Εκτός που λειτουργεί με μεθάνιο από κοπριά, μηδενίζοντας το ανθρακικό αποτύπωμα της κτηνοτροφίας, έχει και συνολικά ακόμα πιο μειωμένες εκπομπές από ότι τα συμβατικά.
Πολλά μπράβο τους. Ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση
Με μετάφραση google:
Αυτό το τρακτέρ λειτουργεί με κοπριά αγελάδας
Το New Holland T6 είναι τόσο ισχυρό όσο ένα τρακτέρ ντίζελ, αλλά τροφοδοτείται με υγροποιημένο μεθάνιο.

Το Trenance Farm βρίσκεται στο άκρο νοτιοδυτικό άκρο της Αγγλίας, έξι ώρες από το Λονδίνο κοντά στην Κελτική Θάλασσα. 
Είναι μια φάρμα γαλακτοπαραγωγής της οποίας οι ιδιοκτήτες, 
Ο Kevin και η Kate Hoare, εξακολουθούν να αρμέγουν τις αγελάδες τους με το χέρι — 120 βοοειδή, δύο φορές την ημέρα. 
Αλλά οι Hoares συνεργάζονται επίσης με μερικές από τις πιο πρωτοποριακές κλιματικές τεχνολογίες στον πλανήτη.

Θυμάστε εκείνη τη σκηνή στο Back to the Future , όπου ο Doc Brown ανεβαίνει με ένα ιπτάμενο σπορ αυτοκίνητο DeLorean, του ρίχνει ένα σωρό σκουπίδια για καύσιμα και ξεσπά; Αυτό, ουσιαστικά, συμβαίνει στη φάρμα Trenance. 
Είναι ένα από τα πρώτα μέρη στον κόσμο όπου μπορεί κανείς να βρει ένα τρακτέρ που λειτουργεί αποκλειστικά με μεθάνιο, το εντελώς φυσικό και εξαιρετικά ρυπογόνο υποπροϊόν σχεδόν οποιασδήποτε οργανικής αποσύνθεσης.

Το μηχάνημα - που ονομάζεται New Holland T6 - ζυγίζει 21.000 λίβρες, μπορεί να υπερηφανεύεται για 180 ίππους και έχει τόση ένταση όσο ένα τρακτέρ ντίζελ. 
Αλλά η δεξαμενή 49 γαλονιών του εκπέμπει 62% λιγότερο οξείδιο του αζώτου και έως και 15% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα, όλα αυτά ενώ λειτουργεί απεριόριστα με την κοπριά περίπου 75 αγελάδων.

«Χρειάζονται 10 λεπτά για να ανεφοδιάζουμε και δεν μας τελειώνει ποτέ το καύσιμο», λέει ο Kevin Hoare. «Μπορεί να είμαστε μόνο ένα μικρό ψάρι, αλλά τουλάχιστον κάνουμε το κομμάτι μας».
Παρά το πράσινο της, η γεωργία είναι ένας ύπουλος αναβλύζει αερίων του θερμοκηπίου:  
Σαν βαρύς εξοπλισμός εκπέμπει υποξείδιο του αζώτου και διοξείδιο του άνθρακα, ενώ σχεδόν οτιδήποτε άλλο σε ένα αγρόκτημα - η χλωρίδα και η πανίδα που εκτρέφονται - εκτοξεύει ένα συνεχές νέφος μεθανίου, ενός αερίου που διασπάται φυσικά σε μια δεκαετία, αλλά εν τω μεταξύ συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη με ρυθμό 80 φορές μεγαλύτερο από αυτόν του άνθρακα. Ενώ η ηλεκτροκίνηση αντιμετωπίζει όλο και περισσότερο τις εκπομπές από αυτοκίνητα και φορτηγά, είναι λιγότερο κατάλληλη για αγροτικά μηχανήματα, επειδή οι απαιτούμενες πολλές ώρες και η έντονη εργασία αδειάζουν γρήγορα τις μπαταρίες.

Αυτή η αναντιστοιχία είναι που ώθησε την CNH Industrial, έναν αντίπαλο με έδρα την Ιταλία του John Deere, να ξεκινήσει την εξερεύνηση εναλλακτικών καυσίμων πριν από σχεδόν 20 χρόνια. 
Η εταιρεία προσδέθηκε στο μεθάνιο επειδή το αέριο δεν είναι μόνο παράγοντας κλιματικού χάους, αλλά σε ένα αγρόκτημα είναι παντού. Ενώ ο άνθρακας μειώθηκε κατά τη διάρκεια των περιορισμών για την Covid-19, οι εκπομπές μεθανίου, το οποίο αντιπροσωπεύει περίπου το 20% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, συνέχισαν να ανεβαίνουν.  

«Η ηλεκτροκίνηση παίζει ρόλο… αλλά δεν είναι πιθανό να αντικαταστήσει το ντίζελ», λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος της CNH, Scott Wine. «Αλλά μια μεσαίου μεγέθους φάρμα θα παράγει περισσότερο μεθάνιο από αυτό που μπορεί να χρησιμοποιήσει».

Ο Kevin και η Kate Hoare στο Trenance Farm στο Ηνωμένο Βασίλειο.Φωτογράφος: Ευγενική προσφορά του CNH
Κατά ειρωνικό τρόπο, το πιο κρίσιμο μέρος της διαδικασίας ανάπτυξης του T6 είχε μικρή σχέση με το ίδιο το τρακτέρ. 
Η CNH χρειαζόταν ένα μέσο για να συλλάβει και να επεξεργαστεί αυτό το μεθάνιο, το οποίο βρήκε σε μια startup που ονομάζεται Bennamann Ltd. Από το 2011, η Bennamann κατασκευάζει θόλους ή μεμβράνες από συνθετικό ύφασμα που εκτείνονται πάνω από λιμνοθάλασσες κοπριάς και αιχμαλωτίζουν το αέριο που εκτοξεύεται σαν αλεξίπτωτο με σκηνή στο γυμναστήριο τάξη. 
Η CNH αγόρασε ένα μειοψηφικό μερίδιο στην Bennamann το 2021 και έγινε πλειοψηφικός ιδιοκτήτης νωρίτερα αυτόν τον μήνα.

«Νομίζω ότι είναι ο πιο γρήγορος δρόμος για μια επιχείρηση 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων που έχω πάει ποτέ», είπε η Wine για τον Bennamann.

Οποιοσδήποτε αγρότης με θόλο Bennamann μπορεί να τραβήξει το T6 του μέχρι τον χωνευτήρα Bennamann και να το γεμίσει σαν αυτοκίνητο σε βενζινάδικο.Φωτογράφος: Ευγενική προσφορά του CNH
Μια κρίσιμη στιγμή ήρθε όταν ο συνιδρυτής του Bennamann, Chris Mann, συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα μέρος του αέριου που είχε συλληφθεί για να ψύξει το υπόλοιπο, σε μια διαδικασία που δεν μοιάζει με αυτή που βρέθηκε σε ένα ψυγείο με προπάνιο. 
Όταν το μεθάνιο είναι αρκετά κρύο, μετατρέπεται σε υγρό, το οποίο είναι πολύ πιο εύκολο να μεταφερθεί και να λειτουργήσει ένας κινητήρας. Ένας θόλος μπορεί να αποθηκεύσει αέριο αξίας ενός μήνα, το οποίο μπορεί να μετατραπεί σε καύσιμο σε περίπου τέσσερις ημέρες.

«Το ονομάζουμε μαγικό εργοστάσιο», λέει ο Mann. «Τα οργανικά απόβλητα μπαίνουν και το αέριο βγαίνει. Δεν υπάρχει ζέστη. Απλώς η φύση κάνει το δικό της».

Το T6 έχει τα μειονεκτήματά του: Κοστίζει 203.000 $, περίπου 30% περισσότερο από ένα ισοδύναμο τρακτέρ ντίζελ, αν και η CNH λέει ότι η πριμοδότηση καλύπτεται σε λιγότερο από ένα χρόνο αναπλήρωσης μέσω αγελάδας. Οι πελάτες με πλεόνασμα μεθανίου μπορούν επίσης να πουλήσουν το αέριο, να το κάψουν σε μια γεννήτρια ή ακόμα και να στείλουν χυμό πίσω στο δίκτυο. 
Σε ορισμένες φάρμες Bennamann, η κοπριά βγάζει περισσότερα χρήματα από το γάλα και το κρέας.

Προς το παρόν, η CNH προωθεί τη σκηνή τρακτέρ και κοπριάς της ως πακέτο, επικεντρωμένη κυρίως σε γαλακτοκομικές φάρμες στην Ευρώπη. (Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχουν περίπου 12.000 φάρμες με τουλάχιστον 75 αγελάδες.) Αλλά μια παρόμοια εγκατάσταση θα λειτουργούσε σχεδόν οπουδήποτε υπάρχει μια πηγή μεθανίου, από χωματερές μέχρι ψαραγορές. 
Για παράδειγμα, τα μπουρεκάκια ρυζιού είναι μια τεράστια πηγή μεθανίου.

Οι θόλοι από συνθετικό ύφασμα του Bennamann απλώνονται πάνω από λιμνοθάλασσες κοπριάς και αιχμαλωτίζουν το μεθάνιο.Φωτογράφος: 
Ευγενική προσφορά του CNH
Στη φάρμα Trenance, το T6 τρέχει έως και 10 ώρες την ημέρα — κυλάει, όργωμα, σβάρνα, σύρει, κόβει, ταΐζει και φυσικά τρίβει σωρούς κόκκων αγελάδων σε ένα λάκκο. 
Είχε ήδη σημαντικό αντίκτυπο: Η φάρμα καίει περίπου 100 λιγότερα γαλόνια ντίζελ κάθε μήνα, που ισοδυναμεί με 1.080 κιλά εκπομπών άνθρακα (ό,τι εκπέμπει ένα επιβατικό αυτοκίνητο κάθε τρεις μήνες). 
Επίσης, περιέχει τόσο πολύ μεθάνιο που οι Hoares άρχισαν να χρησιμοποιούν το περίσσιο αέριο για να τροφοδοτήσουν μια γεννήτρια, η οποία με τη σειρά της παράγει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για να χυθεί ολόκληρο το αγρόκτημα.

Για χρόνια, η Hoare ζητά από το τοπικό δίκτυο αρκετή τάση για να εγκαταστήσει ένα αυτοματοποιημένο σύστημα αρμέγματος. τώρα δεν χρειάζεται. Οι αγελάδες, κατά κάποιο τρόπο, θα αρμέξουν μόνες τους.

«Είναι ένας κλειστός βρόχος», λέει. «Είμαστε εντελώς εκτός δικτύου, έχουμε τη δική μας παροχή νερού και ειλικρινά, όλο το μέρος μυρίζει καλύτερα».

Δ. Φαναριώτης
7βιο

Η βιώσιμη διαχείριση των εδαφών, για παράδειγμα μέσω της επανυδάτωσης ή της βιολογικής γεωργίας, διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στην προστασία του κλίματος, επειδή έτσι μπορεί να αποθηκευτεί σημαντικά περισσότερο CO2 στα εδάφη. Έτσι, η βιώσιμη και φιλική προς το κλίμα χρήση της γης μπορεί αφενός να αποφύγει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και αφετέρου να αποθηκεύσει άνθρακα σε καταβόθρες-απορροφητήρες. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το ετήσιο δυναμικό μείωσης της φιλικής προς το κλίμα διαχείρισης του εδάφους είναι μεταξύ 70 και 115 εκατομμυρίων τόνων ισοδύναμου CO2.
Η πρόταση της Επιτροπής της ΕΕ για ένα πλαίσιο πιστοποίησης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που δημοσιεύθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2022, αποσκοπεί στη δημιουργία κινήτρων για την απομάκρυνση περισσότερου CO2 από την ατμόσφαιρα. Εκτός από τη γεωλογική αποθήκευση και τη δέσμευση άνθρακα στα προϊόντα, η πρόταση αποσκοπεί στην προώθηση της λεγόμενης "γεωργίας άνθρακα", στην οποία η φιλική προς το κλίμα χρήση της γης αποσκοπεί στη δέσμευση άνθρακα στο έδαφος και τη βιομάζα. Το νέο πλαίσιο θεσπίζει κανόνες για την πιστοποίηση και τη διαχείριση της απορρόφησης άνθρακα. Σημαντικό μέρος της πρότασης είναι τα λεγόμενα τέσσερα κριτήρια QU. A. L. ITY, τα οποία διατυπώνουν απαιτήσεις για την πιστοποίηση όσον αφορά την ποσοτικοποίηση, την προσθετικότητα, τη μακροπρόθεσμη αποθήκευση και τη βιωσιμότητα.

Γεωργία άνθρακα
Το έδαφος είναι το κλειδί για την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας, επειδή μπορεί να δεσμεύσει το CO2 από την ατμόσφαιρα. Ωστόσο, για να ενθαρρυνθούν οι τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας να υλοποιήσουν τη δράση για το κλίμα και να συμβάλουν στην ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία, είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν άμεσα κίνητρα για την υιοθέτηση πρακτικών φιλικών προς το κλίμα, καθώς επί του παρόντος δεν υπάρχει κανένα στοχευμένο εργαλείο πολιτικής που να παρέχει σημαντικά κίνητρα για την αύξηση και την προστασία των καταβόθρων-δηλαδή των διαδικασιών δέσμευσης και απορρόφησης- διοξειδίου του άνθρακα για τους διαχειριστές γης.
Για το λόγο αυτό, τον Δεκέμβριο του 2021 η Επιτροπή ενέκρινε την ανακοίνωση για τους βιώσιμους κύκλους άνθρακα , όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική "Από το αγρόκτημα στο πιρούνι". Η ανακοίνωση καθορίζει βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες δράσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων για τη γεωργία άνθρακα, προκειμένου να αναβαθμιστεί αυτό το πράσινο επιχειρηματικό μοντέλο που ανταμείβει τους διαχειριστές γης για την υιοθέτηση πρακτικών που οδηγούν στη δέσμευση άνθρακα, σε συνδυασμό με ισχυρά οφέλη για τη βιοποικιλότητα. Αυτές περιλαμβάνουν:

• την προώθηση γεωργικών πρακτικών που παράγουν άνθρακα στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΓΠ) και άλλων προγραμμάτων της ΕΕ, όπως το LIFE και το Horizon Europe, ιδίως στο πλαίσιο της αποστολής "Μια συμφωνία για το έδαφος στην Ευρώπη", καθώς και στο πλαίσιο της δημόσιας εθνικής χρηματοδότησης,
• προώθηση της τυποποίησης των μεθοδολογιών παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης για την παροχή ενός σαφούς και αξιόπιστου πλαισίου για την γεωργία άνθρακα,
• παροχή βελτιωμένων γνώσεων, διαχείριση δεδομένων και προσαρμοσμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών στους διαχειριστές γης.

Παραδείγματα αποτελεσματικών πρακτικών γεωργίας απορρόφησης άνθρακα περιλαμβάνουν:
 

• Δημιουργία νέων δασών και αναδάσωση που σέβονται τις οικολογικές αρχές που ευνοούν τη βιοποικιλότητα και την ενισχυμένη αειφόρο διαχείριση των δασών, συμπεριλαμβανομένων πρακτικών φιλικών προς τη βιοποικιλότητα και την προσαρμογή των δασών στην κλιματική αλλαγή,
• Αγροδασοπονία και άλλες μορφές μικτής γεωργίας που συνδυάζουν ξυλώδη βλάστηση (δέντρα ή θάμνους) με συστήματα καλλιέργειας ή/και ζωικής παραγωγής στην ίδια έκταση,
• Χρήση συγκαλυμμένων καλλιεργειών, καλλιεργειών κάλυψης, καλλιεργητικών φροντίδων και αύξηση των χαρακτηριστικών του τοπίου: προστασία των εδαφών, μείωση των εδαφικών απωλειών από διάβρωση και ενίσχυση του οργανικού άνθρακα του εδάφους σε υποβαθμισμένες αρόσιμες εκτάσεις,
• Στοχευμένη μετατροπή καλλιεργούμενων εκτάσεων σε αγρανάπαυση ή εκτάσεων αγρανάπαυσης σε μόνιμους βοσκότοπους,
• Αποκατάσταση τυρφώνων (ελών) και υγροτόπων που μειώνει την οξείδωση του υπάρχοντος αποθέματος άνθρακα και αυξάνει τη δυνατότητα δέσμευσης άνθρακα.

 
Η Επιτροπή έχει ήδη προωθήσει την γεωργία απορρόφησης άνθρακα στις συστάσεις της σχετικά με τα στρατηγικά σχέδια των κρατών μελών για την ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) και θα συνεχίσει να περιγράφει τις δυνατότητες δέσμευσης-απορρόφησης άνθρακα στην περαιτέρω αξιολόγηση των σχεδίων της ΚΑΠ μέχρι την έγκρισή τους το 2022.
Επιπλέον, προκειμένου να υπάρξει σαφήνεια σχετικά με την ποιότητα των απορροφήσεων άνθρακα και να αντιμετωπιστεί η τρέχουσα έλλειψη τυποποίησης των υφιστάμενων πλαισίων, το 2022 η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετική πρόταση για την ανάπτυξη κανονιστικού πλαισίου για την πιστοποίηση των απορροφήσεων άνθρακα με βάση την ισχυρή και διαφανή λογιστική άνθρακα για την παρακολούθηση και την επαλήθευση της αυθεντικότητάς τους.
​
Τεχνική καθοδήγηση για την γεωργία του άνθρακα
Στις 27 Απριλίου 2021, μετά από διετή μελέτη, η Επιτροπή δημοσίευσε ένα τεχνικό εγχειρίδιο για τον τρόπο δημιουργίας και εφαρμογής της γεωργίας άνθρακα στην ΕΕ, με στόχο να βοηθήσει τους ιδιωτικούς φορείς και τις δημόσιες αρχές να ξεκινήσουν πρωτοβουλίες για τη γεωργία άνθρακα.
Η μελέτη διερεύνησε βασικά ζητήματα, προκλήσεις, συμβιβασμούς και επιλογές σχεδιασμού. Επανεξέτασε τα υφιστάμενα συστήματα που ανταμείβουν τη δέσμευση άνθρακα ή τη μείωση των εκπομπών σε πέντε τομείς: αποκατάσταση και επανασύσταση τυρφώνων-ελών, αγροδασοκομία, διατήρηση και ενίσχυση του οργανικού άνθρακα του εδάφους (SOC) σε ορυκτά εδάφη, διαχείριση του SOC σε λιβάδια και έλεγχος άνθρακα σε κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις.
Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η γεωργία άνθρακα με βάση τα αποτελέσματα μπορεί να συμβάλει σημαντικά στις προσπάθειες της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και παρείχε συγκεκριμένες συστάσεις για την εφαρμογή της. Θα πρέπει να αναπτυχθούν πιλοτικές πρωτοβουλίες σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να συγκεντρωθεί εμπειρία για την αναβάθμιση της γεωργίας άνθρακα. Αυτό θα επιτρέψει τη βελτίωση των πτυχών του σχεδιασμού, ιδίως την πιστοποίηση της απορρόφησης άνθρακα, και τη διεύρυνση των γνώσεων και της κατανόησης των γεωργών σχετικά με τα πιθανά οφέλη για αυτούς.
Το Εγχειρίδιο είναι διαθέσιμο στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και ισπανικά και συμπληρώνεται από την Έκθεση σχετικά με την αναλυτική υποστήριξη για τη λειτουργία μιας πρωτοβουλίας της ΕΕ για την γεωργία άνθρακα

​Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, την τελευταία δεκαετία μειώθηκαν κατά:
22% οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις
20% οι κτηνοτροφικές
17% οι μελισσοκομικές
ενώ η σημαντικότερη μείωση παρατηρήθηκε στα αμπέλια με 41%

Ακόμη πιο… αλμυρό θα είναι φέτος το πότισμα των καλλιεργειών για τη μεγάλη πλειονότητα των αγροτών στη Βόρεια Ελλάδα, καθώς η εκτίναξη της τιμής στο ηλεκτρικό ρεύμα, σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό της εισπραξιμότητας έχει προκαλέσει «βραχυκύκλωμα» στα οικονομικά των περισσότερων ΤΟΕΒ, με συνέπεια αυτά να σχεδιάζουν αυξήσεις στο τέλος άρδευσης, για να μπορέσουν να λειτουργήσουν.
​
Λεωνίδας Λιάμης
Agronews 2Ανάλογα με τον τύπο του δικτύου, τη μορφολογία του εδάφους, αλλά και το σύστημα που χρησιμοποιείται για την άρδευση, οι αυξήσεις που δρομολογούνται ανά ΤΟΕΒ διαφέρουν, χωρίς πάντως να λείπουν και κάποιες εξαιρέσεις, όπου η τιμολογιακή πολιτική δεν θα μεταβληθεί το 2023 ή θα υπάρξουν ακόμη και μειώσεις στην εισφορά.
Στην περίπτωση του ΤΟΕΒ Γιαννιτσών, για παράδειγμα όπου η άρδευση των περίπου 45.000 στρεμμάτων γης της περιοχής πραγματοποιείται με κλειστό κύκλωμα, το οποίο είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρο, η δαπάνη για το ηλεκτρικό ρεύμα, στη διάρκεια του 2022, αυξήθηκε στα 870.000 ευρώ, από τα 600.000 ευρώ ένα χρόνο πριν. «Σκεφτόμαστε να πάμε φέτος σε μια αύξηση της τάξης του 15% και από τα 28 ευρώ το στρέμμα, το αρδευτικό τέλος να πάει στα 32 ευρώ το στρέμμα. Τις αποφάσεις θα τις λάβουμε στη συνέλευση στις αρχές Φεβρουαρίου», τονίζει ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ Γιαννιτσών, Νίκος Κουρατζούδης, υπογραμμίζοντας πως «η εισπραξιμότητα κινείται στο περίπου 40%-45%, αλλά η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι αγρότες δεν πληρώθηκαν ακόμη για το βαμβάκι».
Ο ΤΟΕΒ Χαλάστρας – Καλοχωρίου, με 75.000 στρέμματα αρδεύσιμα, εκ των οποίων 50.000 στρέμματα ρύζι και 25.000 στρέμματα, με βαμβάκι, καλαμπόκι και τριφύλλι, προγραμματίζει φέτος αυξήσεις της τάξης των 2-3 ευρώ ανά στρέμμα. «Για την άρδευση του ρυζιού, θα προτείνουμε η τιμή να αυξηθεί από τα 20 ευρώ το στρέμμα, στα 22-23 ευρώ και για τις υπόλοιπες καλλιέργειες από τα 15 ευρώ το στρέμμα στα 17-18 ευρώ», είπε ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ Χαλάστρας - Καλοχωρίου, Γιώργος Κανάκας. Ο ίδιος σημείωσε πως η εισπραξιμότητα είναι στο 50% και για το λόγο αυτό ΤΟΕΒ της περιοχής επανάφεραν προς το υπουργείο, την πρόταση να είναι υποχρεωτική η εξόφληση ή η ρύθμιση χρεών προς το ΤΟΕΒ, για να μπορεί ένας αγρότης να κάνει δήλωση ΟΣΔΕ και αναμένουν να δουν αν θα υπάρξει κάποια παρέμβαση.
Στο γειτονικό ΤΟΕΒ του Αγίου Αθανασίου Χαλκηδόνας, όπως μας είπε ο αντιπρόεδρος του τοπικού Αγροτικού Συνεταιρισμού, Παν. Γκούτας, το πλάνο είναι φέτος το τέλος άρδευσης στο ρύζι να πάει από τα 20 ευρώ το στρέμμα στα 23 ευρώ και στις άλλες καλλιέργειες, όπως το βαμβάκι, από τα 17 στα 20 ευρώ το στρέμμα. Στο Σκυλίτσι Ημαθίας, που υπάρχει κλειστό δίκτυο άρδευσης 17.000 στρεμμάτων, το κόστος του ρεύματος από τα 142.000 ευρώ το 2020, έφτασε στα 330.000 ευρώ το 2022 και ο τοπικός ΤΟΕΒ αναγκάστηκε με έκτακτη γενική συνέλευση το Σεπτέμβριο να αυξήσει 5 ευρώ το στρέμμα, από 27 στα 32 ευρώ, το τέλος άρδευσης και προγραμματίζει άλλα 5 ευρώ, αύξηση για το 2023, όπως μας είπε ο Στέργιος Τόπης, πρόεδρος του φορέα.
Τα «αδύνατα δυνατά» για να αποφύγει μια αύξηση στο τέλος άρδευσης θα κάνει φέτος το ΤΟΕΒ Χαλκηδόνας, σύμφωνα με τον πρόεδρό του, τον Παναγιώτη Στράτο. «Ίσως χρειαστεί να κάνουμε μια μικρή αύξηση της τάξης του 1 ευρώ το στρέμμα κι από τα 20 ευρώ που χρεώνουμε για την άρδευση στο ρύζι, να πάμε στα 21 ευρώ το στρέμμα για το ανοικτό δίκτυο και από τα 35 στα 36 ευρώ στο κλειστό δίκτυο» είπε και θύμισε πως για τα 30.000 στρέμματα του δικτύου το 2021 η δαπάνη για ρεύμα ήταν στα 75.000 ευρώ και πέρυσι έφτασε στα 138.000 ευρώ.
Στη Δυτική Μακεδονία, όπως μας τόνισε ο Θωμάς Μάνος, συντονιστής του τομέα των εγγείων βελτιώσεων της τοπικής Περιφέρειας, η μεγάλη πλειονότητα των 35 ενεργών ΤΟΕΒ της περιοχής προσανατολίζονται να αυξήσουν από 10% έως και 50%-60% το τέλος άρδευσης, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και τα εν γένει λειτουργικά τους έξοδα.
Υπάρχουν ωστόσο κι εξαιρέσεις. Ο ΤΟΕΒ Νιγρίτας Σερρών, που αρδεύει περίπου 70.000 στρέμματα, όπως αναφέρει ο πρόεδρός του, Δημήτρης Χήτας, δεν σκοπεύει να μεταβάλει την τιμολογιακή του πολιτική για το 2023, διατηρώντας την εισφορά στα 15 ευρώ το στρέμμα, δεδομένου ότι η τιμή στο ρεύμα έχει μειωθεί σε σχέση με το 2022.
Αντίστοιχα, ο ΤΟΕΒ Σιδηροκάστρου, που εξυπηρετεί με κλειστό δίκτυο 68.000 στρέμματα, μετά τη μεγάλη αύξηση από τα 16 στα 27 ευρώ το στρέμμα, που επέβαλε στο τέλος άρδευσης το 2022, για φέτος, κατά τον πρόεδρό του, Λάζαρο Φέκα, «σκεφτόμαστε να προτείνουμε στη γενική συνέλευση να μειώσουμε την τιμή κατά περίπου 5 ευρώ το στρέμμα».
Εν τω μεταξύ, οκτώ ΤΟΕΒ της δυτικής Θεσσαλονίκης, προχωρούν στην ίδρυση ενός κοινού φορέα εκπροσώπησής τους, την Ένωση Πεδιάδας Θεσσαλονίκης, κοίτης Αξιού. Ήδη έχουν καταθέσει το καταστατικό της ίδρυσης στο Πρωτοδικείο και αναμένεται η έγκρισή του, προκειμένου να ψηφιστεί οριστικό Δ.Σ. και να ξεκινήσει η λειτουργία της Ένωσης. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί μια μεγαλύτερη οντότητα, η οποία θα πλαισιωθεί με έναν οικονομικό και νομικό σύμβουλο και έναν γεωπόνο ώστε να τρέχουν τα ζητήματα που απασχολούν το χώρο, όπως η ανάγκη για έργα συντήρησης κι ανάπτυξης του δικτύου, οι προσλήψεις ειδικού προσωπικού κλπ. Ιδρυτικά μέλη της «Ένωσης» είναι τα ΤΟΕΒ Χαλάστρας – Καλοχωρίου, Αγίου Αθανασίου, Ραχιάς, Μαλγάρων, Χαλκηδόνας, Κουφαλίων, Μικρού Μοναστηρίου και Μαγνησίας, ενώ όλα μαζί τα ΤΟΕΒ αρδεύουν περί τα 350.000 στρέμματα στη δυτική Θεσσαλονίκη.

Στο µεγαλύτερο πρόβληµα της ελληνικής γεωργίας τείνει να αναδειχθεί η επίµονη και διαρκώς εντεινόµενη έλλειψη εργατικών χεριών σε χωράφια, ελαιώνες, οπωρώνες και θερµοκήπια.

Πέτρος Γκόγκος
AgronewsΗ απουσία εργατικών χεριών, υπερτονίζεται και από την έλλειψη εξειδίκευσης στο αγροτικό προφίλ της Ελλάδας, όσων εργατών τελικά καταφέρνουν να προσεγγίσουν οι παραγωγοί. Και αυτό γιατί τα ειδικά γραφεία εξεύρεσης εργασίας που λειτουργούν σε χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας δεν έχουν εξοικειωθεί ακόµα µε τις ανάγκες των Ελλήνων αγροτών, αφού µόλις πρόσφατα έγιναν οι επαφές από θεσµικούς φορείς εκπροσώπησης (ΕΘΕΑΣ) ή το ίδιο το κράτος.
Με άλλα λόγια, το κενό εκτός από ποσοτικό, είναι και ποιοτικό. Λόγος γίνεται για τους Αλβανούς εργάτες γης, αλλά και τους Βούλγαρους, οι οποίοι έχουν στραφεί προς τα χωράφια άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Την τριάδα των προβληµάτων, ειδικά για την τρέχουσα περίοδο, έρχεται να συµπληρώσει η παρατεταµένη ανοµβρία και ο ζεστός χειµώνας αλλά και τα αυξηµένα επιτόκια.
Ενδεικτικό πάντως της κατάστασης σε ό,τι αφορά στους εργάτες γης, είναι ότι η συγκοµιδή της ελιάς, δεδοµένης και της φετινής βεντέµας, έχει µείνει αρκετά πίσω. Ήδη εκφράζονται ανησυχίες  για µια πιθανή υποβάθµιση της ποιότητας. Ταυτόχρονα, η συγκοµιδή συµπίπτει µε άλλες παραγωγές (θερµοκήπια στην Κρήτη, φράουλες και εσπεριδοειδή στην Πελοπόννησο) καθιστώντας την υπόθεση του µαζέµατος ακόµα πιο δύσκολη. Στην Πελοπόννησο ειδικά, υπάρχουν περιοχές που από τους 10 εργάτες γης, που δραστηριοποιούνταν προ κορονοϊού οι επτά έχουν φύγει, µε αποτέλεσµα να µην υπάρχουν εργατικά χέρια.
Τα πρώτα στοιχεία για την τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο, δείχνουν ελλείψεις της τάξης του 70% σε ορισµένες περιοχές, που προφανώς έχουν οδηγήσει ακόµα και σε διπλασιασµό των προσφερόµενων αµοιβών. Ήδη από τον περασµένο Σεπτέµβριο, σε περιοχές όπως η Κρήτη, ακούγοντας µεροκάµατα της τάξης των 55 και 60 ευρώ.
Το ζήτηµα δείχνει αρκετά σύνθετο ώστε να λυθεί µε διακρατικές συµφωνίες, όπως αυτή που συζητείται τις τελευταίες ηµέρες στη Βουλή. Εν προκειµένω, αναµένεται ότι θα ψηφιστεί εντός του µήνα η συµφωνία µεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου για την αποστολή 5.000 εργατών από τη χώρα του Νείλου. Στα θετικά, ότι πρόκειται για εργάτες που φαίνεται να «ξέρουν τη δουλειά», ενώ η εγγύτητα της χώρας καθιστά πρακτικά πιο εύκολη τη µετάκλησή τους. Υπενθυµίζεται πάντως ότι αντίστοιχη συµφωνία υπεγράφη το περασµένο καλοκαίρι και µε το Μπαγκλαντές, η οποία λειτούργησε ελάχιστα, αφού το νοµοθετικό πλαίσιο µετάκλησης εργατών, παρά τις τροποποιήσεις που γίνονται διαρκώς την τελευταία τριετία παραµένει σύνθετο. Βέβαια, στην εν λόγω χώρα, δεν υπάρχει ελληνική πρεσβεία ούτε προξενείο (τις διπλωµατικές υποθέσεις τις χειρίζεται η ελληνική πρεσβεία στο Νέο ∆ελχί της Ινδίας).
Η έξοδος των Αλβανών
Η υπόθεση «έλλειψη εργατών γης» ξεκίνησε την άνοιξη του 2020. Τότε, εν µέσω καραντίνας, εκφράζονταν ανησυχίες σχετικά µε τη δυνατότητα µετακίνησης εργατών από την ανατολική Ευρώπη και από Τρίτες χώρες µε τρόπο µαζικό προς τα παραγωγικά κέντρα του µπλοκ. Εδώ απ’ ό,τι φάνηκε, κερδισµένος βγήκε όποιος νοµοθέτησε πρώτος, µε τους Γερµανούς και τους Ιταλούς να διευθετούν από νωρίς το ρυθµιστικό κενό που άνοιξε το περιοριστικό πλαίσιο µετακινήσεων της πανδηµίας (τουριστική βίζα). Κάπου εκεί θα απέκτησε µεγαλύτερη απήχηση η αναζήτηση εργασίας σε χωράφια της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης έναντι της Ελλάδας, για έναν σηµαντικό αριθµό εργατών γης από την Αλβανία. Τα ούτως ή άλλως υψηλά, σε σχέση µε εδώ µεροκάµατα, αυξηµένα εν µέσω των αγωνιών εξεύρεσης εποχικού προσωπικού, είχαν ως αποτέλεσµα µια άνευ προηγουµένου αποχώρηση από την εγχώρια αγορά εργασίας, ικανών εργατικών χεριών που είχαν παρουσία τριών δεκαετιών και πολυετείς σχέσεις µε τους Έλληνες αγρότες. Όπως φαίνεται σε  έκθεση του ελληνικού υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, τον Αύγουστο του 2022 διαπιστώθηκε ότι 291.868 Αλβανοί µετανάστες είχαν έγκυρη άδεια παραµονής στην Ελλάδα, αποτελώντας το 61,4% των τακτικών αλλοδαπών. Όµως, σύµφωνα µε το υπουργείο, την ίδια περίοδο το 2021, ο αριθµός των Αλβανών µε έγκυρη άδεια παραµονής ήταν σηµαντικά υψηλότερος. Τον Αύγουστο του 2021, σύµφωνα µε το ελληνικό υπουργείο, 422.954 µετανάστες από την Αλβανία είχαν έγκυρη άδεια παραµονής και αποτελούσαν το 63,07% των τακτικών αλλοδαπών στην Ελλάδα.
Νωρίς ακόµα για ροµπότ
Εν τω µεταξύ, αν κάποιος εναπόθετε τις ελπίδες του στις τεχνολογικές εξελίξεις προκειµένου να κλείσει το κενό των εργατών γης, θα έπρεπε να περιµένει αρκετά. Οι εξελίξεις στο πεδίο της εκµηχάνησης της αγροτικής παραγωγής, δεν είναι ακόµα τόσο προχωρηµένες ώστε να µπορούσαν να υποκαταστήσουν πλήρως τους εργάτες γης. Αρκεί να κοιτάξει κανείς τις εξελίξεις στην Αµερική, µια χώρα µε οµολογουµένως υψηλό επίπεδο αξιοποίησης της τελευταίας λέξης της τεχνολογίας στα χωράφια, όπου αναφέρονται και εκεί σηµαντικές ελλείψεις σε εργάτες γης, µε αποτέλεσµα όλο και πιο φιλεργατικά πλαίσια να νοµοθετούνται από τις Πολιτείες, όπως πρόσφατα η θεσµοθέτηση καταβολής υπερωριών στο Όρεγκον.
Πόσο µάλλον στην Ελλάδα, όπου οι τεχνολογίες αιχµής, εκτός από το κόστος απόκτησης, θα προϋπέθεταν και µια αλλαγή στα µοντέλα καλλιέργειας, ξεκινώντας ακόµα και από την αναδιάρθρωση (γραµµική φύτευση σε οπωρώνες κ.ο.κ).
Άλλωστε, ο βαθµός εκµηχάνισης υπολείπεται σηµαντικά έναντι των υπολοίπων δυτικών χωρών, κάτι που σηµαίνει πως ακόµα και αν υπήρχαν τα εργαλεία, λίγες θα ήταν οι εκµεταλλεύσεις που θα µπορούσαν να επενδύσουν σε αυτά.
Νερό και ρευστό στις βασικές αβεβαιότητες της νέας χρονιάς
Πέρα από το πρόβληµα των εργατών γης, το οποίο αποτελεί κοινή συνιστώσα σε όλες τις κυρίαρχες καλλιέργειες της Ελλάδας, δύο ακόµα κοινές παράµετροι έχουν να κάνουν µε τα επιτόκια δανεισµού, καθώς και τις καιρικές συνθήκες και ιδίως τις λιγοστές βροχές σε συνάρτηση πάντα και µε το υψηλό κόστος άρδευσης.
Από 6 µε 7% που είχαν διατηρηθεί τα επιτόκια στα επενδυτικά δάνεια ή στο κεφάλαιο κίνησης, η αγορά έχει αναπροσαρµοστεί ήδη στο απαγορευτικό 10 µε 11% ενώ καθώς οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να ακριβαίνουν το χρήµα, δεν αποκλείεται µια περαιτέρω αύξησή τους τους επόµενους µήνες. ∆εδοµένης και της µικρής ρευστότητας και των χαµηλών αποθεµατικών, που έχει η µέση αγροτική εκµετάλλευση στην Ελλάδα, τα επενδυτικά προγράµµατα απευθύνονται σε όλο και λιγότερους, αφού µένουν εκτός εκείνοι που έχουν να διαθέσουν την απαραίτητη ίδια συµµετοχή που απαιτεί ένα αξιόλογο επενδυτικό σχέδιο. ∆υσκολότερος γίνεται και ο δανεισµός.

Περισσότερες από τις μισές γεωργικές εκτάσεις στον κόσμο επηρεάζονται από την υποβάθμιση του εδάφους, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Απερήμωσης (UNCCD).
Τη μεγαλύτερη συρρίκνωση στις χώρες- μέλη του ΟΟΣΑ, έχουμε στις  ευρωπαϊκές αγροτικές εκτάσεις.
Μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μεταξύ των συμμετεχόντων στην έρευνα ήταν το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και το- κορυφαίο σε παγκόσμιο επίπεδο στη Γεωργία- Πανεπιστήμιο του Βαγκενίγκεν της Ολλανδίας) με τον μεγάλο τίτλο: «Ανάλυση πραγματικής διαθεσιμότητας γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι τάσεις στη μη χρησιμοποιούμενη, εγκαταλειμμένη και υποβαθμισμένη αγροτική (και μη) γη και οι χρήσεις για ενεργειακές και μη διατροφικές καλλιέργειες», παρέχει στοιχεία για τις τάσεις χρήσης στη γεωργική έκταση από το 1975 μέχρι πρόσφατα. Εξετάζει τη διαθεσιμότητα γης για χρήση στην παραγωγή ενέργειας μέσω της βιομάζας ή άλλων μη διατροφικών καλλιεργειών.
Δύο τάσεις κυριάρχησαν στις προηγούμενες δεκαετίες: 1) εντατικοποίηση-εξειδίκευση για μεγαλύτερη παραγωγικότητα στην καλλιεργούμενη γη και 2) εγκατάλειψη-υποβάθμιση σε γη με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και απόδοση.
Παράλληλα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για βιομάζα στην παραγωγή ενέργειας, που προέρχεται κυρίως από δενδρώδεις ή μονοετείς καλλιέργειες «ενεργειακών» φυτών και τα υπολείμματά τους.
Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από την Eurostat, η οποία κάνει διάκριση στην αγροτική γη ως εξής:
1) Αγροτική Έκταση μαζί με δασικές εκτάσεις (Farm Area-FA),
2) Γεωργική Έκταση άνευ δασικών εκτάσεων (Agricultural Area-AA) και
3) Χρησιμοποιούμενη Γεωργική Έκταση (UAA), που περιλαμβάνει τη συνολική έκταση αροτραίας γης και μόνιμων βοσκότοπων, καθώς και των λαχανόκηπων.
Η 3η κατηγορία είναι η μικρότερη των τριών. Η αγροτική έκταση (ΑΑ) αποτελείται από τη χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση συν τη μη χρησιμοποιούμενη, καθώς και τις εκτάσεις ειδικών καλλιεργειών (π.χ. μανιταριών).
Μεταξύ 1961-2010 (σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ), στην Ευρώπη είχαμε συρρίκνωση των αγροτικών εκτάσεων γενικά κατά 13%. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ η συνολική καλλιεργούμενη έκταση στην Ελλάδα μειώνεται συνεχώς από το 2008 και μετά, με απώλεια της τάξης των 4.729.100 στρεμμάτων, ενώ το ίδιο παρατηρείται στις αρδευόμενες καλλιεργούμενες εκτάσεις.
 Στην παραπάνω μελέτη της ΕΕ, μεταξύ 2005-2016 η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση παρέμεινε σχετικά σταθερή στο σύνολο της ΕΕ, ενώ αντίθετα οι κατηγορίες FA και AA μειώθηκαν. Στην ΕΕ των 28 κρατών είχαμε μείωση της αροτραίας γης και των μόνιμων καλλιεργειών και αύξηση αντίθετα των μόνιμων βοσκοτόπων. Οι λαχανόκηποι μειώθηκαν περισσότερο, αλλά πάντα ήταν μικρής σημασίας η έκταση που καταλάμβαναν για τη Χρησιμοποιούμενη Γεωργ. Γη (UAA).
H UAA καλύπτει το 80-82% της ΑΑ. Το υπόλοιπο είναι δασικές εκτάσεις και άλλες κατηγορίες χρήσης, όπως κτήρια, λίμνες, δρόμοι, αγροκτήματα κ.λπ.
Οι τάσεις εξέλιξης βέβαια είναι διαφορετικές ανά χώρα. Στην Ελλάδα, σε αυτή την 10ετία(2005-2016), έχουμε συγκεκριμένα αύξηση της UAA στο 14% καθώς και στους μόνιμους βοσκότοπους-που δηλώνονται-που συνδυάζεται όμως με ισχυρή μείωση της αροτραίας γης και των μόνιμων καλλιεργειών (το ίδιο συμβαίνει και στην Κύπρο).
Στο διάστημα όμως 1975-2016 είχαμε συνολική μείωση της UAA πάνω από το 20%. Από τη μελέτη εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι η εγκατάλειψη γης είναι διάσπαρτη στην Ευρώπη. Μεγαλύτερη παρατηρείται στη Νότια Ευρώπη. Στην Ελλάδα παρατηρείται περισσότερο στις βόρειες περιοχές της.
Η δραστική εγκατάλειψη της γεωργικής γης στην ΕΕ μπορεί να ανέλθει συνολικά σε 5 εκατομμύρια εκτάρια έως το 2030, ή 2,9% της τρέχουσας χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (173 εκατομμύρια εκτάρια). Οι απομακρυσμένες περιοχές, τα βουνά, τα νησιά, οι παράκτιες και οι αραιοκατοικημένες περιοχές επηρεάζονται ιδιαίτερα από το φαινόμενο.
Τα παραπάνω, προκύπτουν από μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής Γεωργίας του Ευρωκοινοβουλίου AGRI, προκειμένου να βοηθήσει την Επιτροπή Γεωργίας της ΕΕ, που συζητά τις νομοθετικές προτάσεις για την ΚΑΠ για ένα «Ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τις αγροτικές περιοχές» μετά το 2021.
Στην έρευνα μάλιστα του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Κέντρου JRC (έχει αναπτύξει έναν χάρτη που απεικονίζει τον εκτιμώμενο κίνδυνο εγκατάλειψης γεωργικής γης στην ΕΕ έως το 2030 , λαμβάνοντας υπόψη όλους τους τύπους γης που χρησιμοποιούνται για αγροτικούς σκοπούς ), στις τρέχουσες τάσεις εγκατάλειψης, εξετάζονται τρεις παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν το φαινόμενο όπως η κλιματική αλλαγή, η παγκοσμιοποίηση, οι υγειονομικές κρίσεις, με αντίστοιχα σενάρια επιπτώσεων.