Καθώς η κλιµατική αλλαγή εντείνεται και η αύξηση του πληθυσµού επιταχύνεται, η ξηρασία αποτελεί ένα σηµαντικό ζήτηµα για πολλές χώρες αλλά και πεδίο συγκρούσεων.
Μαρία Γιουρουκέλη, Γιάννης Ρούπας
Agronews
Τελευταία, µε αιχµή τις διαµαρτυρίες στη Γαλλία για το συνταξιοδοτικό, στη µέση µπήκε και το νερό δηµιουργώντας αντιπαλότητα µεταξύ πολιτών και αγροτών. Συγκεκριµένα, στην επαρχία Σεντ Σολάν, εκατοµµύρια πολιτών έσπευσαν να υπερασπιστούν το νερό ως δηµόσιο αγαθό απέναντι στα κυβερνητικά σχέδια εκµετάλλευσης του υδροφόρου ορίζοντα για εντατική γεωργική εκµετάλλευση. Η κυβέρνηση Μακρόν έχει προγραµµατίσει την κατασκευή τεχνητών λιµνών (ταµιευτήρων) στην επαρχία, µε πολλούς περιβαλλοντολόγους και πολίτες από τον αριστερό χώρο να αντιτίθενται στα σχέδια.
Σήµερα, σχεδόν το ένα τέταρτο του παγκοσµίου πληθυσµού βρίσκεται αντιµέτωπο µε το πρόβληµα της έλλειψης νερού για τουλάχιστον ένα µήνα κάθε χρόνο, ενώ εσχάτως χώρες όπως η Ανατολική Γερµανία, µπήκαν στο κλαµπ περιοχών µε µόνιµη ξηρασία µε τους αγρότες να µετατοπίζουν την παραγωγή τους προς άνυδρες καλλιέργειες, όπως τα ψυχανθή.
Μάλιστα, ο ΟΗΕ και η Παγκόσµια Τράπεζα έχουν υπολογίσει πως η ξηρασία µπορεί να οδηγήσει στην µετατόπιση τουλάχιστον 700 εκατοµµυρίων ανθρώπων µέχρι το 2030, µε την έλλειψη νερού να θεωρείται ένας από τους πιο σηµαντικούς κινδύνους για την παγκόσµια ασφάλεια και στρατηγική ηρεµία. Εξάλλου, το όχι και τόσο µακρινό 2017, σοβαρές ξηρασίες οδήγησαν 20 εκατοµµύρια ανθρώπους από την Αφρική και την Μέση Ανατολή να µεταναστεύσουν σε αναζήτηση νέων πατρίδων λόγω έλλειψης τροφίµων και συγκρούσεων.
Και στη χώρα µας οι… επιθέσεις στο νερό, πόσιµο και αρδευτικό, συνεχίζονται. Αν και υπάρχουν 4 αποφάσεις στο ΣτΕ που ρητά αναφέρουν ότι το νερό δεν µπορεί να θεωρηθεί εµπόρευµα, διαχρονικά οι κυβερνήσεις προσπαθούν µε έµµεσο τρόπο να τις ξεπεράσουν. Ενδεικτική η παραχώρηση, σε πολυνοµοσχέδιο της κυβέρνησης - που τέθηκε σε δηµόσια διαβούλευση µε συνοπτικές διαδικασίες -του ελέγχου του νερού σε ανεξάρτητη ρυθµιστική αρχή και όχι στο κράτος. Πάντως µετά τις αντιδράσεις περί έµµεσης ιδιωτικοποίησης, δια στόµατος του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, τονίστηκε κατηγορηµατικά ότι «δεν υπάρχει κανένα απολύτως ζήτηµα ιδιωτικοποίησης του νερού το οποίο ήταν, είναι και θα παραµείνει δηµόσιο αγαθό».
Επικίνδυνο υδατικό έλλειµµα
Την ίδια ώρα, παρά τα καµπανάκια των επιστηµόνων για επικίνδυνο υδατικό έλλειµµα τα επόµενα χρόνια, δεν φαίνεται στον ορίζοντα κάποιος σαφής προγραµµατισµός για την γεωργική ανάπτυξη και την υδατική οικονοµία σε καίρια παραγωγικά διαµερίσµατα της χώρας, όπως ο Θεσσαλικός κάµπος. Για παράδειγµα, τα κεφάλαια στο «βιβλίο» της εκτροπής του Αχελώου συνεχίζουν να γράφονται µέχρι και σήµερα για ένα έργο που προέκυψε σαν ιδέα από το 1925 (καθηγητής Κουτσοκώστας) και µετρά από το 1994 εφτά ακυρωτικές αποφάσεις από ανώτατα δικαστήρια…
Ο αγροτικός κόσµος της χώρας µας κινείται να λειτουργήσει µέσα σε ένα…κλίµα λιγοστών βροχών σε συνάρτηση πάντα και µε το υψηλό κόστος άρδευσης, την έλλειψη ρευστότητας, τα επιτόκια δανεισµού, το ανεπαρκές εργατικό δυναµικό και τις γενικότερες αβεβαιότητες που προκαλούν οι γεωπολιτικές και ενεργειακές αναταράξεις κι ο πληθωρισµός.
Αντιµέτωπες µε ολοένα και αυξανόµενο υδατικό έλλειµµα βρίσκονται τους τελευταίους µήνες παραγωγικοί νοµοί σε Κρήτη, Πελοπόννησο και Θεσσαλία, αλλά και περιοχές των Κυκλάδων. Ελαιοπαραγωγή, πατατοκαλλιέργεια, αµπέλια κλπ, βρίσκονται υπο υδατικό στρες. Στην Κρήτη δε, εντοπίζονται τα πιο εκτεταµένα προβλήµατα ξηρασίας, καθώς οι βροχοπτώσεις έχουν περιοριστεί ως 60% κάτω του µέσου όρου, κι αν δεν αναστραφεί αυτό δεκάδες παραγωγοί, ανάµεσα τους και ελαιοπαραγωγοί, θα βρεθούν αντιµέτωποι µε µειωµένη παραγωγή.
Σε κίνδυνο ελέω λειψυδρίας το ρύζι Arborio στην Ιταλία, νέες προκλήσεις για κηπευτικά
Η παραγωγή ιταλικού ρυζιού πρόκειται να µειωθεί το 2023, καθώς οι αγρότες που αντιµετωπίζουν δεύτερο χρόνο ξηρασίας «κόβουν» καλλιεργούµενες εκτάσεις στο χαµηλότερο επίπεδο εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες. Επιστήµονες και περιβαλλοντικές οµάδες έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για λειψυδρία στην Ιταλία από τον Ιανουάριο µετά την απότοµη πτώση των χειµερινών χιονοπτώσεων.
Η Ιταλία καλλιεργεί περίπου το 50% του ρυζιού που παράγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι ο µόνος παγκοσµίως καλλιεργητής τύπων που είναι πιο κατάλληλοι για ριζότο, όπως το Arborio και το Carnaroli. Περίπου το 94% της σοδειάς της Ιταλίας καλλιεργείται στις βόρειες περιοχές της Λοµβαρδίας, γύρω από το Μιλάνο, και στο Πιεµόντε, γύρω από το Τορίνο. Ο Roberto Magnaghi, γενικός διευθυντής του Ente Nazionale Risi, ενός δηµόσιου φορέα έρευνας για το ρύζι, είπε στο Reuters ότι δεν θα σπαρθούν περισσότερα από 211.000 εκτάρια µε ρύζι το 2023, τη µικρότερη έκταση εδώ και 23 χρόνια. «Το νερό είναι λιγοστό. Όλοι κοιτάµε ψηλά στον ουρανό», είπε. Η εκτίµηση για το 2023 είναι µειωµένη κατά 7.400 εκτάρια από το 2022 και κατά 16.000 σε σύγκριση µε το 2021. Το γεωργικό λόµπι Coldiretti έκανε παρόµοια εκτίµηση. Ο Magnaghi είπε ότι οι προοπτικές στη Λοµβαρδία και το Πιεµόντε είναι ακόµη πιο ζοφερές από ό,τι το 2022, όταν οι καλλιέργειες καταστράφηκαν από την ξηρασία και η παραγωγή µειώθηκε κατά 17% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Στην επαρχία Παβία της Λοµβαρδίας, διάσηµη για το ρύζι ριζότο, η παραγωγή µειώθηκε κατά 16%.
Στον µεταξύ, καινούριες προκλήσεις στον τοµέα των κηπευτικών και µαλακών φρούτων φέρνουν στο προσκήνιο οι απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες που παρατηρούνται µε αύξοντα ρυθµό στις αγροτικές εκµεταλλεύσεις της Ευρώπης, επιφέροντας πλήγµατα στην ποιότητα της συγκοµιζόµενης παραγωγής και τροποποιώντας το καλλιεργητικό ηµερολόγιο των παραγωγών.
Οι απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες θα επηρεάσουν σηµαντικά την προµήθεια φρούτων και λαχανικών το 2023, σύµφωνα µε τον Μάρκους Μπόντενχαουζεν, υπεύθυνο διευθυντή αγορών στον γερµανικό Όµιλο Λιανικής REWE. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο γερµανικός Όµιλος, τα σηµαντικότερα προβλήµατα επί του παρόντος εντοπίζονται στις σαλάτες, τα µαλακά φρούτα, τις πιπεριές και τις ντοµάτες από τις παράκτιες περιοχές της Μεσογείου Θάλασσας.
Μαλακά µανταρίνια στην Ισπανία
Αν και αυτά είναι µόνο µερικά πρόσφατα παραδείγµατα, ο Μπόντενχαουζεν σε δηλώσεις του προειδοποιεί πως στο καλάθι των επηρεαζόµενων καλλιεργειών θα γίνουν νέες εντάξεις µέχρι το τέλος της Άνοιξης, αφού ο καιρός επηρεάζει την αγροτική παραγωγή και στη Γερµανία προκαλώντας ποιοτικές απώλειες και σε ορισµένα ανθεκτικότερα είδη λαχανικών, όπως τα κρεµµύδια.
Αναφέροντας ως παράδειγµα τη συγκοµιδή µανταρινιού το 2022, ο Μπόντενχάουζεν εξήγησε ότι το ζεστό φθινόπωρο στην Ισπανία οδήγησε σε µαλακό και ευαίσθητο καρπό. Από την πλευρά των καναλιών λιανικής της ∆υτικής Ευρώπης, ο διευθυντής αγορών της REWE εξηγεί στις δηλώσεις του πως η αγορά δεν ήταν έτοιµη να ανταποκριθεί σε αυτές τις συνθήκες και ο χειρισµός των ευαίσθητων αγροτικών προϊόντων αποδείχθηκε µεγάλη πρόκληση. Ο πελάτης δεν είναι διατεθειµένος να πληρώσει την ίδια καλή τιµή για ένα φρούτο κατώτερης ποιότητας.
Έχοντας ως δεδοµένο πως -τουλάχιστον στο άµεσο µέλλον- η αντιστροφή της κλιµατικής κρίσης δεν αποτελεί ρεαλιστική εναλλακτική, οι ειδικοί πιστεύουν πως η ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας και η βελτίωση του χρόνου που απαιτείται για να φτάσει το αγροτικό προϊόν από το χωράφι στο ράφι αποτελεί τόσο τον πιο οικονοµικό όσο και αποτελεσµατικό τρόπο για να µετριαστούν το επόµενο διάστηµα οι επιπτώσεις των ασύµµετρων καιρικών φαινοµένων στον πρωτογενή τοµέα.
Μαρία Γιουρουκέλη, Γιάννης Ρούπας
Agronews
Τελευταία, µε αιχµή τις διαµαρτυρίες στη Γαλλία για το συνταξιοδοτικό, στη µέση µπήκε και το νερό δηµιουργώντας αντιπαλότητα µεταξύ πολιτών και αγροτών. Συγκεκριµένα, στην επαρχία Σεντ Σολάν, εκατοµµύρια πολιτών έσπευσαν να υπερασπιστούν το νερό ως δηµόσιο αγαθό απέναντι στα κυβερνητικά σχέδια εκµετάλλευσης του υδροφόρου ορίζοντα για εντατική γεωργική εκµετάλλευση. Η κυβέρνηση Μακρόν έχει προγραµµατίσει την κατασκευή τεχνητών λιµνών (ταµιευτήρων) στην επαρχία, µε πολλούς περιβαλλοντολόγους και πολίτες από τον αριστερό χώρο να αντιτίθενται στα σχέδια.
Σήµερα, σχεδόν το ένα τέταρτο του παγκοσµίου πληθυσµού βρίσκεται αντιµέτωπο µε το πρόβληµα της έλλειψης νερού για τουλάχιστον ένα µήνα κάθε χρόνο, ενώ εσχάτως χώρες όπως η Ανατολική Γερµανία, µπήκαν στο κλαµπ περιοχών µε µόνιµη ξηρασία µε τους αγρότες να µετατοπίζουν την παραγωγή τους προς άνυδρες καλλιέργειες, όπως τα ψυχανθή.
Μάλιστα, ο ΟΗΕ και η Παγκόσµια Τράπεζα έχουν υπολογίσει πως η ξηρασία µπορεί να οδηγήσει στην µετατόπιση τουλάχιστον 700 εκατοµµυρίων ανθρώπων µέχρι το 2030, µε την έλλειψη νερού να θεωρείται ένας από τους πιο σηµαντικούς κινδύνους για την παγκόσµια ασφάλεια και στρατηγική ηρεµία. Εξάλλου, το όχι και τόσο µακρινό 2017, σοβαρές ξηρασίες οδήγησαν 20 εκατοµµύρια ανθρώπους από την Αφρική και την Μέση Ανατολή να µεταναστεύσουν σε αναζήτηση νέων πατρίδων λόγω έλλειψης τροφίµων και συγκρούσεων.
Και στη χώρα µας οι… επιθέσεις στο νερό, πόσιµο και αρδευτικό, συνεχίζονται. Αν και υπάρχουν 4 αποφάσεις στο ΣτΕ που ρητά αναφέρουν ότι το νερό δεν µπορεί να θεωρηθεί εµπόρευµα, διαχρονικά οι κυβερνήσεις προσπαθούν µε έµµεσο τρόπο να τις ξεπεράσουν. Ενδεικτική η παραχώρηση, σε πολυνοµοσχέδιο της κυβέρνησης - που τέθηκε σε δηµόσια διαβούλευση µε συνοπτικές διαδικασίες -του ελέγχου του νερού σε ανεξάρτητη ρυθµιστική αρχή και όχι στο κράτος. Πάντως µετά τις αντιδράσεις περί έµµεσης ιδιωτικοποίησης, δια στόµατος του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, τονίστηκε κατηγορηµατικά ότι «δεν υπάρχει κανένα απολύτως ζήτηµα ιδιωτικοποίησης του νερού το οποίο ήταν, είναι και θα παραµείνει δηµόσιο αγαθό».
Επικίνδυνο υδατικό έλλειµµα
Την ίδια ώρα, παρά τα καµπανάκια των επιστηµόνων για επικίνδυνο υδατικό έλλειµµα τα επόµενα χρόνια, δεν φαίνεται στον ορίζοντα κάποιος σαφής προγραµµατισµός για την γεωργική ανάπτυξη και την υδατική οικονοµία σε καίρια παραγωγικά διαµερίσµατα της χώρας, όπως ο Θεσσαλικός κάµπος. Για παράδειγµα, τα κεφάλαια στο «βιβλίο» της εκτροπής του Αχελώου συνεχίζουν να γράφονται µέχρι και σήµερα για ένα έργο που προέκυψε σαν ιδέα από το 1925 (καθηγητής Κουτσοκώστας) και µετρά από το 1994 εφτά ακυρωτικές αποφάσεις από ανώτατα δικαστήρια…
Ο αγροτικός κόσµος της χώρας µας κινείται να λειτουργήσει µέσα σε ένα…κλίµα λιγοστών βροχών σε συνάρτηση πάντα και µε το υψηλό κόστος άρδευσης, την έλλειψη ρευστότητας, τα επιτόκια δανεισµού, το ανεπαρκές εργατικό δυναµικό και τις γενικότερες αβεβαιότητες που προκαλούν οι γεωπολιτικές και ενεργειακές αναταράξεις κι ο πληθωρισµός.
Αντιµέτωπες µε ολοένα και αυξανόµενο υδατικό έλλειµµα βρίσκονται τους τελευταίους µήνες παραγωγικοί νοµοί σε Κρήτη, Πελοπόννησο και Θεσσαλία, αλλά και περιοχές των Κυκλάδων. Ελαιοπαραγωγή, πατατοκαλλιέργεια, αµπέλια κλπ, βρίσκονται υπο υδατικό στρες. Στην Κρήτη δε, εντοπίζονται τα πιο εκτεταµένα προβλήµατα ξηρασίας, καθώς οι βροχοπτώσεις έχουν περιοριστεί ως 60% κάτω του µέσου όρου, κι αν δεν αναστραφεί αυτό δεκάδες παραγωγοί, ανάµεσα τους και ελαιοπαραγωγοί, θα βρεθούν αντιµέτωποι µε µειωµένη παραγωγή.
Σε κίνδυνο ελέω λειψυδρίας το ρύζι Arborio στην Ιταλία, νέες προκλήσεις για κηπευτικά
Η παραγωγή ιταλικού ρυζιού πρόκειται να µειωθεί το 2023, καθώς οι αγρότες που αντιµετωπίζουν δεύτερο χρόνο ξηρασίας «κόβουν» καλλιεργούµενες εκτάσεις στο χαµηλότερο επίπεδο εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες. Επιστήµονες και περιβαλλοντικές οµάδες έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για λειψυδρία στην Ιταλία από τον Ιανουάριο µετά την απότοµη πτώση των χειµερινών χιονοπτώσεων.
Η Ιταλία καλλιεργεί περίπου το 50% του ρυζιού που παράγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι ο µόνος παγκοσµίως καλλιεργητής τύπων που είναι πιο κατάλληλοι για ριζότο, όπως το Arborio και το Carnaroli. Περίπου το 94% της σοδειάς της Ιταλίας καλλιεργείται στις βόρειες περιοχές της Λοµβαρδίας, γύρω από το Μιλάνο, και στο Πιεµόντε, γύρω από το Τορίνο. Ο Roberto Magnaghi, γενικός διευθυντής του Ente Nazionale Risi, ενός δηµόσιου φορέα έρευνας για το ρύζι, είπε στο Reuters ότι δεν θα σπαρθούν περισσότερα από 211.000 εκτάρια µε ρύζι το 2023, τη µικρότερη έκταση εδώ και 23 χρόνια. «Το νερό είναι λιγοστό. Όλοι κοιτάµε ψηλά στον ουρανό», είπε. Η εκτίµηση για το 2023 είναι µειωµένη κατά 7.400 εκτάρια από το 2022 και κατά 16.000 σε σύγκριση µε το 2021. Το γεωργικό λόµπι Coldiretti έκανε παρόµοια εκτίµηση. Ο Magnaghi είπε ότι οι προοπτικές στη Λοµβαρδία και το Πιεµόντε είναι ακόµη πιο ζοφερές από ό,τι το 2022, όταν οι καλλιέργειες καταστράφηκαν από την ξηρασία και η παραγωγή µειώθηκε κατά 17% σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Στην επαρχία Παβία της Λοµβαρδίας, διάσηµη για το ρύζι ριζότο, η παραγωγή µειώθηκε κατά 16%.
Στον µεταξύ, καινούριες προκλήσεις στον τοµέα των κηπευτικών και µαλακών φρούτων φέρνουν στο προσκήνιο οι απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες που παρατηρούνται µε αύξοντα ρυθµό στις αγροτικές εκµεταλλεύσεις της Ευρώπης, επιφέροντας πλήγµατα στην ποιότητα της συγκοµιζόµενης παραγωγής και τροποποιώντας το καλλιεργητικό ηµερολόγιο των παραγωγών.
Οι απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες θα επηρεάσουν σηµαντικά την προµήθεια φρούτων και λαχανικών το 2023, σύµφωνα µε τον Μάρκους Μπόντενχαουζεν, υπεύθυνο διευθυντή αγορών στον γερµανικό Όµιλο Λιανικής REWE. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο γερµανικός Όµιλος, τα σηµαντικότερα προβλήµατα επί του παρόντος εντοπίζονται στις σαλάτες, τα µαλακά φρούτα, τις πιπεριές και τις ντοµάτες από τις παράκτιες περιοχές της Μεσογείου Θάλασσας.
Μαλακά µανταρίνια στην Ισπανία
Αν και αυτά είναι µόνο µερικά πρόσφατα παραδείγµατα, ο Μπόντενχαουζεν σε δηλώσεις του προειδοποιεί πως στο καλάθι των επηρεαζόµενων καλλιεργειών θα γίνουν νέες εντάξεις µέχρι το τέλος της Άνοιξης, αφού ο καιρός επηρεάζει την αγροτική παραγωγή και στη Γερµανία προκαλώντας ποιοτικές απώλειες και σε ορισµένα ανθεκτικότερα είδη λαχανικών, όπως τα κρεµµύδια.
Αναφέροντας ως παράδειγµα τη συγκοµιδή µανταρινιού το 2022, ο Μπόντενχάουζεν εξήγησε ότι το ζεστό φθινόπωρο στην Ισπανία οδήγησε σε µαλακό και ευαίσθητο καρπό. Από την πλευρά των καναλιών λιανικής της ∆υτικής Ευρώπης, ο διευθυντής αγορών της REWE εξηγεί στις δηλώσεις του πως η αγορά δεν ήταν έτοιµη να ανταποκριθεί σε αυτές τις συνθήκες και ο χειρισµός των ευαίσθητων αγροτικών προϊόντων αποδείχθηκε µεγάλη πρόκληση. Ο πελάτης δεν είναι διατεθειµένος να πληρώσει την ίδια καλή τιµή για ένα φρούτο κατώτερης ποιότητας.
Έχοντας ως δεδοµένο πως -τουλάχιστον στο άµεσο µέλλον- η αντιστροφή της κλιµατικής κρίσης δεν αποτελεί ρεαλιστική εναλλακτική, οι ειδικοί πιστεύουν πως η ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας και η βελτίωση του χρόνου που απαιτείται για να φτάσει το αγροτικό προϊόν από το χωράφι στο ράφι αποτελεί τόσο τον πιο οικονοµικό όσο και αποτελεσµατικό τρόπο για να µετριαστούν το επόµενο διάστηµα οι επιπτώσεις των ασύµµετρων καιρικών φαινοµένων στον πρωτογενή τοµέα.
RSS Feed
