Topikopoiisi
Σελίδες στα Social Media
  • Αρχική
  • Βιογραφικό
  • Θέσεις
  • Άρθρα
  • Οικο-γεωργία
  • Κοινωνική - αλληλέγγυα οικονομία
  • Εκδηλώσεις
  • Βίντεο
  • Ενδιαφέροντα Ιστολόγια
  • Εικόνες
  • Βιβλία
  • Επικοινωνία

Ο Ελευθεριακός Κοινοτισμός(Κομμουναλισμός)

23/4/2013

0 Comments

 
Ο ελευθεριακός κοινοτισμός με την έννοια της πρότασης ενός συνόλου πολιτικών που ενισχύουν προνομιακά το τοπικό επίπεδο με κύτταρο την έννοια της κοινότητας, είναι η ουσιαστική απάντηση στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό. Παρέχει το πλαίσιο που οι άνθρωποι και οι κοινοτικές τους συλλογικότητες θα μπορέσουν  να επαναπροσδιορίσουν και να ελέγξουν τη ζωή τους και την τοπική οικονομία, ώστε να επιτευχθεί η υποχώρηση της φτώχειας και των ανισοτήτων, η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και της πρόνοιας, η αναβίωση της συνοχής της ανθρώπινης κοινότητας και της περιβαλλοντικής προστασίας, η αποκατάσταση του αισθήματος ασφαλείας για το μέλλον. Το πλαίσιο του κομμουναλισμού απορρίπτει τον ανταγωνισμό σαν διαδικασία ανάπτυξης και δίνει έμφαση στη συνεργασία και την αλληλεγγύη για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος. Γιατί η μάχη μπορεί να δοθεί καλύτερα στην καθημερινή μας ζωή και δράση και στα μικρά υποσύνολα της κοινωνίας. Ο κοινός τρόπος ζωής, οι κοινοί χώροι δουλειάς και σχόλης κ.λ.π. ,όπου ο ένας γνωρίζει τον άλλο και είναι ευχερέστερη η επαφή, η φιλία, η αλληλεγγύη και ο αλληλοέλεγχος, ευνοούν στο να τεθούν οι βάσεις  αυτής της πολιτικής. 

Με ένα αντίστοιχο αξιακό σύστημα, με μια επιστημονική κοσμοθεωρία και κατανοητή σε όλους τεχνολογία(ξεπέρασμα του φόβου και της ανάγκης της μεγατεχνολογίας, του κοινωνικού μεγαθεσμού και των «ειδικών»). Με μια παραγωγή υλικών-άϋλων αγαθών που θα ικανοποιούν τις βασικές επαναδιατυπωμένες υλικές- πνευματικές ανάγκες, που δεν θα βάζει σε κίνδυνο τους φυσικούς πόρους, τα οικοσυστήματα και τα άλλα είδη. Με ένα αντίστοιχο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα(ξεπέρασμα του καπιταλισμού της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και του κομματικού συστήματος).

Μπορεί να τις δημιουργήσει μόνο ένα κίνημα, βασικά νέων ανθρώπων, που δεν αποδέχονται τις καθεστωτικές δομές και που: 1) διαχειριζόμενοι την κρίση του δυτικού πολιτισμού ) ενστερνιζόμενοι ιδέες από την παράδοση του ουμανιστικού σοσιαλισμού, του ελευθεριακού κοινοτισμού και της κοινωνικής οικολογίας, θα τις συνθέσουν έτσι ώστε να εμπνεύσει την πλειοψηφία των ανθρώπων να δημιουργήσει ένα νέο πολιτισμικό ρεύμα και μια νέα αυτοκαθοριζόμενη κοινωνία, ξεκινώντας από την τοπική κοινωνία, σε σχέση απόρριψης, αναδιάρθρωσης και ρήξης με την «υπαρκτή» παγκοσμιοποίηση και το κεντρικό εθνικό κράτος.

Τα παραπάνω ισχύουν και για τον ελλαδικό χώρο. Εδώ  η Τ.Α. ασκεί έτσι και αλλιώς  ασήμαντη εξουσία.  Και αυτή όμως είναι συγκεντρωμένη στα χέρια λίγων τοπικών πολιτικών, συνεργαζόμενων κατά το πλείστον με τα κόμματα και τους αντίστοιχους επαγγελματίες πολιτικούς του κέντρου. Με τον νόμο «Καποδίστριας» παλιότερα και με τον νόμο του "Καλλικράτη" τελευταία, τα κόμματα εξουσίας , εκτός των άλλων  στόχων πέτυχαν και την παρά πέρα ενίσχυση των ιεραρχικών δομών στο τοπικό επίπεδο, σε βάρος της άμεσης ουσιαστικής δημοκρατίας. Ο «εκσυγχρονισμός» της Τ.Α δεν έχει καμιά σχέση ούτε με την αποκέντρωση ούτε με την οικονομική ανάπτυξη της υπαίθρου, πολύ περισσότερο  δε με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που έχουν ακόμη απομείνει σε αυτή. Απλώς μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική στην απορρόφηση κάποιων σχετικών κονδυλίων της ΕΕ και στη δημιουργία κάποιων έργων υποδομής, όπου το «μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό», στην προσέλκυση δημοσίων κονδυλίων για «αναπτυξιακά έργα» κ.λ.π. Γιατί, αντί π.χ. τα τοπικά συμβούλια να είναι οι τοπικοί πυρήνες μιας τοπικής δημοκρατίας από την οποία να εκπορεύονται οι αποφάσεις, δεν είναι παρά ένας θεσμός των νέων υπερδήμων, που επισφραγίζουν τις αποφάσεις του δημ. συμβουλίου και κατ επέκταση τις αποφάσεις του κεντρικού κράτους, μέσο των τοπικών επαγγελματιών πολιτικών.

Πρέπει λοιπόν και η ελληνική κοινωνία να αποφασίσει να σταματήσει αυτή τη κατάσταση και εξέλιξη, να πει στοπ, δεν πάει άλλο. Για να το κάνει όμως θα έπρεπε η πλειοψηφία της να απορρίψει το δυτικό μοντέλο και να αναπτύξει όσο γίνεται πιο γρήγορα ένα νέο πολιτισμικό μοντέλο. Η κατεύθυνση του κομμουναλισμού μπορεί να βοηθήσει άμεσα σε αυτό αρκεί να εμπλέξει ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων κάθε τοπικής κοινωνίας για να θέσουν τις βάσεις του.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του κομμουναλισμού

1)Το αξιακό σύστημα: Το αξιακό του σύστημα έχει ένα παρελθόν που προέρχεται από την προσωκρατική θετική σκέψη, τις πλατωνικές ιδέες και την κοινωνική φιλοσοφία του δήμου(δημοκρατία) και από την άλλη τις πρωτοχριστιανικές ιδέες που είχαν διαδοθεί στον ελληνόφωνο τότε κόσμο[1]. Στη συνέχεια έχει να κάνει με τις ιδέες και τις αξίες: του ουμανιστικού, ελευθεριακού και «ουτοπιστικού» σοσιαλισμού, του κοινωνικού αναρχισμού, του κοινοτισμού, της οικολογικής ολιστικής σκέψης και των απόψεων της «γαίας»(η γη είναι η ίδια ένας οργανισμός), της «αντικουλτούρας», καθώς και με τις αξίες του ανατολικού τρόπου σκέψης και δράσης(Τάο-Γκάντι).

Ο άνθρωπος, σαν άτομο, δεν είναι σε καμιά περίπτωση «ότι έχει». Είναι κάτι πολύ περισσότερο[2]. Οι ανάγκες του μπορούν να καθορισθούν από τον ίδιο μέσα από την αυτοκριτική γνώση του εαυτού του, τη λογική αντιμετώπισή τους στα πλαίσια των δυνατοτήτων της κοινότητάς του(άρα σημαντικότερη η κοινοτική ιδιοκτησία) και σε διαρκή επικοινωνία και αλληλεπίδραση με τους γύρω του. Δεν είναι μόνο υλικές, αλλά σε μεγάλο βαθμό συναισθηματικές και πνευματικές. Η ικανοποίησή τους επομένως, ιδιαίτερα των τελευταίων, δεν εξασφαλίζεται μέσω της αγοράς-κατανάλωσης και της ποσότητας, αλλά κυρίως μέσω της ποιότητας στα πλαίσια του προσιτού κοντινού του κόσμου. Μέσα από την επιμήκυνση-βίωση των άπειρων στιγμών του χρόνου του και όχι μέσα από την ταχύτητα και την κυκλοφορία(στη δύση) και μέσα από τον διαλογισμό-έκσταση(στην ανατολή). Η αγάπη για τη ζωή, η οποία αποτελεί έκφραση της συσσωμάτωσης της συμπαντικής υλοενέργειας και η γνώση ότι ο θάνατος είναι  συνέπεια της αύξησης της «εντροπίας» του συγκεκριμένου «είναι» και άρα αναπόφευκτη κατάληξη της ίδιας της ζωής, οδηγεί τον «νέο» άνθρωπο στην αποδοχή του θανάτου,  στην εξάλειψη του φόβου και στην κατάκτηση του θεμελιακού αισθήματος της ασφάλειας. Όταν το κατορθώνει αυτό, τότε είναι σε θέση να αποδεχθεί και να δημιουργήσει τις νέες αξίες της ευζωίας, προσπερνώντας τις αξίες της επιβίωσης. Για αυτό χρειάζεται ένα ατομικό και δημόσιο χώρο σε ανθρώπινες διαστάσεις(τέσσερις τον αριθμό, μη ξεχνάμε τη σημαντική 4η διάσταση το χρόνο), που ενώ χαρακτηρίζεται από το μικρό μέγεθος, στην ουσία μπορεί να βιωθεί και σαν «μεγαχώρος» (αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας) και μπορεί να αποκτήσει και τα χαρακτηριστικά του αυτοδύναμου [3]. Γιατί θα στηρίζεται στον κοινωνικά ελεύθερο άνθρωπο, κάτοχο της συλλογικής γνώσης, επαναπροσανατολισμένο στο συνδυασμό των προσωπικών επιθυμιών με τα ευρύτερα κοινωνικά ιδεώδη, δημιουργικό και πλούσιο εσωτερικά, αλλά ταυτόχρονα και ολιγαρκή. Θα στηρίζεται όχι στον ανταγωνισμό αλλά στη συμμετοχικότητα -συνέργεια και αλληλεγγύη των ανθρώπων του. Σε ένα τέτοιο δημόσιο χώρο μπορεί να επικρατήσει η αγάπη, ο σεβασμός και η αλληλοεκτίμηση. Η ελευθερία σκέψης και έκφρασης, η ανεκτικότητα του διαφορετικού πλάι στη συνεκτικότητα και ομογενοποίηση, η οικουμενικότητα των ιδεών, η ισονομία και η κυριολεκτική δημοκρατία μπορούν  πραγματικά να αναμορφώσουν τον νέο άνθρωπο.

2) Η κοσμοθεωρία του

Στον 20ο αιώνα οι νέες θεωρίες της Σχετικότητας, της κβαντικής φυσικής και των στοιχειωδών σωματιδίων, των χορδών, του χάους, καθώς και των μη ευκλείδειων γεωμετριών, όπως επίσης των οικοσυστημάτων και της γαίας ή των υπεραισθητών φαινομένων(που μπορούν να γίνονται κατανοητά μέσω του εγκεφάλου και όχι των ατελών αισθήσεων) κ.λ.π, μας οδηγούν πλέον να αντιλαμβανόμαστε το σύμπαν που μας περιβάλει, όχι σαν μια τεράστια μηχανή, αλλά σαν ένα τεράστιο νου.. Τις νέες αυτές αλήθειες θα πρέπει να τις αποδεχτεί σαν πραγματικότητα και ο «κοινός νους» και να μη τις θεωρεί σαν μεταφυσικές ή θεολογικές αλήθειες. Η νέα αυτή γνώση, για να έχει και θετικές κοινωνικές συνέπειες, δε θα πρέπει να περιορισθεί στα πλαίσια ενός ιερατείου ή σέκτας ή «γκρουπούσκουλου» . Ο καθένας μας πρέπει να εξασκήσει τη νόησή του, ώστε να εξελιχθεί σε μια έκτη υπεραίσθηση και να «βλέπει» πέρα από τον κόσμο των αισθήσεων(ο οποίος είναι ένα μικρό υποσύνολο του συμπαντικού κόσμου) και να πηγαίνει πιο πέρα από τη φαινομενικότητα των πραγμάτων, στο βάθος τους («τα φαινόμενα εξαπατούν»). Για να μπορεί να το κάνει χρειάζεται χρόνο. Και ο χρόνος είναι πολύ σημαντική διάσταση στις καινούργιες αυτές αντιλήψεις και πρέπει να κυριαρχήσει στον τοπικοποιημένο χώρο σε βάρος της ταχύτητας. Μάλιστα όπως θεωρητικά έχει αποδειχθεί ότι ο χρόνος μπορεί να διαστέλλεται, έτσι και πρακτικά θα πρέπει να εφεύρουμε κοινωνικές πρακτικές που θα μας τον διαστέλλουν σαν βίωμα(γιατί μόνο έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε την επιμήκυνσή του). Ένα άλλο κοινωνικό πρακτικό αποτέλεσμα της κβαντικής διακύμανσης που διέπει το σύμπαν μας είναι ότι η αντίληψη που πρέπει πλέον να μας διέπει δεν θα είναι η στατικότητα, αλλά η διακύμανση και ότι από το «πουθενά» μπορούν να εμφανίζονται και να δημιουργούνται γεγονότα και πραγματικότητες που ανατρέπουν το «status» και το χάος και δίνουν νόημα στο παρόν ατενίζοντας προς το μέλλον. Επίσης η αρχή της «αβεβαιότητας» μας οδηγεί στην επίγνωση ότι δεν μπορεί να είμαστε σίγουροι για την άποψή μας και άρα θα πρέπει να είμαστε συγκρατημένοι (δεν μπορούν για παράδειγμα οι γενετιστές να ισχυρίζονται αλλαζονικά ότι η ζωή είναι μόνο τα γονίδια και ο γενετικός κώδικας, ενώ υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις σε αυτό από άλλους επιστήμονες). Εξάλλου σε οποιοδήποτε φαινόμενο σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξή του φαίνεται να είναι ο ίδιος ο παρατηρητής του, για όσο διάστημα δεν συγχωνεύεται με το φαινόμενο[4]. Υπάρχουν λοιπόν πολλές υποκειμενικές αλήθειες για όσο μένουμε στο «εγώ»(αυτό οδηγεί στη αμφισβήτηση της «αυθεντίας» και της ιεραρχίας) και αν περνάμε στο «εμείς» μπορούμε να δεχθούμε συλλογικές ολιστικές αλήθειες.  Η επιστήμη λοιπόν θα πρέπει να είναι ολιστική,  να ερευνά τα πράγματα από όλες τις πλευρές και να προβλέπει(όχι να μαντεύει) και ταυτόχρονα να είναι μέσο ανάπτυξης των φυσικών, νοητικών, ψυχικών και συναισθηματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου. Ενώ η τεχνολογία με τη σειρά της να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τις ανέσεις που μπορεί να προσφέρει, αλλά και τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που μπορεί να φέρει και επειδή δε μπορούμε να είμαστε πάντα σίγουροι, δεν θα πρέπει να προχωράμε σε εφαρμογές που φέρνουν μαζί τους ρίσκο ή προωθούν ιεραρχικές-εξουσιαστικές σχέσεις(αυτό σημαίνει ήπια, ελεγχόμενη και προσιτή κοινωνικά τεχνολογία). Η τεχνολογία και η καινοτομία από μόνη της δεν παράγει αξία. Ούτε χρήσης ούτε ανταλλακτική. Χρειάζεται να χρησιμοποιήσει τόσο φυσικούς πόρους(ύλη, ενέργεια), όσο και ανθρώπινη εργασία. Η ανθρώπινη εργασία(μορφή ενέργειας), από μόνη της πάλι δεν μπορεί να παράγει αξία και κέρδος, αν δεν χρησιμοποιήσει τη ζωντανή και την ανόργανη φύση. Έτσι θα πρέπει να αναθεωρήσουμε την εργασιακή θεωρία της αξίας του Μαρξ, που πίστευε ότι η εργασία ήταν ο μοναδικός παράγοντας της αξίας επειδή ήταν ο μοναδικός ζωντανός παράγοντας στην παραγωγή(και άρα μπορεί να προσφέρει περισσότερη ενέργεια από ότι απαιτεί για να αναπαραχθεί η ίδια). Το κέρδος σήμερα μεγαλώνει για το κεφάλαιο επειδή βασίζεται και στους φυσικούς πόρους και όχι μόνο στο εργατικό δυναμικό( αν και η παγκοσμιοποίηση διπλασίασε το εργατικό δυναμικό που έχει στη διάθεσή του το κεφάλαιο, ιδίως με την είσοδο της Κίνας και Ινδίας στο παγκόσμιο ελεύθερο εμπόριο). Θα πρέπει λοιπόν να θεωρήσουμε, πέρα από την εργασία, και τη φύση σαν στοιχείο του «μεταβλητού» και μόνο την τεχνολογία σαν το «σταθερό» παράγοντα στην παραγωγή(με την έννοια ότι αυτή είναι η αποκρυστάλλωση της νεκρής εργασίας και της νεκρής φύσης). Όπως το κέρδος βγαίνει για το κεφάλαιο επειδή το κόστος της αναπαραγωγής του εργατικού δυναμικού είναι μικρότερο από την αξία που προσθέτει η εργασία στην παραγωγή, έτσι βγαίνει και από το γεγονός ότι η αναπαραγωγή των άλλων φυσικών  πόρων κοστίζει λιγότερο από αυτά που προσθέτουν τα ίδια στα αγαθά. Σήμερα το κεφάλαιο δεν πληρώνει σχεδόν ποτέ το κόστος αναπαραγωγής της φύσης. Το θεωρεί «εξωτερικό» για το ίδιο κόστος και αν θέλει ας το πληρώσει η κοινωνία. Αντίθετα υποστηρίζει ότι το κέρδος βγαίνει από τις επιχειρησιακές ιδέες, την καινοτομία και τη τεχνολογία[5]. Θα πρέπει λοιπόν να θεσπίσουμε ένα νέο «προστατευτισμό», που θα αφορά και στους φυσικούς πόρους και όχι μόνο την εργασία. Το «εξωτερικό» κόστος της χρήσης των πλουτοπαραγωγικών φυσικών πόρων(θα έπρεπε να είναι το κόστος αναπαραγωγής τους ώστε να είναι πάλι έτοιμα προς χρήση), καθώς και της επακόλουθης περιβαλλοντικής υποβάθμισης και ρύπανσης(π.χ. το κόστος του καθαρού αέρα θα μπορούσε να είναι το κόστος αναπαραγωγής του καθαρού αέρα από τον μολυσμένο), πρέπει να «εσωτερικευθεί» στις οικονομικές δραστηριότητες με όρους που μένει να εφευρεθούν( τότε θα δούμε ποιες και ποιας μορφής επιχειρήσεις μπορούν να σταθούν). Η οικονομία λοιπόν αντί να στηρίζεται στην επέκταση- εξειδίκευση-συγκέντρωση και εκμετάλλευση της εργασίας και του περιβάλλοντος(μέσω των οποίων αναγκαστικά αποσπά από τη φύση και τον εργαζόμενο περισσότερα από όσα τους επιστρέφει, ενώ ταυτόχρονα ακολουθεί ένα αέναο κύκλο αντικατάστασης αγαθών με στόχο τη συσσώρευση του κέρδους), πρέπει να δημιουργεί πάγιες αξίες χρήσης και να ακολουθεί τους ρυθμούς της φύσης και του ανθρώπου. Να μη χρησιμοποιεί ιδιαίτερα το περιβάλλον(που από μόνο του δεν μπορεί να αντισταθεί, αν και κάποτε θα «εκδικηθεί») σαν ανεξάντλητη πηγή πρώτων υλών και σαν ένα απέραντο σκουπιδότοπο. Μόνο έτσι ο ρυθμός της ζωής του ανθρώπου θα εντάσσεται στους ρυθμούς της φύσης(«βασίλειο των αναγκών») και θα επιτρέπει τη πνευματικότητα, δηλ. τη σκέψη, τον διαλογισμό και το όνειρο μέσω των οποίων θα επιτυγχάνεται η δραπέτευσή του στο «βασίλειο της ελευθερίας». Αν και πολλές από αυτές τις ιδέες δεν είναι άμεσα εφαρμόσιμες, μπορούν να προσανατολίσουν την σκέψη, τη συλλογική δράση και την κοινωνική πρακτική.

3) Η κοινωνικοπολιτική δομή του

Οι καινούργιες δομές θα πρέπει να είναι ο πυλώνας έκφρασης αλλά και  στήριξης του συστήματος αξιών και της αντίστοιχης κοσμοθεωρίας του νέου ρεύματος, που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Ο στόχος τους θα πρέπει να είναι ο «νέος» άνθρωπος, ο ενταγμένος αρμονικά στη φύση, που θα αισθάνεται ελεύθερος, αλλά θα έχει αναπτύξει μια δύναμη αυτοελέγχου μέσα του, ώστε να αυτοεξουσιάζει τις παρορμήσεις του χωρίς να χρειάζεται για αυτό ετεροκαθορισμένη εξουσία. Οι οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές δομές λοιπόν που πρόκειται να αναπτυχθούν στα πλαίσια του νέου προτάγματος δεν θα πρέπει να επιβάλουν, αλλά να ενισχύουν τις ψυχοσωματικές δυνάμεις του ανθρώπου για να βάζει σκοπούς και να τους επιτυγχάνει. Να προωθούν την ατομική-κοινωνική αυτοδυναμία, γιατί η εξάρτηση είναι αυτή που πάντα γεννά τον αυταρχισμό και τον ολοκληρωτισμό. Η ελευθερία, όπως και η εξάρτηση δεν είναι εγγεγραμμένες στο ανθρώπινο γενετικό κώδικα, αλλά αποκτούνται με την εκπαίδευση και την κοινωνική συμμετοχή. Αυτή η συμμετοχή στον κοινωνικό πειραματισμό θα οριοθετήσει και τη στάση του καθένα απέναντι στο περιεχόμενο της «προσωπικής ελευθερίας». Η πολιτική πλέον δεν θα ταυτίζεται με την άσκηση εξουσίας από τις προνομιούχες ομάδες, αλλά με την οργάνωση της συμμετοχής ολόκληρου του πληθυσμού στο κοινωνικό γίγνεσθαι, με βάση την αλληλεγγύη και την αυτοδιαχείριση σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής κοινωνικής ζωής. Ώστε όλοι οι πολίτες να ικανοποιούν τις ανάγκες τους στα πλαίσια των δυνατοτήτων που παρέχονται από τη πολιτεία του κοινοτισμού. Αυτό θα είναι δυνατό με την θεσμική οργάνωση του συμμετοχικού δημοκρατικού προγραμματισμού[6] στη παραγωγή και στη διανομή και θα μπορεί να ξεκινά από τη δημόσια συζήτηση του προϋπολογισμού κάθε χρονιάς, δηλαδή του συμμετοχικού δημοκρατικού προϋπολογισμού.

           Οι δομές αυτές θα πρέπει καταρχήν να εκφράζουν  ένα καινούργιο «κοινωνικό συμβόλαιο», που ταυτόχρονα θα είναι και ένα «συμβόλαιο» με τον εαυτό μας: «Να επιλέξουμε και να εξασφαλίσουμε ένα μέλλον όχι μόνο για μας και τα παιδιά μας, αλλά και για κείνους που δεν έχουν γεννηθεί ακόμα, καταδικάζοντας το κέρδος που βγαίνει από τη συνειδητή ή αθέλητη εκμετάλλευση του ανθρώπου και τη καταστροφή του περιβάλλοντος».

Αυτό θα σήμαινε ότι βάζουμε τα εξής βασικά κριτήρια για τις μελλοντικές ανθρώπινες δραστηριότητες:

Να μη χρησιμοποιούμε τους ανανεώσιμους πόρους πέρα από όσο επιτρέπουν οι ρυθμοί ανανέωσής τους.

Να μη χρησιμοποιούμε τους μη ανανεώσιμους πόρους πέρα από τους ρυθμούς υποκατάστασής τους από τους ανανεώσιμους.

Να μη αποθέτουμε και να μη απορρίπτουμε στο έδαφος, στο νερό και στον αέρα τα υπολείμματα των δραστηριοτήτων μας σε μορφή και ποσότητες, που δεν μπορούν να απορροφηθούν από τα διάφορα οικοσυστήματα.

Να σεβόμαστε τις άλλες μορφές ζωής, τη διαφορετικότητα και τη βιοποικιλότητα

Οι κοινότητες ιδιαίτερα των ιθαγενών λαών, με τις παραδοσιακή τους πρακτική και τη θετική τους στάση απέναντι στη φύση, που σε μεγάλο βαθμό έχουν διατηρήσει μέχρι σήμερα, μπορούν να μας εμπνεύσουν για την ανάκτηση αυτών των κριτηρίων.

Θα πρέπει βέβαια όλα αυτά να υποστηριχθούν από την πλειοψηφία των κοινωνικών δυνάμεων που είναι ενάντια στην παγκοσμιοποίηση (και όχι μόνο από τους «ενεργούς πολίτες») και μάλιστα έγκαιρα, γιατί δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να αποφύγουμε την επικείμενη καταστροφή. Μεταξύ των δυνάμεων αυτών, που αποτελούν την «κοινότητα του κινδύνου», οι πιο σημαντικές είναι οι άνεργοι και οι φτωχοί εργαζόμενοι, τα εκτοπισμένα από την τεχνολογία στρώματα, οι νέοι με το αμφίβολο μέλλον και οι ηλικιωμένοι με τα αβέβαια γηρατειά, οι φθίνοντες μικρομεσαίοι αγρότες, οι μικροεπιχειρηματίες, τα γυναικεία κινήματα και γενικά οι γυναίκες, που είναι το βασικότερο στοιχείο αυτής της «κοινότητας», τα οικολογικά κινήματα, τα κινήματα των αυτοχθόνων και των μειονοτήτων, οι κάθε είδους μετανάστες και γενικώς εκείνοι που θα μπορούσαμε να τους κατατάξουμε στην κοινωνία «των από κάτω», που βρίσκονται σε κίνδυνο και είναι τα θύματα της παγκοσμιοποίησης. Οι δομές λοιπόν που είναι αναγκαίες να οικοδομηθούν, πρώτα από όλα θα πρέπει να βοηθούν στην αντίσταση και στην αντιστροφή του μοντέλου ανάπτυξης. Θα έχουν να κάνουν προφανώς με την οργάνωση της οικονομίας, της καθημερινής ζωής- διαμονής και των πολιτικών θεσμών. Η οικοδόμησή τους θα στηριχθεί στις αξίες της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της ποικιλομορφίας και της αυτοδιαχείρισης και θα απαιτήσει από τον καθένα «να προσφέρει  σύμφωνα με τις από τον ίδιο προσδιοριζόμενες ικανότητές του και να απολαμβάνει σύμφωνα με τη προσπάθεια, τις θυσίες και τις ανάγκες του, στα πλαίσια των δυνατοτήτων της κοινότητάς του»


[1] Ο ίδιος ο όρος ‘εκκλησία’ προέρχεται από την ‘εκκλησία του δήμου’, για να το τονίσει ότι οι πιστοί των πρωτοχριστιανικών κοινοτήτων λειτουργούσαν με βάση την άμεση δημοκρατία(σε αντιδιαστολή με τη σημερινή κατάσταση της εκκλησίας του μηχανισμού των ιερέων, των επισκόπων, των πατριαρχών και παπών, που αντιμετωπίζει τους πιστούς σαν «ποίμνιο»

[2] Ενώ δεν συγκροτεί ποτέ την κοινωνική ομάδα σαν «συλλογή ατομικοτήτων», προσδιορίζεται από τις σχέσεις του με τους άλλους στα πλαίσια της ομάδας καθώς και από τον εν γένει πολιτισμό και την ιστορία. Η ατομικότητα υπόκειται σε μια διαδικασία κοινωνικής και ιστορικής αυτοσυγκρότησης.

[3] Με την έννοια ότι στηρίζεται στις ενδογενείς δυνάμεις του. Όχι του αυτόνομου που συνδέεται περισσότερο με την έννοια της ανεξαρτησίας από σχέσεις ανταλλαγής και εμπιστοσύνης για την διατήρησή του.

[4] Έτσι ο αμέτοχος παρατηρητής καταλήγει στην υποκειμενική του αλήθεια. Από τη μεριά του «εγώ» η αλήθεια σχετικοποιείται. Μπορεί να αντικειμενικοποιηθεί όσο γίνεται περισσότερο, όταν το «εγώ» γίνεται μέρος της συλλογικότητας, η οποία βέβαια από τη μεριά της μπορεί καλύτερα και να το ολιστικοποιήσει.

[5] Λένε: «για να βγάλεις το πρώτο εκατομμύριο δε χρειάζεσαι τίποτε άλλο από μια καλή ιδέα και κάποιο νέο λογισμικό στο διαδίκτυο». Όμως οι υπολογιστές στην Ευρώπη και ΗΠΑ, Ενώ απασχολούν το 2% του εργατικού δυναμικού, χρειάζονται το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας και έτσι είναι η κατεξοχήν βιομηχανία στην οποία η συμβολή της φύσης στην παραγωγή υπεραξίας είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού. Ταυτόχρονα η παραγωγή ενός PC απαιτεί 1,8 τόνους χημικών, ορυκτών καυσίμων και νερού, ενώ από τη λειτουργία του παράγεται το χρόνο 0,1 τόνοι CO2  

[6] Θα πρέπει να έχουν δημιουργηθεί θεσμοί τέτοιοι, που βασιζόμενοι στην ύπαρξη συμβουλίων, στην ισορροπημένη εργασία, στην αμοιβή με βάση τη προσπάθεια και τις θυσίες, στην αυτοδιαχειριστική διαπραγμάτευση των εισροών και εκροών της παραγωγής, στην ίση πρόσβαση πληροφοριών, στην κατάλληλη εκπαίδευση, στην έκφραση των ατομικών επιθυμιών και κοινωνικών αναγκών καθώς και στην αξιολόγηση των κοινωνικών και οικολογικών επιπτώσεων των ατομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, θα προωθούν την αταξικότητα από τη μια την οικολογική ισορροπία από την άλλη.

Για να επανέλθουν οι σημερινοί εξατομικευμένοι και απογοητευμένοι πολίτες στη δημόσια σφαίρα πρέπει, όπως είπαμε και στην αρχή, να δουν ότι αυτό θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα στην καθημερινή τους ζωή. Θα πρέπει να πεισθούν ότι η συμμετοχή τους θα συμβάλει σε αποφάσεις, που τους αφορούν άμεσα και όχι κάπου στο μακρινό μέλλον. Το κλειδί για αυτό είναι ο λεγόμενος «συμμετοχικός δημοκρατικός προϋπολογισμός». Έχει εφαρμοσθεί σε ορισμένες πόλεις της Ν. Αμερικής, όπως στο Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας με 1.300.000 κατοίκους.

     Ξεκίνησε μέσα από μια σειρά συγκεντρώσεων και συνελεύσεων στη διαιρεμένη σε πολλά μικρά τμήματα πόλη, όπου η δημαρχία καλούσε τον πληθυσμό να  συμμετάσχει στη συζήτηση και να συναποφασίσει για τα έργα που θα έπρεπε να μπουν σε προτεραιότητα από τη μεριά της, με βάση τους πόρους που είχε στη διάθεσή της. Οι γειτονιές επιλέγανε τους εκπροσώπους τους ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων στην πρώτη πλατειά συγκέντρωσή τους(π.χ. ένας στους 10, άρα όσο περισσότεροι γείτονες πεισθούν να συμμετάσχουν τόσο περισσότερους εκπροσώπους στέλνει η γειτονιά στη διαδικασία του συμμετοχικού προϋπολογισμού ). Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι αφού ενημερωθούν για τα πάντα από τη δημαρχία επιστρέφουν στις γειτονιές και κάνουν μικρότερες συγκεντρώσεις για να καθορισθούν από αυτές τα αιτήματα. Ακολουθεί νέα πλατειά συγκέντρωση ανά τμήμα της πόλης, όπου γίνεται απολογισμός της δημαρχίας και εκλέγονται οι  σύμβουλοι του συμμετοχικού προϋπολογισμού( τέτοιοι ,σύμβουλοι εκλέγονται και από άλλες θεματικές επί το πλείστο δομές και φόρα). Αυτοί οι σύμβουλοι έχοντας υπόψη τις προτάσεις και τις μελέτες της δημαρχίας και τα αιτήματα των τμημάτων της πόλης, αποφασίζουν τελικά για το τι θα υλοποιηθεί την επόμενη περίοδο Η διαδικασία συνεχίσθηκε και όσον αφορά στις αποφάσεις για τα έσοδα και τις δαπάνες του δήμου, καθώς και για το που θα πρέπει να γίνονται επενδύσεις κ.λ.π.

Η συμμετοχή των πολιτών αυξανόταν σιγά-σιγά και έφθασε στο 10%(130.000 κάτοικοι)καθώς διαπιστωνόταν από τον ένα χρόνο στον άλλο ότι η διαδικασία αυτή του καθορισμού του προϋπολογισμού με συμμετοχή των πολιτών δεν ήταν απλώς λόγια, αλλά εξελισσόταν σε ένα όργανο σχεδιασμού και ελέγχου της διοίκησης καθώς και σε όργανο ανακατανομής πόρων και ικανοποίησης αναγκών των αδύνατων κοινωνικών στρωμάτων, που ήταν και η πλειοψηφία προφανώς. Έβλεπαν δηλαδή οι πολίτες ότι από αντικείμενο διαχείρισης μετατρεπόταν σε υποκείμενο της διαχείρισης των συνθηκών της ζωής τους και ότι άξιζε τον κόπο να συμμετάσχουν.

Η εμπειρία αυτή μαζί με εμπειρίες από συμμετοχή σε διάφορους άλλους θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, που μπορεί να δημιουργήσει ο δήμος, οδηγεί στην κινητοποίηση και τη κοινωνική και πολιτική δράση τους πολίτες και στη μετατροπή τους τελικά σε συλλογικούς πολίτες.

0 Comments

Η "διευρυμένη οικογένεια" και ο ανθρωπολογικός τύπος

15/4/2013

0 Comments

 
  Το κοινωνικό κίνημα του κοινοτισμού και της μετάβασης, καλείται να δημιουργήσει νέες κοινοτικές δομές , που στη συνέχεια θα ολοκληρώνει, όσο η κοινωνία θα μετατρέπεται σε επανατοπικοποιημένη οικολογική αταξική κοινωνία της ισοκατανομής. Η δομή της οικογένειας που θα αναπτυχθεί, θα είναι πολύ σημαντική, γιατί εκφράζοντας τη νέα κοινωνική πραγματικότητα, θα επηρεάσει με τη σειρά της και τις γενικότερες εξελίξεις στις κοινότητες, τους δήμους και την ομοσπονδία των δήμων. Θα επηρεάσει συνολικά την κοινωνία. Όπως συνέβηκε άλλωστε και στις προηγούμενες κοινωνίες(Οι κοινότητες π.χ. της ελληνικής πόλεως συγκροτήθηκαν από τους Οίκους, που ήταν αναγκαίοι για το ζην. Το ευ ζην εξασφαλίζονταν από τη κοινότητα και την πόλιν.)
Η κεντρική σημασία που απέδιδε ο παραδοσιακός άνθρωπος-κατά την περίοδο της μητριαρχίας, πατριαρχίας, αλλά και αργότερα στον Μεσαίωνα- στον οίκο ή την οικογένεια οφείλεται στο γεγονός πως ικανοποιούσε όλες τις βιοτικές του ανάγκες. Η παραγωγή των αγαθών μέσα στην οικογένεια, όπου υπήρχε και καταμερισμός, δημιουργούσε το υπόβαθρο για την ανάπτυξη αρμονικών σχέσεων αλληλοαναγνώρισης. Η αρμονία στις σχέσεις θεωρούνταν απαραίτητη και επιδιωκόταν ενώ κάθε ενέργεια η οποία στρεφόταν ενάντια στο σύνολο καταδικαζόταν. Η παροχή υπηρεσιών στους άλλους αποτελούσε βασικό έργο των μελών από την οποία αντλούσαν αναγνώριση και ικανοποίηση και ήταν συνυφασμένες με την ικανοποίηση προσωπικών αναγκών. Η θυσία ατομικών αναγκών και επιθυμιών, πράγμα συνηθισμένο, απέβλεπε στην ικανοποίηση των αναγκών της ομάδας και επομένως του ίδιου του ατόμου.
Για τη ελληνική πραγματικότητα της Τουρκοκρατίας και αργότερα πριν την αστικοποίηση, η σύνθεση και η εξέλιξη της οικογένειας επηρεάσθηκαν από τον πολύμορφο τοπολογικό χαρακτήρα της Ελλάδας και το γεγονός ότι οι άνθρωποι κατοικούσαν σε μικρά χωριά, μακριά από τα αστικά κέντρα σε απομακρυσμένες περιοχές . Έτσι είχαμε τις πολυμελείς οικογένειες των αδελφών-ξαδέρφων –γαμπρών, υπό τις συμβουλές και καθοδήγηση των γεροντότερων-απόρροια της δημογεροντίας, πατριαρχίας-οι οποίες στηρίζονταν στη συγγένεια και περιείχαν όλες τις ηλικίες(χαρακτηριστικό παράδειγμα η κοινότητα του διευρυμένου τσελιγκάτου με τις οικογένειες-τσελιγκάτα).
Στη συνέχεια η αστική οικογένεια (πυρηνική: με πυρήνα μαμά, μπαμπά και ένα-δύο κατά μέσο όρο παιδιά) , που επικράτησε μετά τον εμφύλιο, επηρεάστηκε από τη μετακίνηση του πληθυσμού από τις αγροτικές περιοχές στις μεγάλες πόλεις και έγινε παιδοκεντρική, γιατί αυτή η παιδοκεντρικότητα εξασφάλιζε σε ένα βαθμό τη σταθεροποίηση της οικογενειακής ενότητας που οι νέες συνθήκες ζωής απειλούσαν με διάλυση. Αυτή εκφράζεται μέσα από την υπερβολική προσήλωση στα παιδιά, όπου οι γονείς ζουν μέσα από τα παιδιά τους, προσδοκώντας την κοινωνική τους ανέλιξη.
Παρόλο που η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των χωρών με τα χαμηλότερα ποσοστά(38%) πυρηνικών οικογενειών και τα υψηλότερα ποσοστά(22%) εκτεταμένων οικογενειών (Τα στοιχεία από τον ομότιμο καθηγητή Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτριο Γεώργα), έχει τη χαμηλότερη συχνότητα γάμων στην Ε.Ε μετά την Ιταλία και την Ιρλανδία, με 4,2 γάμους ανά 1.000 κατοίκους, τη χαμηλότερη συχνότητα διαζυγίων, με 1,1 διαζύγιο ανά 1.000 κατοίκους και το χαμηλότερο ποσοστό παιδιών άγαμων μητέρων, μετά την Ιταλία που είναι 5%. (Αντίθετα στο Βερολίνο π.χ. το 50% των παιδιών μεγαλώνουν όχι σε πυρηνικές οικογένειες, αλλά σε μονογονεϊκές, πολυγονεϊκές, κοινόβια ή με μη παντρεμένα ζευγάρια). Σύμφωνα με την έρευνα “Εξέλιξη της οικογένειας στην Ευρώπη”, που διενήργησε το Ινστιτούτο Οικογενειακής Πολιτικής στη Νορβηγία: Οι Έλληνες αποφεύγουν να παντρευτούν και τα διαζύγια έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ο αριθμός των γάμων στην Ελλάδα έχει μειωθεί κατά 37% από το 1983 έως το 2008(στην επόμενη μεγάλη περίοδο της κρίσης θα μειωθεί ακόμα περισσότερο), ενώ ένας στους πέντε γάμους καταλήγει σε διαζύγιο.
Η είσοδος της γυναίκας στην αγορά εργασίας , η καθυστέρηση κατά 10 έως 15 χρόνια στη δημιουργία οικογένειας, η μείωση των γεννήσεων, η χαλάρωση των κοινωνικών και οικογενειακών δεσμών και η σχεδόν ανύπαρκτη παρουσία του κράτους κάνουν μια οικογένεια εύθραυστη. Αλλά σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες , όπου η πυρηνική οικογένεια είναι σχεδόν σε διάλυση, οι προσπάθειες διατήρησης και σύσφιξης των σχέσεων μεταξύ των μελών της ελληνικής οικογένειας-ιδιαίτερα σήμερα σε περίοδο κρίσης, όπου σχεδόν μέχρι τα 40 οι νέοι-ες μένουν με τους γονείς τους ακόμη, λόγω ανεργίας- κάνουν την ελληνική οικογένεια να μη διαλύεται εύκολα.
Μέχρι τώρα οι γονείς, ακόμα και σαν συνταξιούχοι, μπορούσαν με τις οικονομίες τους να βοηθήσουν τα παιδιά τους, σε κάθε περίοδο της ζωής τους. Από δω και πέρα όμως, με την επιδείνωση της οικονομικής κρίσης και τα νέα μέτρα, θα υπάρξει ένας δυσμενής συνδυασμός: οι νέοι άνεργοι, οι γονείς-γέροι με συντάξεις πείνας. Στα πλαίσια της περιορισμένης οικογένειας λοιπόν δεν θα μπορεί να εκφράζεται η μέχρι τώρα αλληλοστήριξη των γενεών και θα δημιουργηθούν εν δυνάμει οι προϋποθέσεις για «διευρυμένες» μορφές καθημερινής ζωής και συνύπαρξης.
Στις πόλεις οι νέοι θα προχωρήσουν σε κοινούς χώρους διαμονής(κοινόβια) για να μπορούν να μοιράζονται τα νοίκια και τα έξοδα. Πολλές τέτοιες κοινές διαμονές θα προχωρήσουν και σε κοινό ταμείο για τις ανάγκες διατροφής, όπου ο καθένας θα συνεισφέρει ανάλογα με το εισόδημα, με το αν δουλεύει ή όχι και τι δουλειά κ.λ.π. Πιθανά, ανάλογα με τις δυνατότητες και δεξιότητες «παρεών», να δημιουργηθούν «διευρυμένες οικογένειες» με βάση τη κοινή δραστηριότητα-εργασία σε αυτοδιαχειριζόμενες δομές παραγωγής προϊόντων ή υπηρεσιών.
Οι τελευταίες μορφές μπορούν να αναπτυχθούν περισσότερο στην περιφέρεια, όπου αναγκαστικά θα υπάρξει ρεύμα «επιστροφής» των νέων, γιατί υπάρχουν περισσότερες δυνατότητες για ομαδική εγκατάσταση. Ειδικά αν πρόκειται για γεωργική παραγωγική δραστηριότητα. Εδώ ένας κάθε φορά «κρίσιμος» αριθμός ανθρώπων: νέων, ήδη ζευγαριών, ήδη οικογενειών με παιδιά, αλλά και ατόμων τρίτης ηλικίας-θα μπορούν να εγκατασταθούν σε κοινούς χώρους διαμονής και παραγωγής παίρνοντας τη μορφή «οικοκοινοτήτων»[1]. Ή αν δεν υπάρχουν κατάλληλοι χώροι, θα παίρνουν τη μορφή, είτε ομάδων κοινο-δραστηριότητας, είτε ομάδων παραγωγών, στα πλαίσια μιας υπάρχουσας τοπικής κοινότητας. Η λεγόμενη τρίτη ηλικία μπορεί να προσφέρει πολλά ακόμα στην κοινότητα, αρκεί να μη μπαίνει στο περιθώριο και να εντάσσεται οργανικά στη δομή της, δίνοντάς της ενεργό αντίστοιχο ρόλο, ανάλογα με τις ανάγκες της και τις ατομικές δυνατότητες και επιλογές των ατόμων της γ ηλικίας(π.χ. ενασχόληση με την προσχολική ηλικία, ενασχόληση στους κήπους ή μπαχτσέδες για παραγωγή σημαντικού μέρους της τροφής κ.λ.π. Πέρα από το γεγονός ότι, ειδικά στην αρχή, η ακόμα και πενιχρή τυχόν σύνταξη, μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη στη δημιουργία υποδομών για αυτά τα εγχειρήματα).
Τέτοιες δομές έχουν δημιουργηθεί ήδη στην Ευρώπη, από επιλογή των συμμετεχόντων(στη Γερμανία π.χ. υπάρχουν πολλές τέτοιες Landkommunen στην περιφέρεια, παράλληλα με Wohngemeinschaften στις πόλεις). Στη χώρα μας θα δημιουργηθούν όχι μόνο από επιλογή, αλλά κυρίως από ανάγκη, όταν ως διέξοδο από την εκ βάθρων κρίση, αναπτυχθεί ένα ρεύμα αντίστροφης εσωτερικής μετανάστευσης, από τις πόλεις προς τη περιφέρεια και υπάρξει αναζωογόνηση της τοπικής κοινωνίας. Η αποκέντρωση όμως θα μπορεί να είναι λύση για τον καθένα, αν η μετεγκατάσταση στην επαρχία δεν γίνει ατομικά-γιατί έτσι δεν θα είναι βιώσιμη και η μιζέρια της πόλης μπορεί να συνεχισθεί με την ακόμη μεγαλύτερη μιζέρια της επαρχίας-αλλά ομαδικά.
Όπως οι πολυμελείς παραδοσιακές οικογένειες αποτέλεσαν παλιότερα τη βάση για την επιβίωση των τότε παραδοσιακών κοινοτήτων, έτσι και σήμερα οι διευρυμένες μορφές οικογενειών(που δε θα στηρίζονται στο γένος όμως)θα αποτελέσουν τη βασική δομή της αναβίωσης των κοινοτήτων του νέου κοινοτισμού της μετά την ανάπτυξη εποχής. Θα μπορούν στα πλαίσιά τους να ικανοποιούν τις βιοτικές ανάγκες των ανθρώπων(να εξασφαλίζουν πάλι το «ζην») με σχέσεις αρμονίας και αποδοχής μεταξύ τους. Η λειτουργία τους με βάση τη συνέλευση των μελών και τον εσωτερικό κανονισμό τους, θα εξασφαλίζει την ισοκατανομή και όχι την επιβολή, σε όλα τα επίπεδα, από την αναγνώριση, μέχρι την απόρριψη ή ικανοποίηση των αναγκών ή των απόψεων του κάθε μέλους. Για την εξασφάλιση του «ευ ζην» θα πρέπει να ενδιαφέρονται και για τα τεκταινόμενα στα πλαίσια των ευρύτερων χωρικών τοπικών κοινοτήτων, που ανήκουν. Δηλαδή θα πρέπει να δραστηριοποιούνται και στην τοπική δημόσια σφαίρα και να μη γίνουν νησίδες επιβίωσης μόνο.


[1]  Βλέπε: http://www.topikopoiisi.com/2/post/2012/09/20.html
0 Comments

Η κοινωνικοποίηση της εκπαίδευσης και ο ανθρωπολογικός τύπος

15/4/2013

0 Comments

 
Ο  ανθρωπολογικός τύπος της μετάβασης που σκιαγραφούμε θα καθορισθεί όχι μόνο στα πλαίσια της διευρυμένης οικογένειας ή της κοινωνικής οικονομίας. Θα συνδιαμορφωθεί και από την αντίστοιχη μορφή που θα πάρει η εκπαίδευση της νέας γενιάς. Το πρόβλημα για την εκπαίδευση στην κοινωνία της μετάβασης είναι και θα παραμένει καθαρά πολιτικό. Θα κριθεί, όπως και οι άλλοι θεσμοί, απ ' την πολιτική πάλη που θα διεξάγεται όλη την περίοδο μετάβασης.

Η κοινωνικοποίηση-τοπικοποίηση  της εκπαίδευσης κατά τη μετάβαση θα συνδέεται με το βαθμό κοινωνικοποίησης-τοπικοποίησης της οικονομίας της μετάβασης. Με το βαθμό εφαρμογής της άμεσης δημοκρατίας στην κοινωνική και πολιτική καθημερινότητα των πολιτών. Με το βαθμό ανάπτυξης της αυτοοργάνωσης, της αυτοδιαχείρησης και της αυτοδιακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα. Με το βαθμό ανάπτυξης και διαμόρφωσης του απαιτούμενου για όλα αυτά νέου ανθρωπολογικού τύπου.

Τα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση από τώρα, μπορεί να τα κάνει ένα κίνημα χειραφετητικής εκπαίδευσης από εκπαιδευτικούς-μαθητές-φοιτητές, που θα συνδεθούν με τα ήδη υπάρχοντα εγχειρήματα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, με τις ήδη υπάρχουσες αμεσοδημοκρατικές κοινότητες-συλλογικότητες, δρώντα κοινωνικά-οικολογικά δίκτυα, συνελεύσεις κ.λπ., ώστε να αποτελούν αυτά ήδη μέρος του «πεδίου» εκπαίδευσης. Που θα μετατρέπουν σιγά-σιγά το υπάρχον σχολείο σε χώρο άσκησης στην αυτοδιαχείρηση και τον αυτοκαθορισμό με την σχολική κοινότητα( μαθητές, καθηγητές-δάσκαλοι, γονείς) να αποφασίζει για τα σημαντικά της σχολικής ζωής. Το ίδιο και με την πανεπιστημιακή κοινότητα για την πανεπιστημιακή ζωή και τις σπουδές.

α) Η παραγωγή της γνώσης

Σήμερα –αλλά και παλιότερα-η γνώση έχει αναδειχθεί σε μέσο εξουσίας και επιβολής από αυτούς που τη κατέχουν. Όπως έχει αναφερθεί και στο προηγούμενο κεφάλαιο, η νέα παραγόμενη γνώση και καινοτομία προέρχεται από μια κοινωνικοποιημένη διαδικασία. Στηρίζεται σε προηγούμενη γνώση και παλιότερες καινοτομίες, που έχουν μεταδοθεί από χιλιάδες πρώην επώνυμους και ανώνυμους εργάτες της γνώσης των νυν και προηγούμενων κοινωνιών.

Πάντα ο κάθε επιστήμονας βασιζόταν και συνέχιζε τα επιτεύγματα των προηγουμένων. Αλλά η συλλογική αυτή διάσταση της επιστήμης δεν ήταν αποτέλεσμα συνειδητής και ταυτόχρονης συνεργασίας των επιστημόνων. Ήταν συνήθως αποτέλεσμα τυχαίας μετάδοσης της γνώσης στο χρόνο και το χώρο. Άρα η νέα γνώση είναι στην ουσία κοινωνικό προϊόν και ανήκει στην κοινότητα. Δε μπορεί να μετατρέπεται σε ιδιωτικό προϊόν. Δε μπορεί μέσω των νόμων της «πνευματικής ιδιοκτησίας» και των «πατεντών» να παίρνει τη μορφή «ιδιωτικού εμπορεύματος». Και όμως αυτό συμβαίνει βασικά σήμερα. Ακόμα και οι επιστήμονες στα κρατικά πανεπιστήμια και εργαστήρια-και όχι μόνο στα ιδιωτικά ή εταιρικά τέτοια-όταν ανακαλύπτουν κάτι νέο που έχει οικονομικό ενδιαφέρον, είτε συστήνουν οι ίδιοι μια ιδιωτική εταιρεία για την εκμετάλλευση της πατέντας, είτε συνήθως την πωλούν σε ενδιαφερόμενες εταιρείες. Έτσι η κοινωνικά παραγόμενη γνώση μετατρέπεται σε ιδιωτικό προϊόν προς εμπορευματοποίηση. Γίνεται προϊόν για πλουτισμό και απόκτηση οικονομικής και στη συνέχεια πολιτικής δύναμης και εξουσίας πάνω στην κοινωνία, για την υπηρέτηση της οποίας υποτίθεται ότι παράχθηκε.

Αλλά αφού τα «συστατικά» του καινούργιου προϊόντος έχουν κοινωνική προέλευση, αυτό που προσθέτουν οι δημιουργοί-κάτοχοι της νέας καινοτομίας είναι ίσως ένα νέο «συστατικό» και μια «νέα συσκευασία» στο προϊόν. Για τη προσθετική τους αυτή εργασία είναι σωστό και δίκαιο να αμείβονται από την κοινωνία με ένα αναγκαίο για την ευζωία τους εισόδημα. Όχι όμως να σφετερίζονται το προϊόν και να πλουτίζουν εις βάρος της κοινωνίας, καθώς και να της επιβάλλονται σαν «ειδικοί» και «επαΐοντες».

Καθώς τελευταία η γνώση έγινε σημαντικός παράγοντας του καπιταλισμού, ένα δρακόντειο καθεστώς πνευματικών δικαιωμάτων γιγαντώθηκε δραματικά. 

Ο καπιταλιστικός κοινωνικός σχηματισμός όμως έχει περάσει στη φάση (1980-και μετά) που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση του πληροφοριακού τεχνολογικού υποδείγματος και του κοινωνικού τρόπου παραγωγής εντός του καπιταλιστικού κοινωνικού σχηματισμού(«δικτυακή κοινωνία», «κοινωνία της πληροφορίας», «πληροφοριακός καπιταλισμός» είναι μερικοί όροι που του έχουν αποδοθεί) . Το «πληροφοριακό τεχνολογικό υπόδειγμα» όμως φέρνει μαζί του και κάτι νέο. Δίνει έμφαση στην άτυπη δικτύωση και στην ευελιξία. Χαρακτηρίζεται από το ότι η τεχνολογία επενεργεί στις πληροφορίες και οι πληροφορίες επενεργούν στην τεχνολογία. Επίσης από την ενσωμάτωση διάφορων τεχνολογιών όπως η μικροηλεκτρονική, οι τηλεπικοινωνίες, η οπτικοηλεκτρονική και οι υπολογιστές σε ένα μεγαλύτερο σύστημα. Οι ίδιοι οι εργάτες της γνώσης είναι σημαντικό στοιχείο ή το πιο σημαντικό στοιχείο των παραγωγικών δυνάμεων του πληροφοριακού τεχνολογικού υποδείγματος.

«Η κεντρική φύση των πληροφοριών/γνώσεων και η δομή του δικτύου αντικρούουν εγγενώς τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Η λογική του δικτύου απαιτεί ότι η γνώση που παράγεται σε κάθε κόμβο ενός παγκόσμια ολοκληρωμένου δικτύου θα πρέπει να ρέει ελεύθερα και οριζόντια προς όλες τις κατευθύνσεις σε όλους τους άλλους κόμβους. Η γνώση είναι μη ανταγωνιστικό αγαθό και μπορεί να αναπαραχθεί χωρίς επιπλέον κόστος. Είναι επίσης καθολική, καθώς το ίδιο αντικείμενο της γνώσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα από όλους σε αυτόν τον πλανήτη»[1].  Έτσι σήμερα φαίνεται πάλι καθαρά ότι η γνώση είναι κοινωνικά παραγόμενο αγαθό. Μπορεί ο «ομότιμος» τρόπος παραγωγής της να μην είναι ακόμα κυρίαρχος, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δε μπορεί να γίνει κυρίαρχος κατά τη περίοδο μετάβασης σε μετακαπιταλιστική κοινωνία.

  β) Παιδεία και εκπαίδευση

H παιδεία και η εκπαίδευση κατά τη περίοδο μετάβασης στην τοπικοποιημένη κοινωνία της αποανάπτυξης, από μέσο διατήρησης και αναπαραγωγής της εξουσίας της προνομιούχας τάξης που είναι σήμερα, θα πρέπει να γίνει μέσο ισοκατανομής της εξουσίας και μέσο προώθησης των νέων αξιών. Ένα μέσο διεύρυνσης της συλλογικής και ατομικής συνείδησης και εξέλιξης, προς όφελος της κοινότητας, αλλά και του ατόμου. Ένα μέσο δημιουργίας του νέου ανθρωπολογικού τύπου στον οποίο αναφερθήκαμε πιο πάνω.

Η μορφή που θα παίρνει κάθε φορά θα αποφασίζεται από τις μελλοντικές δημοτικές συνελεύσεις των πολιτών και θα προωθείται από το αντίστοιχο συμβούλιο εκπαίδευσης. Γενικά πάντως θα πρέπει να παρέχεται στους πολίτες δια βίου και δωρεάν. Θα έχει σα στόχο να κατανοήσουν το κόσμο από τη μια και από την άλλη να αποκτήσουν τα γνωστικά εργαλεία για να φέρνουν σε πέρας κάθε δραστηριότητα που θα επιλέγουν, ώστε να συνεισφέρουν στις συλλογικές προσπάθειες της κοινότητάς τους για την κάλυψη των βασικών της αναγκών. Θα πρέπει να δίνει εξίσου βάρος στην επιστήμη και στην αισθητική αντίληψη-ευαισθησία. Πιο συγκεκριμένα η εκπαίδευση, ιδιαίτερα της νέας γενιάς, θα :

1. προάγει τις αξίες της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της ποικιλομορφίας, της αυτοδιαχείρισης, της κοινωνικής και ατομικής αυτονομίας

2. ενθαρρύνει τους εκπαιδευόμενους να ανακαλύπτουν, να εξερευνούν και να ικανοποιούν τις δυνατότητες και προοπτικές τους, να σκέφτονται ολιστικά(αναλυτικά-συνθετικά), να επιχειρηματολογούν και να αξιολογούν με κριτήριο την πράξη, να συνεργάζονται σε συλλογικές εργασίες, να μαθαίνουν από τους ήδη έμπειρους σε ένα θέμα, να μη διαχωρίζουν την διανοητική και χειρωνακτική εργασία κ.λ.π. Με αυτή την έννοια θα βοηθά και στη δημιουργία του απαιτούμενου και επιθυμητού ανθρωπολογικού τύπου.

3. δημιουργεί νέους εκπαιδευτικούς θεσμούς κατά βάση αυτοδιαχειριζόμενους. Οι σπουδαστές μαζί με τους εκπαιδευτές-διδάσκοντες, σε συνελεύσεις αποφασίζουν ισότιμα το πρόγραμμα σπουδών, τους χώρους και τη μορφή της εκπαίδευσης. Επικρατούν μη ιεραρχικές σχέσεις, όπου οι σπουδαστές μαθαίνουν από τους διδάσκοντες και αντίστροφα. Οι διδάσκοντες δεν θα είναι μόνο «διδάσκαλοι», αλλά θα ασκούν ένα σύνολο δραστηριοτήτων και πρακτικών. Το κύρος κάποιου επιβεβαιώνεται από τη γνώση-πείρα που θα έχει για μια δραστηριότητα ή ένα θέμα και όχι από κάποιο δίπλωμα. Ο κάθε θεσμός θα στηρίζεται βασικά στην αυτοπειθαρχία και αυτοαξιολόγηση. Κρίσιμο σημείο θα είναι το αν οι θεσμοί αυτοί θα πάρουν τη μορφή του σημερινού μαζικού σχολείου ή θα υπάρξει «αποσχολειοποίηση» με τη μορφή «εκπαιδευτικών ομάδων» («πρωτοβάθμιων» για το υποχρεωτικό στάδιο, «δευτεροβάθμιων» για ημιειδικευμένη εκπαίδευση και «τριτοβάθμιων» για εξειδικευμένη γνώση).

Η μετάβαση προς αυτή την παιδεία θα μπορούσε να ξεκινήσει από τώρα, αν υπήρχε ένα κίνημα χειραφετικής εκπαίδευσης, που σταδιακά θα ενέπλεκε σημαντικό αριθμό ανθρώπων και θα απαιτούσε μετατόπιση της πολιτικής από τη κεντρική σκηνή προς τη νέα πολιτική, καθώς θα δημιουργούσε ταυτόχρονα και τα στοιχεία του νέου αξιακού συστήματος και των αντίστοιχων θεσμών. Όλη αυτή η εξέλιξη θα γινόταν σε μια περίοδο έντασης με το κεντρικό κράτος, ώσπου σε κάποιο στάδιο θα οδηγούσε στην αντικατάστασή του.
Το πόση εκπαίδευση και για πόσο χρόνο θα παρέχεται σε σχέση με την ηλικία καθώς και πως θα συνδυάζεται με την επιθυμητή ολοκλήρωση του ενήλικα πολίτη, θα είναι επιλογή του κατάλληλου κοινωνικού θεσμού π.χ. του συμβουλίου εκπαίδευσης.

 

γ) Η εκπαίδευση στα πλαίσια της μετάβασης.

Ο στρατηγικός απώτερος στόχος δεν μπορεί παρά να είναι η κοινωνικοποίηση της εκπαίδευσης και η ενσωμάτωσή της στην κοινωνική ζωή και στην παραγωγική διαδικασία, σε ισορροπία με τη φύση, κάτω από τον έλεγχο των πολιτών και των άμεσων παραγωγών-δημιουργών.

Μία παρένθεση εδώ είναι απαραίτητη για την έννοια του άμεσου παραγωγού-δημιουργού: κατ' αρχήν άμεσοι παραγωγοί-δημιουργοί δε θεωρούνται μόνο οι εργάτες στο εργοστάσιο ή οι αγρότες στο αγρόκτημα, αλλά και αυτοί που παράγουν και δημιουργούν σ' άλλα πεδία της παραγωγής,  Όπως π.χ. της γνώσης(ινστιτούτα, εργαστήρια, πανεπιστημιακά και άλλα ιδρύματα, πληροφοριακές κοινότητες όπως η Βικιπαίδεια ή ελεύθερου λογισμικού κ.λπ.), της κουλτούρας και τέχνης (λογοτέχνες, ζωγράφοι κ λ π .)  ή των μέσων επικοινωνίας (κινηματογραφιστές, ηθοποιοί, δημοσιογράφοι κ λ π ).

 Έπειτα το πιο σημαντικό: Οι άμεσοι αυτοί παραγωγοί θα έχουν μία ειδίκευση, θα είναι δηλαδή φορείς μιας εξειδικευμένης γνώσης για να μπορεί να στηρίζεται ένας κοινωνικά αναγκαίος τεχνικός καταμερισμός της εργασίας. Όμως δε θα είναι υποταγμένοι στον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας. Με την έννοια ότι όλη η πορεία της ζωής τους δε θα είναι υποταγμένη σε επί μέρους ειδικευμένες λειτουργίες, ώστε να παρουσιάζονται περισσότερο σαν εργάτες, πωλητές, δάσκαλοι, μηχανικοί, πολιτικοί, δικηγόροι κ.λπ.(«ηλίθιοι ειδικευμένοι»). Θα είναι κοινωνικά ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Ενάντια στη θρυμματισμένη προσωπικότητα του σημερινού ανθρώπου -παραγωγού, θα υπάρχει ο ολόπλευρα αναπτυγμένος και ολοκληρωμένος άνθρωπος-το «πρόσωπο»- θεμελιωμένος στην ενότητα των συνθηκών ζωής και εργασίας. Που θα μπορεί να προσανατολίζεται, να κριτικάρει, και ν' αλλάζει το σύστημα παραγωγής προς όφελός του, όχι μόνο στο επίπεδο της οικονομίας αλλά και της κουλτούρας, της ιδεολογίας και των κοινωνικών ή πολιτικών σχέσεων.

Που δε θα υποτάσσεται σε έξω απ ' αυτόν εξαναγκασμούς, γιατί η υποτακτική συμπεριφορά είναι πάντα αποτέλεσμα της κοινωνικής και πολιτικής αδυναμίας. Που θα μπορεί να λύνει τα καθημερινά πρακτικά προβλήματα σύμφωνα με την ατομική του κλίση και τις ανάγκες της κοινωνίας.

Μιας κοινωνίας όπου η ειδίκευση δε θα συνεπάγεται κοινωνική διαφοροποίηση των φορέων της, με την έννοια ότι θα υπάρχουν ανάλογα υλικά και κοινωνικά προνόμια, αλλά η ίδια η εργασία σιγά - σιγά από «μέσο ζωής» θα γίνεται κύρια έκφραση και ανάγκη του ατόμου.

Οι άμεσοι λοιπόν αυτοί παραγωγοί-δημιουργοί, όντας σε θέση να ελέγχουν τις συνθήκες της ζωής τους, θα μπορούν να ελέγχουν και την εκπαίδευση, η οποία θα είναι η ίδια ένα μέρος της ζωής τους.

Αυτή η κοινωνικοποίηση της παιδείας και γενικά της μάθησης θα πετύχει  σε μια κοινωνία συνειδητή[2] σε τέτοιο βαθμό που θα είναι πραγματικά ικανή για παιδεία χωρίς να στηρίζεται στη διαμεσολάβηση του «ειδικού» δασκάλου - καθηγητή - εκπαιδευτή.  Αυτό σημαίνει ότι οι αντιθέσεις σ' αυτή την κοινωνία δε θα είναι ταξικές - ανταγωνιστικές με τη σημερινή έννοια.

Θα είναι μια κοινωνία αταξική, αυτοδιευθυνόμενη σ' όλα τα επίπεδα, που η οργάνωση της θα στηρίζεται στην κοινότητα με άμεση δημοκρατία και αυτοδιαχείριση.


[1] Από άρθρο"Ομότιμη παραγωγή": μορφή κοινωνικής συνεργατικής και αλληλέγγυας οικονομίας στο πεδίο της γνώσης του Jakob Rigi, που είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης, στη Βουδαπέστη Μπορείτε να το διαβάσετε στο: http://www.topikopoiisi.com/4/post/2012/10/13.html [2] Μπορεί να κατηγορηθούμε ότι η πρότασή μας είναι πολύ ουτοπική-οραματική, αλλά και ως εκπαιδευτικοί που είμαστε δε θα μπορούσαμε να αποφύγουμε την πρόκληση να σκιαγραφήσουμε μια δυνατότητα για την εκπαίδευση της κοινωνίας της μετάβασης. Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι μια κοινωνία , από τη στιγμή που θα αποφασίσει να μπει σε περίοδο μετάβασης θα εφεύρει τέτοιους κοινωνικούς θεσμούς, που από σήμερα ούτε μπορούμε να φαντασθούμε.

0 Comments

Η συμβολή της κοινωνικής, συνεργατικής και αλληλέγγυας οικονομίας στη δημιουργία του ανθρωπολογικού τύπου

13/4/2013

0 Comments

 
            Στις μέρες μας σχεδόν παντού ξεφυτρώνουν συλλογικότητες, ομάδες, κινήσεις και πολίτες που υιοθετούν άλλα νοήματα, άλλες σημασίες και άλλα προτάγματα στη ζωή τους με τα οποία και για τα οποία αξίζει κανείς να ζει σήμερα και όχι περιμένοντας με μεταφυσικό τρόπο την «έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα».

Η κοινωνία που θέλουμε να δημιουργήσουμε δε θα βρεθεί «στα σπήλαια της ιδιώτευσης και της απάθειας» αλλά στις θορυβώδεις συνελεύσεις και δράσεις, όπου καθημερινά ανακαλύπτουμε ο ένας τον άλλο και τη χαρά του δημιουργικού και συλλογικού βίου, μετατοπίζοντας το «εγώ» μας προς το «εμείς». Τοποθετεί την οικονομία στη θέση του μέσου και όχι του σκοπού της ζωής υιοθετώντας αξίες ξεχασμένες από το καπιταλιστικό φαντασιακό, όπως η αυτενέργεια, η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη, η χαρά του ελεύθερου χρόνου, ο αυτοπεριορισμός, η οικονομία της εγγύτητας, η διατροφική και ενεργειακή αυτάρκεια, ο πολίτης-δημιουργός έναντι του παθητικού καταναλωτή (προϊόντων και πολιτικών). Δημιουργεί ανταλλακτικές κοινότητες χρόνου, προϊόντων, χαριστικά παζάρια, τράπεζες σπόρων, συλλογικούς αυτοδιαχειριζόμενους λαχανόκηπους, συνεταιρισμούς παραγωγών και καταναλωτών, αλληλέγγυο εμπόριο, αυτοδιαχειριζόμενους κοινωνικούς χώρους, αυτοδιαχειριζόμενες πρώην ιδιωτικές επιχειρήσεις που κλείνουν, κινήσεις πολιτών για την κοινωνικοποίηση του νερού και της ενέργειας, δίκτυα οικοκοινοτήτων, πολίτες που εναντιώνονται και συγκρούονται για να μη γίνει στη Χαλκιδική το ορυχείο χρυσού και για να μην εγκατασταθούν οι ανεμογεννήτριες στην Χίο, να μη γίνει η επένδυση στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, στο όρος Οίτη και αλλού. Οργανώνει κοινωνικά ιατρεία, κοινωνικά φαρμακεία, συλλογικές κουζίνες, ραδιοσταθμούς στο διαδίκτυο, και έναν απίστευτο αριθμό καινούργιων αντικαπιταλιστικών, αυτοδιαχειριζόμενων, αντιιεραρχικών συλλογικοτήτων. Όλα αυτά διέπονται από την αντίληψη της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας μέσα από το πρόταγμα της αποανάπτυξης και της άμεσης δημοκρατίας, δημιουργώντας έναν άλλο ανθρωπολογικό τύπο και μια νέα νοηματοδότηση της ζωής.

 Όλες οι παραπάνω κινήσεις είναι δράσεις ενός «δημιουργικού πράττειν» και αποτελούν φαντασιακή σύλληψη αυτοθέσμισης εν δυνάμει νέων κοινοτήτων που δεν αρκούνται στη διαπίστωση ότι για όλα φταίει ο καπιταλισμός και οι τραπεζίτες, επιλέγοντας έτσι τη θυματοποίησή τους είτε υιοθετώντας παθητική στάση είτε αναθέτοντας την ελπίδα στο πολιτικό προσωπικό των κομμάτων της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Αντίθετα,  διεκδικούν χρόνο να ερωτευτούν, να παίξουν με τα παιδιά τους, να τεμπελιάσουν, να δημιουργήσουν, να επαναφέρουν το μεσημεριανό ύπνο, κτίζοντας ταυτόχρονα μια νέα μορφή κοινωνικότητας και οικονομίας. Οι κοινότητες αυτές δρουν παράλληλα και ενάντια στον καπιταλισμό (η αυτενέργεια και η αλληλεγγύη του κινήματος της πατάτας κατέστησε αχρείαστους τους νόμους της αγοράς). Αν σ’ όλα αυτά προσθέσουμε και κάποια δειλά και μικρής διάρκειας κινήματα, όπως η κατάληψη και λειτουργία χώρων εστίασης στη Θεσσαλονίκη, το αυτοδιαχειριζόμενο νοσοκομείο στο Κιλκίς, η έκδοση της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» από τους εργαζόμενους, το παράδειγμα της ΒΙΟΜΕΤΑΛ στη Θες/νίκη και αν ευοδωθούν και κάποιες προτάσεις για ίδρυση χρηματοπιστωτικού ιδρύματος που θα ενισχύει φιλικές προς το περιβάλλον δράσεις και αυτοδιαχειριζόμενες επιχειρήσεις, τότε θα φανούν καλύτερα οι ρωγμές που δημιουργούν στον καπιταλισμό οι μορφές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Οι ρωγμές αυτές που άλλοτε θα συγκλίνουν, άλλοτε θα αποκλίνουν, άλλοτε θα γίνονται ορμητικά μεγάλες, δεν αποτελούν βέβαιες απαντήσεις στον καπιταλισμό. «Ρωτώντας προχωράμε» για να χρησιμοποιήσουμε και ένα Ζαπατίστικο σύνθημα. Νομίζουμε όμως ότι επανανοηματοδούν τη ζωή των ανθρώπων που συμμετέχουν σ’ αυτές. Συνιστούν μια ριζική πολιτική ρήξη με το σύστημα και ένα βαθύ ανθρωπολογικό μετασχηματισμό. Αυτός ο ανθρωπολογικός μετασχηματισμός δεν αποτελεί ούτε δευτερεύον εποικοδόμημα ούτε ρητορικό σχήμα. Είναι βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι του αναγκαίου μετασχηματισμού της κοινωνίας. Η δημιουργία του νέου αυτού ανθρωπολογικού τύπου αποκτά στις μέρες μας τη διαδικασία του κατεπείγοντος, εφόσον μια αυτόνομη και δημοκρατική κοινωνία δεν μπορεί να απαρτίζεται ούτε φυσικά και να δημιουργηθεί από τον τύπο του ανθρώπου που δημιουργεί η καταναλωτική κοινωνία.

Το κύτταρο της κοινωνίας που θα αγαπήσουμε είναι εν σπέρματι αυτές οι κοινότητες ανθρώπων που περιγράψαμε με τα νοήματα και τις σημασίες που προτάσσουν. Η δική μας προσδοκία -ή ουτοπία ίσως- είναι στη θέση του κεντρικού κράτους που θα περιορίζεται σιγά-σιγά να ανθίσουν αμεσοδημοκρατικές κοινότητες ανθρώπων, έθνη κοινοτήτων και κοινότητες εθνών.

Η θέση μας στο ερώτημα για το αν όλα αυτά αποτελούν συμπλήρωμα στο υπάρχον ή αν το σύστημα μπορεί να καταστήσει ακίνδυνες τις παραπάνω κοινότητες ανθρώπων είναι ότι αυτό το ερώτημα πρέπει να τίθεται διαρκώς από αυτούς που συμμετέχουν σ’ αυτές τις συλλογικότητες και διαρκώς να επαναπροσδιορίζονται με βάση αυτό το ερώτημα. Αποκλείοντας έτσι τη δυνατότητα εμφάνισης ενός άλλου μας εαυτού, αυτού που τόσα χρόνια το εκπαιδευτικό σύστημα, ο στρατός, η δικαιοσύνη, το οικονομικό σύστημα και οι λειτουργίες του κράτους πάλεψαν με ζήλο να διαμορφώσουν «για το καλό μας» πάντα. (Τον καπιταλισμό δε γνωρίζουμε πως και αν μπορούμε να τον αλλάξουμε, αλλά ας φροντίσουμε να μην του μοιάσουμε, γράφει ο Χρόνης Μίσσιος). Γι αυτό θα χρειασθεί:

  • Να συνηθίσουμε να καταναλώνουμε λιγότερα και διαφορετικά μαθαίνοντας εκ νέου τις χαρές της ζωής, να απαλλάξουμε, όπως λέει και ο Οδυσσέας Ελύτης, την καλημέρα στο διπλανό μας από την προσδοκία του κέρδους.
  • Να αναπτύξουμε δίκτυα αλληλοϋποστήριξης και πιλοτικές εμπειρίες αυτοοργάνωσης.
  • Να αντιταχθούμε στην κατασκευή υποδομών που προβάλει η διαρκής ανάπτυξη (μεγάλα φράγματα, πυρηνικά εργοστάσια, πολυκαταστήματα τύπου Mall).
  • Να προωθήσουμε εναλλακτικές υποδομές, όπως ποδηλατοδρόμους, ηλιακή ενέργεια, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση υλικών, κ.ά.
  • Να προτάξουμε το δίκαιο μοίρασμα του πλούτου, της ενέργειας και της εργασίας σε μια κοινωνία ισοκατανομής και άμεσης δημοκρατίας.
  • Να ανακτήσουμε τη διατροφική μας αυτάρκεια.
  • Να επανατοπικοποιήσουμε την παραγωγή προϊόντων και ενέργειας.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση δραστηριοποιούνται συλλογικότητες, όπως:

  • Το «Πελίτι» και ο «Αιγίλοπας», που ασχολούνται με την εύρεση, συλλογή και διαφύλαξη και διάδοση ντόπιων σπόρων και ποικιλιών.
  • Δίκτυα πολιτών εναλλακτικών νομισμάτων και υπηρεσιών, όπως το ΤΕΜ Μαγνησίας και η οικοκοινότητα.
  • Περιαστικές καλλιέργειες, όπως η «ΠΕΡΚΑ» Θεσσαλονίκης στο στρατόπεδο Καρατάσου, ο αυτοδιαχειριζόμενος αγρός στο πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού και το «ανταμικό» αυτοδιαχειριζόμενος αγρός στα Τρίκαλα.
  • Δίκτυα δίκαιου εμπορίου, όπως ο «Σπόρος» και το «Συνάλλοις» στην Αθήνα, ο «ΣΠΑΜΕ» (Συνεταιρισμός Παράκαμψης Μεσαζόντων) Θεσσαλονίκης, Terra Verde στα Χανιά
  • Οικογιορτές σαν την πανελλήνια και την Πανθεσσαλική του Βόλου.
  • Θεματικές για την άμεση δημοκρατία, που λειτουργούν στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.
  • Τοπικές συλλογικότητες, όπως το «Από Κοινού» στα Τρίκαλα
  • Εργασιακές κολεκτίβες όπως το παγκάκι και η Κολεκτίβα Ζερμινάλ
  • Συνελεύσεις γειτονιών όπως  Πετραλώνων- Κουκακίου- Θησείου, Χαλανδρίου
  • Αντιρατσιστικά φεστιβάλ, όπως αυτά της Λάρισας και των Χανίων.
  • Συνεταιριστικοί- αυτοογρανωμένοι πολυχώροι όπως το Κουκούτσι, Νοσότρος, Μικρόπολις και ο εκδοτικός συνεταιρισμος-βιβλιοπωλείο «οι εκδόσεις των συναδέλφων»
  • Κοινωνικά Ιατρεία όπως Θεσ/νίκης, Ρεθύμνου και Ιεράπετρας.
  • Συλλογικές Κουζίνες όπως Χανίων, Σκαραμαγκά
  • Ιστοσελίδες, όπως της τοπικοποίησης, πρόταγμα, αποκοινού, egainst και άλλες.
  • Πρωτοβουλίες συλλογικοτήτων που εναντιώνονται στην φρενήρη εγκατάσταση ανεμογεννητριών, όπως αυτή της Πανελλαδικής Επιτροπής Κατά των Βιομηχανικών Αιολικών Εγκαταστάσεων, της Χίου και της Κρήτης
  • Πολίτες που εναντιώνονται στη fast track επένδυση στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας.
  • Πολίτες που είναι ενάντια στα ορυχεία χρυσού στη Χαλκιδική-Κιλκίς και στους Βωξίτες στην Οίτη.
  • Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να κάνουμε στο αυτοδιαχειριστικό εγχείρημα των εργαζομένων της ΒΙΟΜΕΤΑΛ
  • Λεπτομερειακός κατάλογος των παραπάνω εγχειρημάτων: Φως στην άκρη του τούνελ - Ένας άλλος κόσμος είναι υπαρκτός... π.χ.  στο: http://www.drasi-politon-tinou.gr/syntonistikokykladwn/36-fos-stin-akri-tou-tounel
Όλα αυτά , κατά τη γνώμη μας, αποτελούν μορφές αντίστασης και αποδόμησης του κεντρικού φαντασιακού της διαρκούς ανάπτυξης της οικονομίας.

Δείχνουν σε επίπεδο νοήματος ζωής έναν άλλο ανθρωπολογικό τύπο ο οποίος από τώρα και στο εξής θα είναι το ζητούμενο για την ελληνική κοινωνία. Για την κοινωνία που θα θελήσει να μπει σε μια περίοδο μετάβασης και να αναζητήσει τη διέξοδο πέρα από τα «μνημόνια», τον καπιταλισμό, τον ευρωμονόδρομο ή τον «σοσιαλισμό του κεντρικού πλάνου».

0 Comments

Ο ανθρωπολογικός τύπος της μετάβασης σε αμεσοδημοκρατικές κοινωνίες αποανάπτυξης-τοπικοποίησης και ισοκατανομής

13/4/2013

0 Comments

 
  Προφανώς θα έχει τα βασικά βιολογικά χαρακτηριστικά του είδους, που αναφέρθηκαν στην ανάρτησή μας: ο ανθρωπολογικός τύπος της νεωτερικότητας (http://www.topikopoiisi.com/1/post/2013/04/338.html) Σε αυτό το επίπεδο θα χρειασθεί να αναβαθμιστούν πιθανά οι φυσικές συνθήκες ζωής. Ή εκεί που δεν υπάρχουν πια να δημιουργηθούν. Αλλά στη συνέχεια θα πρέπει να αναβαθμισθούν και οι κοινωνικές συνθήκες, ώστε να ανθίσουν ξανά αυτά τα χαρακτηριστικά των ατόμων και των ομάδων του είδους, τα οποία σήμερα έχουν παραγκωνισθεί για την πλειοψηφία τους.

Οι νέες κοινωνικές δομές και οι κοινωνικές συνθήκες που θα δημιουργηθούν θα εξασφαλίσουν τη δυνατότητα εξάλειψης κάποιων αρνητικών επίκτητων χαρακτηριστικών του σημερινού ανθρωπολογικού τύπου. Ταυτόχρονα να ενισχύσουν τη δυνατότητα δημιουργίας θετικών επίκτητων χαρακτηριστικών, απαραίτητων για τον νέο ανθρωπολογικό τύπο, αντίστοιχο στον νέο πολιτισμό της αποανάπτυξης. Αυτός ο πολιτισμός και η κοινωνία θα χρειασθεί να μετατρέψει το κυρίαρχο τώρα πολιτισμικό είδος homo economicus στο νέο του homo ecosoziologicus (ας μας επιτραπεί η έκφραση)

Θα χρειασθεί, στην αρχή, ένας κρίσιμος αριθμός σημερινών ανθρώπων, που έχουν διατηρήσει τα χαρακτηριστικά ολόπλευρων-προσώπων και έχουν απορρίψει τα επίκτητα του «μαζικού» ανθρώπου-καταναλωτή που τα ενδιαφέροντά του διαμεσολαβούνται από τα κομματικά συστήματα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, όπως επίσης και του «νεωτερικού» ανθρώπου-ιδιώτη, που ενδιαφέρεται μόνο για τα ατομικά του συμφέροντα, να γίνουν «σχολή» δια του παραδείγματος.   Ώστε ένα κίνημα κοινωνικό που θα στήνει ευνοϊκές για τον νέο ανθρωπολογικό τύπο οικονομικο-κοινωνικο-πολιτικές δομές , να βοηθήσει και τους υπόλοιπους ανθρώπους να απορρίψουν και αυτοί τα επίκτητα χαρακτηριστικά που έχουν αποκομίσει από το πρότυπο του καπιταλιστικού κοινωνικού σχηματισμού και να αποκτήσουν ξανά τα βιολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των ατόμων και της ομάδας.

 Αυτό το κίνημα μπορεί να στηριχθεί περισσότερο στις κοινωνικές κατηγορίες των «από κάτω», που όλο το προηγούμενο διάστημα της «ανάπτυξης» δεν είχαν την «πολυτέλεια» να διαβρωθούν από το καταναλωτικό μοντέλο. Μπορεί επίσης να διδαχθεί από τις κοινότητες των αυτόχθονων-ιθαγενών ανατολής και δύσης και από τα απομεινάρια των θετικών στοιχείων του κοινοτικού τρόπου ζωής στην περιφέρεια.

Η επιλογή ενός κρίσιμου αριθμού ανθρώπων κάθε φορά θα χρειασθεί να συναντηθεί με τις ανάγκες μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων, για να μπουν σε εφαρμογή κοινωνικοί πειραματισμοί αποδεκτοί από κοινωνικές πλειοψηφίες. Αν κινηθούν τέτοιες κοινωνικές πλειοψηφίες, ίσως μπορέσουν να  θεσμοθετήσουν τέτοιες δομές του επερχόμενου πολιτιστικού προτύπου, που σήμερα πιθανά δε μπορούν να φαντασθούν ούτε και οι πρωταγωνιστές της προς τα εκεί μετάβασης. Ο σημερινός «μετα-νεωτερικός»-μετά το 1990 και την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού»- ανθρωπολογικός τύπος του καταναλωτή-ιδιώτη, έχει ένα θετικό στοιχείο σε σχέση με τον προηγούμενο του μαζικά-διαμεσολαβούμενου. Έχοντας βάλει στο επίκεντρο το άτομο και μη δεχόμενος εύκολα τη διαμεσολάβηση, έχει περισσότερες πιθανότητες- αν του δοθεί η δυνατότητα- να μετατρέψει το άτομο σε πρόσωπο. Αρκεί να έχει μπροστά του την σκιαγραφημένη μορφή αυτού του επιθυμητού προσώπου, ο οποίος θα δώσει λύσεις για το ξεπέρασμα του ανθρωπολογικού τύπου που δημιούργησε ο καταστροφικός πολιτισμός της «ανάπτυξης-μπούμερανκ».

Το λιγότερο που θα χρειασθεί λοιπόν είναι το να σκιαγραφήσουμε αυτόν τον νέο τύπο(όχι φυσικά να τον προσχεδιάσουμε σαν μηχανικοί ή τεχνοκράτες). Και να γίνει πλατειά συζήτηση επ` αυτού στα πλαίσια του κινήματος για τη μετάβαση προς την μετακαπιταλιστική κοινωνία της ισοκατανομής πόρων και εξουσιών, της κοινωνίας της αποανάπτυξης με τη στρατηγική της τοπικοποίησης-κοινωνικοποίησης: 

Ο αντίστοιχος σε αυτήν απαραίτητος ανθρωπολογικός τύπος θα έχει απορρίψει καταρχήν τα χαρακτηριστικά του εγωισμού-ανταγωνισμού, της απληστίας, της ανευθυνότητας, της ανάθεσης  κ.λπ.- που έχουν αναφερθεί και πιο πάνω- καθώς και τα χαρακτηριστικά του «μετανθρώπου». Ενός «μετανθρώπου» που θα προέλθει από την «υβριδικοποίηση» ανθρώπου-μηχανής[1]. Που προοπτικά θέλει να διαμορφώσει το σύστημα, το οποίο μελλοντικά  θα εξελίσσεται σε τεχνοφασιστικό.

Στη συνέχεια θα αποκτήσει κάποια άλλα χαρακτηριστικά, όπως π.χ. της συμμετοχικότητας –συνέργειας- αλληλεγγύης, του ανιδιοτελή έρωτα, του  σεβασμού προς όλα τα είδη ζωής, της αλληλοεκτίμησης- ανεκτικότητας του διπλανού, της επιδίωξης της  ελευθερίας σκέψης και έκφρασης καθώς και έναντι των εξαναγκασμών, της επιδίωξης της οικουμενικότητας των ιδεών και των φυσικών-κοινωνικών αγαθών, της ευζωίας μέσα από την εγκράτεια και τη συλλογική αφθονία, της ισονομίας και της αυτοεκπροσώπησης, της επιδίωξης της κυριολεκτικής άμεσης δημοκρατίας [2].

Όταν αρχίσει να αποκτά αυτά τα επίκτητα χαρακτηριστικά, προφανώς θα βγουν και πάλι στην επιφάνεια και τα καταχωνιασμένα βιολογικά θετικά χαρακτηριστικά του:  το «δέος» προς την «μάνα φύση», η ανάγκη της ανθρώπινης «ομάδας», της συλλογικότητας και της κοινότητας, σαν συστατικά και ισορροπητικοί  παράγοντες των φυσικών πολυποίκιλων οικοσυστημάτων. Θα ξαναγίνει ο άνθρωπος του «οίκου»[3], όχι από ανάγκη, αλλά από επιλογή.

Ο ανθρωπολογικός τύπος της ιδιώτευσης, της απάθειας, της συναλλαγής, της αλλοτρίωσης, είναι μέρος του προβλήματος που έχουμε να επιλύσουμε. Είναι ανάγκη να υιοθετήσουμε άλλα νοήματα, άλλες σημασίες και άλλα προτάγματα στη ζωή μας με τα οποία θα αξίζει να ζει κανείς σήμερα και όχι περιμένοντας την έφοδο στα «χειμερινά ανάκτορα». Διότι, ο άνθρωπος, εκτός από κοινωνική κατασκευή, είναι ταυτόχρονα και δημιουργός της ζωής του. Ο ετερόνομος άνθρωπος, που σαν  καταναλωτής, υπακούει και εκτελεί νόμους, εντολές και αφηγήσεις άλλων, χωρίς να συμμετέχει ο ίδιος στη λήψη των αποφάσεων, είναι απαραίτητο να αντικατασταθεί από τον αυτόνομο τύπο ανθρώπου, εκείνου που αυτοθεσμίζεται, που διαμορφώνει δηλαδή ο ίδιος τους θεσμούς και τους αναιρεί αν χρειαστεί.

Το δικαίωμα του «συνανήκειν» είναι σύμφυτο με το δικαίωμα του «συναποφασίζειν» και είναι ίσως ο μόνος τρόπος προαγωγής της αίσθησης της κοινότητας. Και αυτό γιατί ο άνθρωπος πρέπει να επιστρέψει στην κοινότητα των άλλων ανθρώπων ένα μέρος της ύπαρξής του που της το οφείλει. Έτσι, καλλιεργείται και η ξεχασμένη στις μέρες μας αίσθηση της ατομικής ευθύνης απέναντι στην κοινότητα.

Ο οικονομισμός που μετατρέπει τα πάντα σε εμπόρευμα και κέρδος οδήγησε στην παγκοσμιοποίηση. Το άκρατο χέρι των αγορών, των τραπεζών και των χρηματιστηρίων μετέτρεψε την παγκόσμια κοινωνία σε πλανητικό καζίνο. Ας θυμηθούμε για λίγο και το παραλήρημα των κατοίκων τούτης της χώρας με το χρηματιστήριο Αθηνών, όταν ο καθένας υιοθετούσε ως στάση ζωής να μπορεί να κερδίζει χρήματα ξεγελώντας το διπλανό του, το γείτονα, τον αδερφό του χωρίς να κοπιάσει, χωρίς να παράγει.

Αν στις μέρες μας η αλλαγή του πολιτεύματος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι ζητούμενο, αν η αλλαγή της ισχύουσας θέσης της οικονομίας από σκοπό σε μέσο ζωής, είναι ζητούμενο, η αλλαγή τους ανθρωπολογικού τύπου που «τζογάρει», καταστρέφει, αδιαφορεί, ιδιωτεύει και εντέλει μοιάζει ολόιδιος με το σύστημα που τον αναπαράγει, αποκτά τη διαδικασία του κατεπείγοντος.

Αξίες ξεχασμένες από το καπιταλιστικό φαντασιακό σύμφωνα με το Latouche πρέπει να προταχθούν. Η αλληλεγγύη έναντι του ατομισμού. Η συνεργασία έναντι του εγωισμού. Η χαρά του ελεύθερου χρόνου έναντι της αλλοτριωτικής εργασίας. Η δημιουργικότητα του συλλογικού βίου έναντι της απεριόριστης κατανάλωσης. Ο άνθρωπος άμεσος παραγωγός προϊόντων και πολιτικών έναντι του πολίτη καταναλωτή.

Θα χρειασθεί να περάσουμε: από τον καταναλωτή βιοτικών, χρηστικών, ιδεοπολιτικών  αξιών στον ταυτόχρονο παραγωγό τους, στον παραγωγοαναλωτή τους. Από τον ανασφαλή και κατεχόμενο από τον φόβο της απώλειας και του θανάτου άνθρωπο, στη φιλοσοφημένη, προσγειωμένη προσωπικότητα, που αποδέχεται ότι δεν γεννήθηκε σε αυτόν τον κόσμο μόνο για να καταναλώνει, αλλά για να ζήσει βιώνοντας τον πεπερασμένο χρόνο του όσο γίνεται πιο ποιοτικά, βελτιώνοντας τον εαυτό και τους άλλους γύρω του.

Ο νέος άνθρωπος θα είναι  βασικά απαλλαγμένος από τον φόβο αποδεχόμενος τη φθαρτότητα και την περατότητά του. Τον  θάνατο θα τον βιώνει σαν φυσικό γεγονός ενταγμένο στη ζωή της κοινότητάς του και όχι στους χώρους  των απρόσωπων νοσοκομείων-νεκροτομείων-νεκροταφείων των μεγαλουπόλεων.
Η αγάπη για τη ζωή, η οποία αποτελεί έκφραση της συσσωμάτωσης της συμπαντικής υλοενέργειας και η γνώση ότι ο θάνατος είναι συνέπεια της αύξησης της «εντροπίας» του συγκεκριμένου «είναι» και άρα αναπόφευκτη κατάληξη της ίδιας της ζωής, οδηγεί τον «νέο» άνθρωπο στην αποδοχή του θανάτου, στην εξάλειψη του φόβου και στην κατάκτηση του θεμελιακού αισθήματος της ασφάλειας.
Όταν το κατορθώσει αυτό, τότε είναι σε θέση να αποδεχθεί και να δημιουργήσει τις νέες αξίες της ευζωίας, προσπερνώντας τις σημερινές κυρίαρχες αξίες της επιβίωσης. Έτσι θα μπορούσε να κάνει μεταστροφή, να αλλάξει συνειδησιακό καθεστώς και να δημιουργήσει ένα νέο  πολιτισμό.
Το πρώτο βήμα λοιπόν θα ήταν το ξεπέρασμα του φόβου για τη στέρηση, την ύπαρξη και το θάνατο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ανθρώπου της σημερινής κοινωνίας είναι ο φόβος. Πολλές συμπεριφορές του σημερινού «μέσου» ανθρώπου  οφείλονται στο φόβο. Αυτός δημιουργείται από την έννοια της ανάγκης. Φοβάμαι γιατί θα στερηθώ κάτι που έχω ανάγκη. Όταν δημιουργώ πλασματικές ανάγκες, δημιουργώ παραπανίσιους φόβους. Άρα το φούσκωμα των αναγκών δημιουργεί γιγάντεμα των φόβων. Και ένας φοβισμένος άνθρωπος, ποτέ δε μπορεί να είναι ελεύθερος άνθρωπος.
Να λοιπόν το πρώτο βήμα: να περιορίσουμε τις ανάγκες μας, για να περιορίσουμε τους φόβους μας. Έτσι κάθε μέρα θα γινόμαστε όλο και πιο ελεύθεροι.


[1] Βλέπε Γ. Κολέμπας, Τοπικοποίηση σελ.128-129, εκδόσεις Αντιγόνη

[2] Η άμεση δημοκρατία ήταν ο παλαιότερος και μακροβιότερος τύπος πολιτικής συνύπαρξης της προϊστορικής  και ιστορικής εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας και θα πρέπει να ξαναγίνει το πρόγραμμα της ανθρώπινης χειραφέτησης, γιατί εκτός του ότι αποδομεί την κυριαρχία των ελίτ, εκπαιδεύει τους ανθρώπους ώστε να αποκτήσουν τα παραπάνω επίκτητα χαρακτηριστικά.

[3] Με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου και όχι του «οικολογικού» μόνο.
0 Comments

    Αρχείο

    May 2023
    March 2023
    February 2023
    January 2023
    September 2022
    August 2022
    June 2022
    May 2022
    February 2022
    January 2022
    December 2021
    October 2021
    August 2021
    April 2021
    March 2021
    January 2021
    December 2020
    November 2020
    October 2020
    July 2020
    March 2020
    February 2020
    October 2019
    September 2019
    August 2019
    May 2019
    March 2019
    February 2019
    December 2018
    November 2018
    July 2018
    April 2018
    October 2017
    September 2017
    July 2017
    June 2017
    May 2017
    April 2017
    March 2017
    February 2017
    December 2016
    November 2016
    July 2016
    June 2016
    March 2016
    October 2015
    July 2015
    May 2015
    April 2015
    March 2015
    January 2015
    December 2014
    October 2014
    September 2014
    June 2014
    March 2014
    February 2014
    September 2013
    July 2013
    April 2013
    February 2013
    December 2012
    November 2012
    October 2012
    September 2012
    August 2012
    July 2012

    ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΛΕΜΠΑΣ 

    Πρώην εκπαιδευτικός ΜΕ(Μαθηματικός)και οικο-γεωργός στο Πήλιο. Από το 1990, που "επανατοπικοποιήθηκε", προσπαθεί δια του "παραδείγματος" να συμβάλει στη διαμόρφωση της κατεύθυνσης της τοπικοποίησης 

    Επικοινωνία: [email protected] 

    Κατηγορίες

    All
    Διατροφική Κυριαρχία
    Η διευρυμένη οικογένεια
    Η κατεύθυνση της τοπικοποίησης
    Μια ανάλυση που οδηγεί σε άλλα μονοπάτια.
    Οι δομές της κοινωνίας της αποανάπτυξης
    Τα χαρακτηριστικά της τοπικοποιημένης
    Τι να κάνουμε: τα πρώτα βήματα
    Το κίνημα του Κοινοτισμού σήμερα
    Το νέο είδος πολιτικής και οργάνωσης
    Το πλαίσιο της Τοπικοποίησης

    RSS Feed

Powered by Create your own unique website with customizable templates.