξίζει να σημειωθεί ότι τουλάχιστον 40 από αυτά χρησιμοποιούνται ακόμα και στη σύγχρονη φαρμακοποιία, όπως το βέρατρον το λευκόν (γνωστό ήδη από τον Ιπποκράτη), η βερβένα, το χαμομήλι, το τίλιο και ο κορίανδρος.
Από τα έργα του Θεόφραστου και του Διοσκουρίδη αντλούνται και οι περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τα φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά στην αρχαία Ελλάδα, ενώ πολύτιμες πηγές συναφούς γνώσης αποδείχθηκαν και τα έργα άλλων αρχαίων συγγραφέων όπως ο Ηρόδοτος, ο Ησίοδος και ο Ξενοφώντας. Αργότερα, κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, ο Πλίνιος (23-79 μΧ) στη “Φυσική Ιστορία” αναφέρει γύρω στα 900 φαρμακευτικά παρασκευάσματα από βότανα, ενώ εξέχουσα θέση κατέχει και ο Γαληνός (129-199 μΧ περίπου), ο τελευταίος μεγάλος γιατρός της αρχαιότητας που κατέγραψε γύρω στα 300 φάρμακα από το φυτικό βασίλειο.

Κυριότερες παθήσεις στην αρχαιότητα και ενδεικνυόμενα βότανα
Τα διασωθέντα συγγράμματα των προαναφερθέντων βοτανολόγων, ιατρών και ιστοριογράφων αποτελούν τις κυριότερες πηγές ενημέρωσης για τα συχνότερα προβλήματα υγείας στην αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης απαριθμεί περισσότερα των 50 ασθενειών που βασανίζουν το ανθρώπινο σώμα, αρχής γενομένης από τον πονοκέφαλο μέχρι τις πέτρες των νεφρών, τα στομαχικά έλκη, τα γυναικολογικά προβλήματα και τις δηλητηριάσεις. Ιδιαίτερη έμφαση δινόταν στις πληγές λόγω τραυματισμού, καθότι αποτελούσαν το σημαντικότερο πρόβλημα σε μια εποχή που τα αντιβιοτικά ήταν ολότελα άγνωστα. Επειδή και τα ισχυρά αναισθητικά ήταν άγνωστα, για τις εγχειρήσεις ο Διοσκουρίδης παρείχε στους ασθενείς του μίγμα δυνατού οίνου αναμεμειγμένου με αφεψήματος ρίζας μανδραγόρα ώστε να τους ρίξει σε βαθύ ύπνο.
Μερικά φυτά είχαν συγκεκριμένες ιδιότητες και χρήσεις: το λυσιμάχιον χρησιμοποιούνταν για τις αιμοστατικές τους ιδιότητες, η ελξίνη (περδικάκι ή ανεμόχορτο) και το αρίσαρον (λυχναράκι) για την στυπτικότητά τους, ενώ το πράσιον (ασπροπρασιά ή σκουλόχορτο) εξυπηρετούσε ως αποχρεμπτικό υπό τη μορφή αφεψημάτων. Η βαλεριανή (σήμερα γνωστή ως βαλεριάνα) αξιοποιούνταν ως καταπραϋντικό σε νευρικές διαταραχές και κυρίως στην υστερία, το δε ηρύγγιον (φιδάγκαθο ή βότανο της αγάπης) δρούσε ως αντιφλεγμονώδες. Για τις παθήσεις του αναπνευστικού και τα δήγματα φιδιών προτιμούνταν το πήγανον.
Άλλα πάλι φυτά παρουσίαζαν εύρος δράσεων και μπορούσαν να αξιοποιηθούν προς καταπολέμηση αρκετών παθήσεων και ενοχλήσεων: Με τους σπόρους του κρότωνα (κρουτούνι ή κουρτούνι) παρασκευάζονταν το ρετσινόλαδο, ένα ισχυρό καθαρτικό και εμετικό που κατά τον Διοσκουρίδη έβρισκε χρήση και στην παρασκευή εμπλάστρων. Ο Πλίνιος αναμίγνυε ρετσινόλαδο με ίση ποσότητα χλιαρού νερού και χορηγούσε το παρασκεύασμα σε ασθενείς με εντερικές ενοχλήσεις –οι περιγραφές παραπέμπουν σε σπαστική κολίτιδα με συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Επίσης, επικρατούσε η άποψη πως ανάλογα διαλύματα ρετσινόλαδου ωφελούσαν σε περιπτώσεις ασθενειών των αρθρώσεων, σε κακώσεις στη μήτρα και σε εγκαύματα. Μαζί με τη στάχτη της πορφύρας (κογχυλιού) εφαρμόζονταν τοπικά σε ερεθισμένες περιοχές του πρωκτού και του δέρματος. Φύλλα κρότωνα εμποτίζονταν σε αραιό ξίδι και το εκχύλισμα δοκιμαζόταν σε λοιπές δερματικές παθήσεις και περιπτώσεις ερυσίπελας. Άλλο φυτό με πληθώρα θεραπευτικών ιδιοτήτων θεωρούνταν ο ασφόδελος, ο οποίος περιβάλλονταν από δεισιδαιμονίες για πολλούς αιώνες, μέχρι και τα χρόνια των βαλκανικών πολέμων. Κατά πώς εξιστορούν οι Διοσκουρίδης και Θεόφραστος, αφεψήματα ή εκχυλίσματα σε κρασί βοηθούσαν στον ίκτερο και σε περιπτώσεις σπασμών, ενώ καταπράυναν κρίσεις άσθματος.
Σχεδόν όλα τα είδη καλαμιού και όλα τα μέρη του φυτού είχαν κάποια φαρμακευτική ιδιότητα. Ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης ανέφεραν πως ο “δόνακας”, αφού γίνει κατάπλασμα μαζί με τη ρίζα του και αναμιχθεί με ξίδι, ανακουφίζει στραμπουλήγματα και πόνους της μέσης. Τα φύλλα του καλαμιού μαζεύονταν πράσινα και εφαρμόζονταν στο πάσχον σημείο του σώματος προς θεραπεία του ερυσίπελος και περιορισμό τοπικών φλεγμονών, ενώ ο φλοιός τεμαχίζονταν, τα τεμάχια καιγόντουσαν και γινόντουσαν έμπλαστρο μαζί με ξίδι που θα επαλειφόταν σε κεφάλια ασθενών με τριχόπτωση. Το ελατήριον (αγριαγγουριά ή πικραγγουριά) είχε ακόμα περισσότερες χρήσεις: Ο πηχτός χυμός του καρπού του έβρισκε εφαρμογή σε περιπτώσεις πονόδοντου, ενώ αραιωμένος με νερό καθίσταντο υδαρή αλοιφή για τη ψώρα. Επίσης, ανάλογα διαλύματα λειτουργούσαν ως καθαρτικά και εμετικά.

Μια πανάκεια της αρχαιότητας – Λάβδανο
Μια πανάκεια της αρχαιότητας που έμεινε σε χρήση σχεδόν μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα είναι το λάβδανο, ένα φαρμακευτικό παρασκεύασμα με πρώτη ύλη τον κίσθο (κίσθαρος ή κίσσαρος). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κυπριακό λάβδανο ήταν άριστης ποιότητας ενώ το αραβικό και το λιβυκό παρουσίαζαν υποδεέστερα χαρακτηριστικά. Τόσο ο Διοσκουρίδης όσο και ο Πλίνιος περιγράφουν τον παράδοξο τρόπο με τον οποίο παρασκευαζόταν το λάβδανο από την κολλώδη ουσία που περιέχεται στα φύλλα του φυτού: Την ουσία αυτή, που κολλούσε στα πηγούνια των κατσικιών και των τράγων καθώς εκείνα έβοσκαν και κατανάλωναν το φυτό, αφαιρούσαν οι παρασκευαστές λαβδάνου και την έπλαθαν σε βώλους αφού πρώτα αφαιρούσαν εμφανή στερεά σωματίδια. Μια άλλη μέθοδος που περιγράφουν επιβίωσε μέχρι και τον 20ο αιώνα: Σε αυτή, οι συλλέκτες του λαβδάνου έσερναν σχοινιά πάνω στους θάμνους του φυτού ώστε να κολλήσει πάνω σε αυτά η λιπαρή ουσία, την οποία καθάριζαν από εμφανείς ακαθαρσίες και την έπλαθαν πάλι σε βώλους. Κατά τις πλείστες όσες λαογραφικές αναφορές των Βαλκανίων και όχι μόνο, το λάβδανο παρουσιάζει ευρύ φάσμα φαρμακευτικών δράσεων, ενώ κατά τον Διοσκουρίδη ήταν στυπτικό και διουρητικό.
Μαζί με τον κίσθο αξίζει να αναφερθεί και η υποκισθίδα, ένα παρασιτικό φυτό που όπως υποδηλώνει το όνομά του βλαστάνει κάτω από τον κίσθο. Τόσο σημαντικές ήταν οι φαρμακευτικές της ιδιότητες, που αξιοποιούνταν ως πρώτη ύλη για ένα πασίγνωστο φάρμακο ευρείας κατανάλωσης στις αρχαίες πόλεις – κράτη ονόματι “υποχιστίδος χυλός” . Αυτό το σκεύασα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μόνο του ή σε συνδυασμό με κρασί και άλλα φάρμακα φυτικής προέλευσης προς περιορισμό αιμορραγιών, διευκόλυνση της επούλωσης πληγών και ελκών, προστασία τραυμάτων από μολύνσεις και καταπράυνση πεπτικών διαταραχών.

Βασίλισσα των βοτάνων
Μια άλλη πανάκεια του αρχαίου κόσμου ήταν η παιωνία (πηγουνιά) η οποία πήρε το όνομα της από τον Παινίωνα, τον αρχαίο μυθικό γιατρό που θεράπευσε τις πληγές του Άδη. Οι ωφέλιμες ιδιότητες του φυτού αναφέρονται ήδη στα Ομηρικά Έπη και αργότερα από πολλούς άλλους συγγραφείς, με πρώτο μεταξύ των βοτανολόγων – γιατρών τον Ιπποκράτη. Η αποξηραμένη ρίζα της παιωνίας παρέχονταν στις γυναίκες κατά τον τοκετό προς ανακούφιση των τρομερών πόνων, ενώ ο Διοσκουρίδης συνέστηνε 10-12 κόκκινους σπόρους σε κρασί προς διακοπή της έμμηνου ρύσεως. Η ίδια συνταγή αλλά με 15 σπόρους αξιοποιούνταν εναντίον των εφιαλτών, της υστερίας και των πόνων της μήτρας. Γι αυτές και πολλές ακόμα θεραπευτικές ιδιότητες, συνδυαστικά με την ομορφιά των ανθών της, η παιωνία ονομάστηκε βασίλισσα των βοτάνων.

Αντί επιλόγου
Οι εκτενείς λίστες αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών που συνέταξαν οι αρχαίοι γιατροί και βοτανολόγοι, οι πολυάριθμες συνταγές για θεραπευτικά σκευάσματα και η μεθοδική εξερεύνηση των ανθρώπινων παθήσεων υπήρξαν μονάχα μια αρμαθιά κλειδιών που ξεκλείδωσαν τις πολλές πόρτες των επιστημών υγείας, θεμελιώνοντας την πρώιμη ιατρική και ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές και αραβικές κοινωνίες μέχρι την Αναγέννηση. Τι και αν οι Κύκλωπες παραδόθηκαν στην αγκαλιά του Ποσειδώνα, το σπίτι της Κίρκης λησμονήθηκε στην απομόνωση των αιώνων και ο Απόλλωνας παρέδωσε τα σκήπτρα του σε έναν νέο ήλιο, αλλότριο του παλιού κόσμου και των ονείρων του; Από τα εργαστήρια του Αβικέννα, τις σκονισμένες βιβλιοθήκες του Παράκελσου και τους αλχημιστές της Βαγδάτης μέχρι και τα μικρά φαρμακεία της Αυστροουγγαρίας και της επαναστατημένης Γαλλίας, η παραδοσιακή ιατρική των λαών και η τότε επίσημη ιατρική επιστήμη περιείχαν τις θαυμαστές ανακαλύψεις αρχαίων μελετητών της Μεσογείου, διαφυλάσσοντας την πλούσια παρακαταθήκη τους είτε σε επίσημα ακαδημαϊκά συγγράμματα είτε ως προφορική γνώση. Ακόμα και σήμερα, μετά από αναρίθμητες καινοτομίες στη σύνθεση νέων οργανικών ενώσεων, το φυτικό βασίλειο έρχεται να προσφέρει πιθανές λύσεις και διεξόδους σε πολλά γνώριμα αλλά και νεοακαλυφθέντα προβλήματα υγείας. Νέα φυσικά αντιβιοτικά προς καταπολέμηση καινούριων πολυανθεκτικών βακτηριακών στελεχών και εν δυνάμει χημειοθεραπευτικά σχήματα απαλλαγμένα από την ισχυρή τοξικότητα των αντίστοιχων τωρινών είναι δύο μονάχα από τις άκρως ενδιαφέρουσες και ζωτικής σημασίας προοπτικές που ανοίγονται.

Βιβλιογραφία
Ramoutsaki IA, Ramoutsakis YA, Haniotakis S, Tsatsakis AM. Remedies used in Hellenic history. Vet Hum Toxicol. 2000 Aug;42(4):238-41.
Petrovska B. B. (2012). Historical review of medicinal plants’ usage. Pharmacognosy reviews, 6(11), 1–5.
Reeds K. Dioscorides unriddled. “Dioscorides on pharmacy and medicine”. By John M. Riddle. Essay review. Isis. 1987 Mar;78(291):85-8.
Santacroce L, Topi S, Haxhirexha K, Hidri S, Charitos IA, Bottalico L. Medicine and Healing in the Pre-Socratic Thought – A Brief Analysis of Magic and Rationalism in Ancient Herbal Therapy. Endocr Metab Immune Disord Drug Targets. 2021;21(2):282-287.
Skaltsa H. Les médicaments d’origine végétale et animale chez les Grecs de l’Antiquité [The medicines of herbal and animal origin in ancient Greece]. Rev Hist Pharm (Paris). 2014 Jan;62(381):75-90. French.
van Tellingen C. (2007). Pliny’s pharmacopoeia or the Roman treat. Netherlands heart journal : monthly journal of the Netherlands Society of Cardiology and the Netherlands Heart Foundation, 15(3), 118–120.
Sayah, Karima & Chemlal, Laila & Marmouzi, Ilias & El Jemli, Meryem & Cherrah, Yahia & my el abbes, Faouzi. (2017). In vivo anti-inflammatory and analgesic activities of Cistus salviifolius (L.) and Cistus monspeliensis (L.) aqueous extracts. South African Journal of Botany. 113.
Ahmad, Feroz & Tabassum, Nahida & Rasool, Saima. (2012). Medicinal uses and phytoconstituents of Paeonia officinalis. IRJP. 3. 85-87.
Pappa, M., & Besios, M. (1999). The Neolithic Settlement at Makriyalos, Northern Greece: Preliminary Report on the 1993-1995 Excavations. Journal of Field Archaeology, 26(2), 177-195.
https://el.wikipedia.org/wiki/Μάνδαλο_Πέλλας
https://el.wikipedia.org/wiki/Γιαννιτσά
https://el.wikipedia.org/wiki/Διοσκουρίδης_ο_Πεδάνιος
https://el.wikipedia.org/wiki/Ιπποκράτης
https://el.wikipedia.org/wiki/Θεόφραστος

πηγή
0 Comments

Η Χρήση γης στην Ικαρία κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας: οικογενειακή αυτάρκεια

12/4/2021

0 Comments

 
Picture
“Η Χρήση γής στην Ικαρία κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας (1522-1912)”

Tου Θεμιστοκλή (Θέμη ) Κατσαρού

Όποιος δεν γνωρίζει Ιστορία, δεν είναι εύκολο να σχεδιάσει το παρόν και το μέλλον.
Το 1522, αποχώρησαν από το νησί οι τελευταίοι δυτικοί κατακτητές. Οι Ικάριοι αισθάνονται κατά κάποιο τρόπο ότι είναι απροστάτευτοι. Η πειρατεία λυμαίνεται το Αιγαίο.
Σταδιακά οι Ικάριοι εγκαταλείπουν τα παράλια και αποσύρονται σε θέσεις ορεινές, δύσβατες και συνήθως αθέατες. Εκεί διαμόρφωσαν έναν ιδιότυπο τρόπο ζωής. Οι βραχοσκεπές (καμάρες) χρησιμοποιήθηκαν και πάλι ως κατοικίες, ενώ παράλληλα κτίζουν τα σπίτια τους στον γνωστό μας τύπο, το χητό, με ένα δωμάτιο, το προτείχισμα εμπρός, προς το μέρος της θάλασσας και πίσω το χωστοκέλλι. Είναι περίοδος την οποία ο Ι. Μελλάς ονόμασε ”αιώνα της αφάνειας”. Πράγματι, το νησί έδιδε την εντύπωση ότι ήταν ακατοίκητο. Περιηγητές τον 16ον & 17ον αιώνα αυτήν την εντύπωση αποκόμισαν, παραπλέοντας το νησί.
Σιγά-σιγά οι Ικάριοι άρχισαν να οργανώνουν τη ζωή τους. Το σπιτοκάθισμα κατείχε μια μεγάλη έκταση, στην οποία, εκτός από το σπίτι περιελάμβανε χωράφια για σπορά δημητριακών και οσπρίων, τμήματα με ελιές και οπωροφόρα δέντρα και τμήματα ποτιστικά για καλλιέργεια λαχανικών ή αμπελώνες. Υπήρχε πάντα κοντά το ρουμάνι, για προμήθεια ξυλείας και ζωοτροφών. Επειδή το έδαφος είναι βραχώδες και επικλινές, συνέχισαν την πανάρχαια παράδοση της κατασκευής πεζουλιών. Οι πυρκαϊές του 1902, 1948, 1962, 1993 κ.α, έφεραν στο φώς αυτό το τεράστιο επίτευγμα. Η κτηνοτροφία άρχισε να αναπτύσσεται. Τα ζώα τα έβοσκαν σε βοσκοτόπια ιδιωτικά. Το βράδυ τα ζώα σταυλίζονται σε μάντρες. Το πρωί γίνεται το άρμεγμα ή το κούρεμα των ζώων. Από το γάλα παρασκεύαζαν διάφορα είδη τυριού (καθούρα, μηζύθρα, κοπανιστή κ.α ) και από τις τρίχωμα, τα σχοινιά, τους αμπάδες κ.α. Όλο το νησί είναι γεμάτο από τέτοιες μάντρες οι οποίες σχεδόν όλες είναι επώνυμες (δηλ. η μάντρα του τάδε και η μάντρα του τάδε……).
Μέσα στους ελαιώνες φυτεύονται οι χαρουπιές (το άρωμα της χαρουπιάς κατά την ανθοφορία του δέντρου, απομακρύνει το δάκο). Στα άγονα και βραχώδη εδάφη κατασκευάζουν πεζούλια, όπως-όπως και εκεί περιποιούνται πρίνους, δρείς, κουμαριές, άρειους κ.α .Τα βαλάνια των πρίνων τα πουλούσαν στο Καρλόβασι στα βυρσοδεψεία, τα βαλάνια της βαλανιδιάς τα χρησιμοποιούσαν προς βρώση και για ζωοτροφές. Τους κορμούς των δέντρων αυτών τους χρησιμοποιούσαν για την απαραίτητη ξυλεία στα σπίτια. Οι κουμαριές κλαδεύονταν για να μην τις φτάνουν τα ζώα, και τα κούμαρα χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή τσίπουρου ή ούζου. Από τα αμπέλια είχαν, εκτός από το εξαιρετικό κρασί, τις σταφίδες και το πετιμέζι.
Τα πεύκα, και αυτά ήταν φυτεμένα σε χώρους ιδιόκτητους. Από αυτά χρησιμοποιούσαν το ρετσίνι για τα κρασιά και για τα ναυπηγεία, τους δε κορμούς για την κατασκευή των ιστιοφόρων. Παρατηρούμε ότι με όλα αυτά η κάθε Ικαριώτικη οικογένεια απέβλεπε στην αυτάρκεια, όσο ήταν δυνατό. Συχνή ήταν και η ανταλλαγή προϊόντων μεταξύ των οικογενειών.
Από έγγραφα πληροφορούμεθα, κυρίως από τα μέσα του 19ου αιώνα, ότι γινόταν εκχώρηση των ιδιόκτητων ρουμανιών τους σε κοινή χρήση και υπογράφουν οι εκχωρούντες, οι Δημογέροντες και ο Αρχιερατικός επίτροπος. Παράλληλα κατασκευάζονται οι φράκτες προς το μέρος της οροσειράς. Όσοι δεν συμφωνούσαν σε αυτήν την παραχώρηση, υποχρεώθηκαν να περιφράξουν τους ιδιόκτητους χώρους τους. Ήδη από το 1774-1775 η κατάσταση στο νησί αλλάζει (συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, κ.α) και αρχίζουν να ζωντανεύουν τα χωριά που είχαν εγκαταλειφθεί ή να ιδρύονται νέα προς την παραλιοζώνη. Μετά τον πόλεμο του 1940-1944, κυρίως, άρχισε και η μετανάστευση. Έτσι πολλά χωράφια εγκαταλείφθηκαν και έγιναν δασοσκεπή. Μετά τις πυρκαϊές, οι αρμόδιες υπηρεσίες κήρυσσαν τις πυρόπληκτες περιοχές αναδασωτέες. Δεν γνωρίζω τις συνεννοήσεις μεταξύ Κοινοτήτων η Δήμων με τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες, σχετικά με ποιες περιοχές πρέπει να αναδασωθούν (δημοτικές ή και ιδιωτικές). Εκείνο το οποίο παρατηρείται είναι ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει στο νησί ούτε 1 τ.μ. γής. Η γή ανήκει σε Ιδιώτες και στους Δήμους….
Γιώργος Χερουβής


*Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ είναι ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ
ΠΗΓΗ: aromaikarias.blogspot.com 


0 Comments

    ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΛΕΜΠΑΣ

    Πρώην εκπαιδευτικός ΜΕ(Μαθηματικός)και οικο-γεωργός στο Πήλιο. Από το 1990, που "επανατοπικοποιήθηκε", προσπαθεί δια του "παραδείγματος" να συμβάλει στη διαμόρφωση της κατεύθυνσης της τοπικοποίησης 

    Επικοινωνία: gkolempas@yahoo.gr 

    Αρχείο

    February 2023
    January 2023
    December 2022
    November 2022
    October 2022
    September 2022
    August 2022
    July 2022
    June 2022
    May 2022
    April 2022
    February 2022
    January 2022
    December 2021
    November 2021
    October 2021
    July 2021
    June 2021
    May 2021
    April 2021
    March 2021
    January 2021
    December 2020
    November 2020
    October 2020
    August 2020
    July 2020
    June 2020
    January 2020
    July 2019
    April 2019
    February 2019
    January 2019
    November 2018
    September 2018
    August 2018
    May 2018
    December 2017
    November 2017
    August 2017
    May 2017
    March 2017
    February 2017
    December 2016
    September 2016
    August 2016
    July 2016
    June 2016
    April 2016
    March 2016
    February 2016
    January 2016
    September 2015
    August 2015
    July 2015
    May 2015
    March 2015
    February 2015
    January 2015
    December 2014
    November 2014
    October 2014
    September 2014
    August 2014
    July 2014
    June 2014
    May 2014
    April 2014
    March 2014
    February 2014
    January 2014
    December 2013
    October 2013
    September 2013
    August 2013
    July 2013
    June 2013
    May 2013
    April 2013
    March 2013
    February 2013
    January 2013
    December 2012
    November 2012
    October 2012
    September 2012

    RSS Feed

    Bild
    Συμμετέχετε στην εκστρατεία για την ελευθερία των σπόρων

    Η νέα Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για την “Εμπορία των σπόρων” είναι μια απειλή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τη Δημοκρατία.

    Συμμετέχετε στη Δήλωση των Ευρωπαίων Πολιτών για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΩΝ ΣΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ.
    http://www.seedfreedom.eu/gr/

Powered by Create your own unique website with customizable templates.