Η βιομηχανία της μόδας
Θα μπορούσε να αλλάξει τον σημερινό αντίκτυπο της βιομηχανίας της μόδας στον πλανήτη;
Η μόδα έχει παίξει έναν επικό ρόλο στη σημερινή ζώνη καταστροφής του πλανήτη μας και ενώ υπάρχει ένα πλήθος δράσεων που μπορούμε να αναλάβουμε ως άτομα στα πλαίσια των αγορών ("να αγοράζουμε λιγότερο, να επιλέγουμε σωστά, να κάνουμε τα πράγματα να διαρκούν και να αντέχουν") αυτό είναι το *λιγότερο* που μπορούμε να κάνουμε. Αν στραφούμε όμως όσο γίνεται περισσότεροι προς την κατεύθυνση της απο-ανάπτυξης και συμμετάσχουμε στο αναπτυσσόμενο αντίστοιχο κίνημα, θα μπορούσε πραγματικά αυτό να κάνει τη διαφορά όσον αφορά στο μέλλον όλων μας στη γη.
Τι θα μπορούσε να είναι η απο-ανάπτυξη της μόδας;
Σύμφωνα με το @degrowth. info "Η απο-ανάπτυξη είναι μια ιδέα που ασκεί κριτική στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο επιδιώκει την ανάπτυξη με κάθε κόστος, προκαλώντας ανθρώπινη επέκταση και περιβαλλοντική καταστροφή".
Αυτή τη στιγμή, και για αιώνες πριν, η προσωπική και οικονομική μας επιτυχία βαθμολογείται με βάση την επέκταση, την ανάπτυξη και τον πλούτο. Όσο περισσότερα έχουμε, τόσο "καλύτερα" θεωρούμε ότι είμαστε. Όμως, όσο περισσότερο καταναλώνουμε, τόσο μεγαλύτερη ζημιά μπορεί να προκαλέσουμε στον πλανήτη και στους άλλους ανθρώπους. Η αποανάπτυξη ωθεί στο αντίθετο της σημερινής νοοτροπίας της κοινωνίας.
Πώς γίνεται και η μόδα έχει τόσο αρνητικό αντίκτυπο στον πλανήτη;
Καθώς τα εμπορικά σήματα και οι οικονομίες αναπτύσσονται, χρειάζονται πλανητικούς και ανθρώπινους πόρους. Τα θέλουν όσο το δυνατόν φθηνότερα για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Αλλά αυτός είναι ένας εξαιρετικά επιζήμιος τρόπος επιχειρηματικής δραστηριότητας για τον κόσμο και όσους ζουν σε αυτόν. Το μεγαλύτερο μέρος της ρύπανσης της μόδας εκπέμπεται κατά την κατασκευή των υφασμάτων και των ρούχων(αν και το πλύσιμο των ρούχων στο σπίτι απελευθερώνει επίσης μικροπλαστικά στις θάλασσες) Οι περισσότερες μάρκες ακολουθούν επί του παρόντος ένα πρότυπο υπερπαραγωγής που έχει πολύ μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα[1] και οδηγεί στο τέλος στην αποτέφρωση, τον τεμαχισμό ή την αποστολή των ενδυμάτων σε χωματερές. Το 2018, μια μάρκα υψηλής ποιότητας κατέστρεψε απούλητα ρούχα αξίας περίπου 4,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων (και εξακολουθούσε να έχει τεράστια κέρδη)
Το κίνημα της απο-ανάπτυξης πιστεύει ότι η παραγωγή λιγότερων προϊόντων είναι ο δρόμος προς τα εμπρός και πραγματικά, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό.
Γιατί οι μάρκες μόδας υπερπαράγουν;
Οι σχεδιαστές και τα εμπορικά σήματα παρουσιάζουν ιδέες κάθε σεζόν, αλλά δεν είναι όλα σίγουρο ότι θα έχουν επιτυχία στους καταναλωτές. Είναι επίσης φθηνότερο για τα εμπορικά σήματα να παράγουν σε μεγαλύτερους όγκους (ναι, ακόμη και αν πάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια από αυτούς τους όγκους καταστρέφονται).
Τι πρέπει να κάνουν οι μάρκες μόδας για να μπουν στο πλαίσιο της απο-ανάπτυξης από τώρα;
Να σταματήσουν να φτιάχνουν τόσα πολλά ρούχα. Το Βρετανικό Συμβούλιο Μόδας συμφωνεί με αυτό και έχει θέσει ως στόχο τη "μείωση του όγκου των νέων ενδυμάτων". Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί αν οι συντελεστές της μόδας επιλέξουν να σκέφτονται και να δρουν πιο αργά και να ράβουν μικρότερους όγκους ρούχων. Λιγότερα, αλλά πάλι κέρδη δισεκατομμυρίων, θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα περισσότερα των σημερινών κερδών των δεκάδων δισεκατομμυρίων. Θα έπρεπε επίσης να διανέμονται σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, υποστηρίζοντας την καθαρή ενέργεια, τη μείωση της ρύπανσης και τους δίκαιους μισθούς.
Υπάρχουν ήδη πάρα πολλά ρούχα στον κόσμο. Το 2019, αγοράστηκαν 4 δισεκατομμύρια νέα ρούχα στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε παγκόσμιο επίπεδο οι αγορές μας αυξήθηκαν κατά 400% σε σχέση με δύο δεκαετίες πριν. Δεν χρειάζεται κάθε μάρκα να διαθέτει χιλιάδες προϊόντα κατά τη διάρκεια του έτους. Για κάποιους, εκατοντάδες κομμάτια είναι "καινούργια" κάθε μέρα.
Σε προσωπικό επίπεδο, οι πολλές επιλογές μπορεί να σας αφήσουν παράλυτους από την αναποφασιστικότητα. Σηκώνετε τα χέρια ψηλά; Έχετε πετάξει κάποια στιγμή όλο το περιεχόμενο της διογκωμένης γκαρνταρόμπας σας στο πάτωμα και κλαψουρίσατε: «Δεν έχω τίποτα να φορέσω!» Ναι; Να δακρύσουμε και εμείς μαζί σας; Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η ιδέα των χαπιών με τη μορφή ντουλάπας είναι τόσο απελευθερωτική… στην ουσία σας επιτρέπουν να ντύνεστε με ευκολία, ώστε να μπορείτε να συνεχίσετε με πιο σημαντικά πράγματα.
Τι μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές για να υποστηρίξουν την αποανάπτυξη της μόδας;
Ίσως το να σκεφτόμαστε τους εαυτούς μας ως πολίτες και όχι ως καταναλωτές θα ήταν ένα σημείο εκκίνησης. Κάθε αντικείμενο που αγοράζουμε μπορεί να αποτελεί πολιτική δήλωση. Να κοιτάξουμε πέρα από τις υποσχέσεις της «βιώσιμης» ανάπτυξης και το «πράσινο ξέπλυμα». Πέρα από τη συμβολική ανακύκλωση ή τη βιολογική αγορά και να αναρωτηθούμε αν μια μάρκα μπορεί να είναι πραγματικά βιώσιμη, αν η κύρια προτεραιότητά της εξακολουθεί να είναι το κέρδος και η «ανάπτυξη».
Αν η αποανάπτυξη της μόδας επεκταθεί, θα μπορούσε να είναι μια δυνητικά δύσκολη περίοδος για τους καταναλωτές του παγκόσμιου Βορρά, καθώς οι αρχές της βασίζονται στην οικονομική συρρίκνωση. Κάποιοι λένε ότι η αποανάπτυξη θα βλάψει και εκείνους που βρίσκονται στη βάση της αλυσίδας, ιδίως τους κατασκευαστές ενδυμάτων στον Παγκόσμιο Νότο, οι οποίοι - αν δεν φτιάχνουν φθηνά ρούχα για εμάς, δεν θα έχουν δουλειά. Αλλά οι μεγάλες εταιρείες μόδας θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την παραγωγή τους και σήμερα, να πληρώνουν δίκαια τους εργαζόμενους και να εξακολουθούν να έχουν κέρδη, αλλά λιγότερα. Μια ισορροπημένη στρατηγική μείωσης θα μπορούσε να δει τους εργαζόμενους στο ρουχισμό να κατασκευάζουν λιγότερα ρούχα αλλά να κερδίζουν περισσότερα.
Αν θέλετε να φέρετε την αποανάπτυξη στην γκαρνταρόμπα σας, ψωνίστε μεταχειρισμένα[2]. Αναρωτηθείτε πριν αγοράσετε οτιδήποτε. Επιβραδύνετε τον ρυθμό κατανάλωσης (οι καταναλωτές π.χ. στις ΗΠΑ αγοράζουν κάτι από το εμπόριο κάθε εβδομάδα) Φορέστε τα ρούχα σας π.χ. πάνω από 30 φορές. Στη συνέχεια, ξαναφορέστε και επισκευάστε τα ρούχα σας. Τα αγαπημένα σας ρούχα! Ή όσα δεν χρειάζεσθε πραγματικά να τα πηγαίνετε για ανακύκλωση.
Οι Δήμοι σε όλη τη χώρα να οργανώσουν την ανακύκλωση των ρούχων και των υφασμάτινων ειδών από τους δημότες και σε χώρους του Δήμου να οργανώσουν επίσης συνεργατικά εργαστήρια επιδιόρθωσης, επισκευής και ραφής νέων από τα μεταχειρισμένα της ανακύκλωσης ρούχα για διάθεση, είτε με ανταλλαγή είτε σε πολύ προσιτές τιμές, στους δημότες που θα τα έχουν ανάγκη. Μια άλλη λύση στο πρόβλημα θα ήταν και η δημιουργία συνεργατικών ομάδων ραφτών, που θα είχαν σαν αντικείμενο την επισκευή, μεταποίηση ανακυκλωμένων μεταχειρισμένων ρούχων για διάθεση second hand.
Όλα τα παραπάνω είναι μεγάλα βήματα και σε συνδυασμό με την απόφαση των επιχειρήσεων να αποκομίσουν λιγότερα κέρδη, καθώς και με μια αλλαγή νοοτροπίας από τους καταναλωτές που έχουν συνηθίσει να αγοράζουν, να αγοράζουν, να αγοράζουν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη ταχύτερη και πιο αποτελεσματική οδό για να επιτραπεί σε όλους στον πλανήτη να ζήσουν πραγματικά αξιοβίοτες ζωές.
 

[1] Για να φθάσει π.χ. ένα τζιν των 22 δολ. στο Λονδίνο, έχει ταξιδέψει αυτό και τα στοιχεία από τα οποία είναι ραμμένο, 19.000 χιλιόμετρα κατά μέσο όρο. Η βιομηχανία ρούχων έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο οικολογικό κόστος επιπλέον, αλλά δεν το πληρώνει η ίδια, το πληρώνουν οι κοινωνίες και το οικοσύστημα.

[2]Η διαδικασία κατασκευής ενδυμάτων από το μηδέν είναι εξαιρετικά ρυπογόνα και καταστροφική για τον πλανήτη. Από τις ποσότητες νερού που απαιτούνται για την καλλιέργεια του υδροβόρου βαμβακιού, τη ρύπανση που προέρχεται από χημικές ουσίες που απαιτούνται για την κατασκευή συνθετικών υφασμάτων και τις τοξικές βαφές που καταλήγουν σε πλωτές οδούς και τα οικοσυστήματα... Αν υπάρχει ήδη κάτι που μπορείς να φορέσεις, γιατί να αγοράσεις καινούργιο; Σε όλες τις πόλεις της Ευρώπης υπάρχουν και καταστήματα Second Hand και τελευταία και Second Hand online. Στην Ελλάδα λίγο δύσκολο να επιβιώσουν. Στο Βόλο π.χ.υπήρξε κάποιο αλλά έκλεισε γρήγορα. Η κυρίαρχη καταναλωτική νοοτροπία των Ελλήνων δεν τους αφήνει εύκολα «να κατέβουν από το καλάμι». Στην Αθήνα υπάρχει πάντως το εγχείρημα «Σκόρος»-στα Εξάρχεια-όπου κανείς μπορεί να διαλέξει πολύ καλά μεταχειρισμένα ρούχα χωρίς αντίτιμο, αρκεί να φέρει και δικά του που δεν φορά πια. 

Τα φύλα και η κοινότητα
Στο βιβλίο μας για τον ανθρωπολογικό τύπο αναφερόμαστε στη θέση μας ότι ο άνθρωπος γενικά , σαν ον δεν είναι μόνο μια βιολογική κατασκευή αλλά και μια κοινωνική κατασκευή. Έτσι δημιουργείται η έννοια του υποκειμένου σε φιλοσοφικό και ψυχολογικό επίπεδο. Που αποκτά συνείδηση του εαυτού και δημιουργεί την ταυτότητά του, το πρόσωπο.
Στη πολιτική και κοινωνική του δράση το πρόσωπο συμμετέχει σαν υποκείμενο έχοντας μια συγκεκριμένη αντίληψη του εαυτού αλλά και μια εκτίμηση για την ταυτότητα των άλλων συμμετεχόντων στα ίδια πεδία δράσης.
Υπάρχει επομένως μια πολύ σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά στις ταυτότητες των συμμετεχόντων σε ένα κοινοτικό εγχείρημα ή μια κοινότητα ανθρώπων, αυτή των διαφορετικών φύλων και της αντίστοιχης ηθικής τους στις διαπροσωπικές και κοινωνικές τους σχέσεις και κυρίως στην αντίληψή τους για την εξουσία.
Τα Φύλα η Εξουσία…και οι μύθοι τους
Στο πλαίσιο της εξελικτικής βιολογίας, η παραδοχή της γυναικείας υποτέλειας εμφανίζεται ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα των 2 εκατομμύριων ετών εξέλιξης του Άνδρα-Κυνηγού. Οι γυναίκες, απασχολημένες με τη γέννηση παιδιών και το καθήκον να τα φροντίζουν στην ασφάλεια των «χώρων διαμονής» των πρώτων ομάδων (π.χ. στα σπήλαια), άφησαν τον «έξω χώρο του Δημόσιου» στους άνδρες. Έτσι έχουμε δύο μορφές εξουσίας του ιδιωτικού που αναλήφθηκε από τις γυναίκες και του Δημόσιου-πολιτικού που αναλήφθηκε από τους άνδρες. Οι άνδρες αναλάμβαναν κυρίως τα αξιώματα με τα γνωστά αποτελέσματα, ενώ οι γυναίκες αναλάμβαναν τα νοικοκυριά με κύριο στοιχείο τη φροντίδα και τη δοτικότητα.
Η σύγχρονη επιστήμη, εξετάζοντας τα ψυχοβιολογικά τεκμήρια διαπίστωσε ότι πράγματι τα αρσενικά άτομα τείνουν να είναι πιο επιθετικά και ανταγωνιστικά από τα θηλυκά είτε αυτό αφορά νήπια, είτε ανώτερα θηλαστικά. Αλλά οι όποιες διαφορές διυλίζονται μέσω του πολιτισμού. Δηλαδή αν όντως υπάρχουν αυτές οι προδιαθέσεις ο βαθμός με τον οποίο θα εκδηλωθούν, αν εκδηλωθούν, θα καθοριστεί από τον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την ατομική –κοινωνική ψυχολογία. Η τεράστια ποικιλομορφία των έμφυλων ρόλων συμπεριφοράς επιβεβαιώνει την τεράστια προσαρμοστικότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς ανεξάρτητα από προδιαθέσεις.
Το ότι η ανδρική κυριαρχία οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στη φυσική δύναμη και στα υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης είναι ένας μύθος, ο οποίος μπορεί να γίνει αποδεκτός για τις πρώτες ανθρώπινες ομάδες, αλλά σήμερα στις πολυσύνθετες κοινωνίες μας δεν μπορεί να εξηγήσει το γεγονός ότι πουθενά στον κόσμο η σωματική δύναμη ή η επιθετικότητα δεν οδηγούν στην αποδοχή και αναγνώριση από την κοινότητα ιδίως στην ανάληψη ηγετικών καθηκόντων στα συμβούλιά της. Αντίθετα, όταν υπάρχει επιλογή αυτή γίνεται με βάση άλλα κριτήρια όπως είναι η κοινωνικότητα, ο αλτρουισμός, η ενσυναίθηση και η πειθώ, χαρακτηριστικά που αποδίδονται περισσότερο στις γυναίκες θα μπορούσαμε να πούμε. Η ψυχική ανθεκτικότητα επίσης των γυναικών-καλύτερη αντίδρασή τους στο στρες απ’ ότι οι άντρες-, καθώς και η μεγαλύτερη ανοχή τους στον πόνο και στις σωματικές ασθένειες, -μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής-, αποτελούν στοιχεία που θεωρητικά θα έδιναν ένα εξελικτικό προβάδισμα στις γυναίκες.
Ακόμα και στο ζήτημα της σεξουαλικότητας, ο διμορφισμός, ή καλύτερα ο πολυμορφισμός, της ανθρωπότητας αφού μιλάμε για περισσότερα φύλλα πια, έχει σε μεγάλο βαθμό κοινωνική και όχι βιολογική προέλευση. Το φύλο του ανθρώπου ξεκίνησε ως διαφοροποιητικός παράγοντας οπτικά, λόγω των εμφανών βιολογικών διαφορών, όμως σήμερα γνωρίζουμε τουλάχιστον οχτώ διαφορετικούς παράγοντες που προσδιορίζουν τον πραγματικό σεξουαλικό προσανατολισμό και χαρακτήρα του ανθρώπου, τη σεξουαλική ταυτότητά του που είναι σημαντικό μέρος της προσωπικής ταυτότητας[1]:
1. Τη δομή των εξωτερικών γεννητικών οργάνων( και πολλοί άνθρωποι στέκονται μόνο εκεί.)
2. Τη δομή των εσωτερικών γεννητικών οργάνων.
3. Την κοινωνικοποίηση, που καθορίζει το κοινωνικό φύλο ενός ανθρώπου.
4. Τη σύνθεση των γονιδίων του, που καθορίζει το γενετικό του φύλο.
5. Τη σύνθεση των χρωμοσωμάτων του, που καθορίζει το χρωματοσωματικό του φύλο.
6. Τη δομή των κυτταρικών του πυρήνων, που επηρεάζει το πυρηνικό του φύλο.
7. Τη δράση των ορμονών του, που καθορίζει το ενδοκρινές φύλο του.
8. Τη μορφή των γεννητικών αδένων, που εκφράζει το γοναδικό του φύλο.
Κάθε άνθρωπος μπορεί σε κάποιους από αυτούς τους παράγοντες να είναι θηλυκός και κάποιους άλλους αρσενικός-με την έννοια της συνύπαρξης και σε ποιο βαθμό των Γιν-Γιανγκ (Yin and yang). Έτσι με το να υποστηρίζουμε ότι ο άνθρωπος ανήκει σε ένα μόνο φύλο αντίκειται στην επιστημονική εμπειρία.
Για τους κλασικούς ψυχαναλυτές π.χ., όπως ο Freud, οι άνθρωποι είναι δίφυλοι και το ανδρικό και γυναικείο υπάρχουν μέσα στον καθένα, με τον «ανδρισμό» να διαμορφώνεται κατά την οιδιπόδεια φάση-σε σχέση με τους σημαντικούς Άλλους ( μητέρα και πατέρα)-ή η «εκθήλυνση» του αγοριού να συμβαίνει κατά τον προ-οιδιπόδειο αποχωρισμό από τη θηλυκότητα, όπως αυτή εκφράζεται προφανώς από τη μητέρα.
Οι περισσότεροι αναλυτές, όπως ο Μαρξ και ο Φουκώ εισηγούνται με την «πολιτική του σώματος» (“politics of the body”) την έννοια του «κοινωνικού» φύλου και την αντίληψη του σώματος, όχι πια σαν βιολογικό δεδομένο, αλλά σαν ιστορική κατασκευή. Από την άλλη, η συμβολή του φεμινισμού είναι σημαντική στην αμφισβήτηση της ιδέας του «Άνδρα» και της «Γυναίκας» ως διαχρονικές μορφές ενός αρχέτυπου και ότι αυτά που έχουμε διδαχθεί να πιστεύουμε για τα φύλα, είναι ανθρώπινες επινοήσεις.
Η σύγχρονη φεμινιστική θεωρία, η γυναικολογία, αναγνωρίζει το σώμα σαν πεδίο άσκησης εξουσίας, σαν τόπο δηλαδή κυριαρχίας μέσω της οποίας επιτυγχάνεται ο έλεγχος και κατασκευάζεται η υποκειμενικότητα. Οι φεμινίστριες και του πρώτου και του δεύτερου κύματος έδωσαν ιδιαίτερο βάρος στην άσκηση της αρσενικής κυριαρχίας πάνω στο γυναικείο σώμα, όπως για παράδειγμα στον έλεγχο της αναπαραγωγικής ικανότητας των γυναικών, στην ιατρικοποίηση του γυναικείου σώματος (π.χ. τη μετατροπή της εγκυμοσύνης σε ασθένεια και τη διαχείρισή της από την ανδρική ιατρική αυθεντία, η οποία έθεσε στο περιθώριο τις γυναίκες μαίες και θεραπεύτριες), στη φυσική και σεξουαλική κακοποίηση των γυναικών (από το κάψιμο των μαγισσών, μέχρι την κλειτοριδεκτομή, την ενδοοικογενειακή βία και το βιασμό), στην σεξουαλική καταπίεση (παρθενία προ του γάμου και απόλυτη μονογαμία μετά), στη χειραγώγηση, τον κατακερματισμό και τον «ακρωτηριασμό» του γυναικείου σώματος για χάρη της «ομορφιάς» και του «ερωτισμού».
Στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό δεν υπάρχει ούτε ένα σημείο του γυναικείου σώματος ανέγγιχτο, ότι μια γυναίκα από τα 11 της μέχρι να πεθάνει περνάει ώρες της ημέρας συμμορφώνοντας το σώμα της στα πρότυπα ομορφιάς, ότι αυτά τα πλαίσια χρήσης και συμπεριφοράς του σώματός τους καθορίζουν τα όρια της φυσικής ελευθερίας των γυναικών και επηρεάζουν την ψυχολογική τους ανάπτυξη και τις δυνατότητές τους για πνευματική δημιουργία
Για τη συμμετοχή των διαφόρων ταυτοτήτων στην κοινότητα, που μας ενδιαφέρει εδώ, είναι σημαντική η φεμινιστική σκοπιά, γιατί θέτει το ζήτημα του κατά πόσο η ηθική μπορεί να ανάγεται τελικά σε μία σχέση επιβεβαίωσης του υποκειμένου από το έτερο(ετερο-καθορισμός) ή από τον εαυτό του (τυπικά ατομικιστική αρσενική ηθική) ή αν η ηθική πρέπει να δομείται πάνω σε δύο άλλους βασικούς άξονες, τη φροντίδα για τους άλλους και την μέριμνα για την προσωπική αυτονομία.
Οι διεμφυλικές αντιθέσεις που μπορεί να υπάρχουν σε μια κοινότητα ή κοινοτικό εγχείρημα είναι πολύ σημαντικές για την ανθεκτικότητά τους. Αν δεν μπορέσει η συνέλευσή τους** ή τα συμβούλια που θα έχουν θεσμίσει να διαχειρισθούν συναινετικά-εδώ δεν μπαίνει ζήτημα πλειοψηφίας ή μειοψηφίας-αυτές τις συγκρούσεις που θα υπάρχουν σίγουρα στα πλαίσιά τους, τότε θ αυξάνεται η πιθανότητα συρρίκνωσής τους αν όχι διάλυσής τους. Η έμφυλη βία ειδικά, αλλά και πολύ περισσότερο ο βιασμός της θέλησης του άλλου, δεν μπορεί να είναι αποδεκτά σε καμιά περίπτωση και η αντιμετώπισή τους από την κοινότητα θα χρειασθεί να είναι πολύ αυστηρή κι να φθάνει μέχρι και την αποβολή από αυτήν.
Στην ελληνική πραγματικότητα αυτό ακριβώς το ζήτημα βάζει σε κίνδυνο  το οποιοδήποτε κοινοτικό εγχείρημα ή κίνημα. Έχουμε πολλά παραδείγματα όπου με βάση την έκφραση έμφυλης βίας μεταξύ των μελών πολλών κινημάτων-ακόμα και ανταγωνιστικών προς το σύστημα-αυτά φυλλορρόησαν ή και οδηγήθηκαν σε διάλυση.[2]
Η βία  και ο φόβος μέσα μας…
Οι άνθρωποι δίπλα μας, αλλά και ο κόσμος που βλέπουμε και αισθανόμαστε, στην ουσία κατασκευάζονται μέσα στον εγκέφαλό μας. Αυτό που ονομάζουμε «άνθρωπος» είναι επίσης ένα κατασκεύασμα της συναισθηματικής ευφυίας μας και των αισθήσεών μας, με την επιστημονική έννοια. «Σκεφτόμαστε άρα υπάρχουμε» διατυπώνεται αυτό στον καθημερινό μας λόγο. Από τη στιγμή που διαθέτουμε νόηση, έχουμε συνειδητή ύπαρξη. Το υλικό μας υπόστρωμα ( τα σώματά μας), παρόλα αυτά, είναι κομμάτι του φυσικού υλικού κόσμου και η αντίληψή του εξαρτάται από το πώς αντιλαμβανόμαστε την «ύλη»[3].
Τελικά, όταν λέμε ότι κάποιος γεννιέται ή πεθαίνει, εννοούμε επιστημονικά ότι εμφανίζεται ή χάνεται η δυνατότητα να τον αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας. Ένας ολόκληρος πολιτισμός όμως, ο δυτικός, στηριζόταν στην υπόθεση ότι η ύλη είναι το πρωταρχικό γεγονός του σύμπαντος. Έτσι οι «δυτικοί»(όχι με την έννοια της γεωγραφίας, αλλά με την πολιτιστική έννοια) κυρίως άνθρωποι αρχίσαμε στη ζωή μας να αναζητάμε την ύλη και τα παράγωγά της, θυσιάζοντας προς όφελός της το σύνολο των αξιών, των ιδεών και των «πιστεύω» μας. Αν οι ιδέες της νέας φυσικής γίνουν κοινωνικά κυρίαρχες, σύντομα η ύλη θα χάσει αυτόν τον αξιακό της  χαρακτήρα. Διότι δεν είμαστε ύλη πια! Είμαστε
«καμπύλωση του χώρου», έχουμε αποκτήσει μια πυκνότητα υλοενέργειας μεταξύ ενός
ελάχιστου και ενός ανώτατου ορίου. Η αντίληψη αυτή για τον άνθρωπο 
θα μπορούσε να επιφέρει τρομαχτικές αλλαγές. 
Η αγάπη για τη ζωή, η οποία αποτελεί έκφραση της συσσωμάτωσης της συμπαντικής υλοενέργειας και η γνώση ότι ο θάνατος είναι συνέπεια της αύξησης της «εντροπίας» του συγκεκριμένου «είναι» και άρα αναπόφευκτη κατάληξη της ίδιας της ζωής, θα μπορούσε να οδηγήσει τον «νέο» άνθρωπο στην αποδοχή του θανάτου, στην εξάλειψη του φόβου και στην κατάκτηση του θεμελιακού αισθήματος της ασφάλειας.
Όταν το κατορθώσει αυτό, τότε είναι σε θέση να αποδεχθεί και να δημιουργήσει τις
νέες αξίες της ευζωίας, προσπερνώντας τις σημερινές κυρίαρχες αξίες της επιβίωσης. Μεταξύ αυτών των αξιών επιβίωσης βασικό ρόλο παίζει η βία, σαν αντίδραση στο οποιοδήποτε εξωτερικό ή εσωτερικό ερέθισμα που μας προκαλεί φόβο, ο οποίος φόβος είναι από τους βασικούς –αν όχι ο βασικότερος-μηχανισμούς της επιβίωσης-της ανάγκης δηλαδή να διατηρηθεί η πυκνότητα της υλοενέργειας από την οποία αποτελούμαστε.
Ο φόβος λοιπόν έγινε ο καταλύτης σε κάθε μας απόφαση. Μας σπρώχνει συνεχώς σε σύγκρουση με το περιβάλλον και τους άλλους γύρω μας, αν δεν τον διαχειριζόμαστε λογικά μην αφήνοντας να προκαλέσει σύγχυση στο νου μας.
Ο μεγαλύτερος φόβος βέβαια είναι ο φόβος του θανάτου, αφού η στέρηση της ζωής είναι η μεγαλύτερη απώλεια που αντιλαμβανόμστε. Όμως καθημερινά αντιλαμβανόμαστε και άλλες απώλειες, απώλειες αντικειμένων ή συναισθημάτων που έχουμε ανάγκη. Δημιουργούνται λοιπόν και ένα σωρό άλλοι φόβοι από την έννοια της ανάγκης.
Φοβάμαι γιατί θα στερηθώ κάτι που έχω ανάγκη. Πρέπει να αντιδράσω επομένως ενάντια σε αυτόν/ήν που μου το στερεί. Και αν δεν έχω χρόνο να το επεξεργασθώ λογικά όλο αυτό, τότε η βία είναι η μικροπρόθεσμη λύση που έχω.
Όταν ζούμε λοιπόν σε μια καταναλωτική κοινωνία που μας δημιουργεί-πέρα από τις βασικές φυσικές μας ανάγκες-και ένα σωρό από πρόσθετες ή και πλαστές ανάγκες κατοχής αντικειμένων ή υπηρεσιών(υπηρεσία έχει αναγνωρισθεί και ο αγοραίος έρωτας), μας δημιουργεί ταυτόχρονα κι παραπανίσιους φόβους. Άρα το φούσκωμα των αναγκών δημιουργεί γιγάντεμα των φόβων. Οι κάθε μορφής στερήσεις-και οι συναισθηματικές ή οι σεξουαλικές- δημιουργούν μια πανσπερμία φόβων μέσα μας, που έχουν σαν επακόλουθο και καταστάσεις έκφρασης της βίας –και σεξουαλικής. Αυτοί οι φόβοι στέρησης από την κατοχή[4], μας οδηγούν σε έναν μόνιμα  φοβισμένο εαυτό. Και ένας φοβισμένος άνθρωπος, ποτέ δε μπορεί να είναι ελεύθερος άνθρωπος και πολλές φορές αντιδρά βίαια.

Το πρώτο βήμα λοιπόν για το ξεπέρασμα του φόβου και της συνακόλουθης έκφρασης βίας, θα ήταν το ξεπέρασμα των φόβων στέρησης, μεταξύ αυτών και της ύπαρξης (από το θάνατο). Πώς; Με το να περιορίσουμε τις ανάγκες μας όσο γίνεται στις φυσικές
μας ανάγκες. Έτσι θα περιορίσουμε τους φόβους μας στους φυσικούς μας φόβους. Το αποτέλεσμα θα είναι ότι κάθε μέρα θα γινόμαστε όλο και πιο ελεύθεροι και απαλλαγμένοι από την ανάγκη να γινόμαστε βίαιοι.
 
**Μια από τις μεθόδους αποτελεσματικής διεξαγωγής της συνέλευσης είναι και της σοσιοκρατίας. Η Σοσιοκρατία  είναι μια μέθοδος αυτοδιακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων, που επιτρέπει σε ένα κοινωνικό συλλογικό εγχείρημα, ανεξάρτητα από το μέγεθός του, να συμπεριφέρεται σαν ένας ζωντανός οργανισμός, να αυτο-οργανώνεται και να αυτο-διορθώνεται. Δίνεται μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη της συνεργασίας και της συν-ευθύνης των μελών μιας συνέλευσης, ώστε να ενδυναμώνεται η συλλογική νοημοσύνη και να επιτυγχάνονται οι τελικοί σκοποί του εγχειρήματος και στο πεδίο απόδοσης δικαιοσύνης και της επίλυσης των αντιθέσεων. Η ανάπτυξη της σύγχρονης αυτής μεθόδου βασίζεται στις θεωρίες της συστημικής. Βλέπε: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1
​

[1]
ΤΑ ΦΥΛΑ Η ΕΞΟΥΣΙΑ…και οι μύθοι τους

[2] Στο Βόλο για παράδειγμα…

[3] Η νέα φυσική μας οδηγεί στο να την αντιλαμβανόμαστε σαν κάτι διαφορετικό από ότι
εμπειρικά ξέραμε, δηλαδή σαν την ουσία που επεξεργαζόμαστε με τα χέρια και τα
όργανά μας και γίνεται αισθητή μέσω των αισθήσεών μας. Σύμφωνα με τη θεωρία της σχετικότητας αυτό που ονομάζουμε ύλη δεν είναι τίποτε άλλο από μια καμπύλωση του τρισδιάστατου χώρου προς την τέταρτη διάσταση (χρόνος).  Όταν προκύψει αυτή η καμπύλωση των τριών διαστάσεων προς την τέταρτη, και αν περάσει ένα ελάχιστο όριο, τότε η φυσιολογία του ανθρώπου αντιλαμβάνεται αυτή την καμπύλωση ως πυκνότητα υλοενέργειας. Αν συνεχίσει να αυξάνεται αυτή η πυκνότητα του υλικού  και φτάσει πάλι ένα ανώτατο όριο, τότε θα χάσουμε από τις αισθήσεις μας, αυτή την πυκνότητα υλοενέργειας.(Φαινόμενο των Μελανών Οπών).
Άρα αν ο χώρος των τριών διαστάσεων αρχίσει να καμπυλώνεται προς τον χρόνο, αρχίζουμε να βλέπουμε το υλικό υπόστρωμα του ανθρώπου. Αυτό το λέμε ανάπτυξη. Αν αρχίζει να μικραίνει η καμπύλωση, αυτό το λέμε φθορά. Την ανάπτυξη και τη φθορά μαζί την ονομάζουμε κύκλο της ζωής του ανθρώπου. Τον χρόνο όμως δεν τον αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, τον βιώνουμε απλά

[4] Το αίσθημα της κατοχής είναι πιο αναπτυγμένο στην κοινωνική κατασκευή του «Άνδρα-αφέντη».
​

​«Το λιγότερο και ανθεκτικότερο» και η βιομηχανία της μόδας
Θα μπορούσε να αλλάξει τον σημερινό αντίκτυπο της βιομηχανίας της μόδας στον πλανήτη;
Η μόδα έχει παίξει έναν επικό ρόλο στη σημερινή ζώνη καταστροφής του πλανήτη μας και ενώ υπάρχει ένα πλήθος δράσεων που μπορούμε να αναλάβουμε ως άτομα στα πλαίσια των αγορών ("να αγοράζουμε λιγότερο, να επιλέγουμε σωστά, να κάνουμε τα πράγματα να διαρκούν και να αντέχουν") αυτό είναι το *λιγότερο* που μπορούμε να κάνουμε. Αν στραφούμε όμως όσο γίνεται περισσότεροι προς την κατεύθυνση της απο-ανάπτυξης και συμμετάσχουμε στο αναπτυσσόμενο αντίστοιχο κίνημα, θα μπορούσε πραγματικά αυτό να κάνει τη διαφορά όσον αφορά στο μέλλον όλων μας στη γη.
Τι θα μπορούσε να είναι η απο-ανάπτυξη της μόδας;
Σύμφωνα με το @degrowth. info "Η απο-ανάπτυξη είναι μια ιδέα που ασκεί κριτική στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο επιδιώκει την ανάπτυξη με κάθε κόστος, προκαλώντας ανθρώπινη επέκταση και περιβαλλοντική καταστροφή".
Αυτή τη στιγμή, και για αιώνες πριν, η προσωπική και οικονομική μας επιτυχία βαθμολογείται με βάση την επέκταση, την ανάπτυξη και τον πλούτο. Όσο περισσότερα έχουμε, τόσο "καλύτερα" θεωρούμε ότι είμαστε. Όμως, όσο περισσότερο καταναλώνουμε, τόσο μεγαλύτερη ζημιά μπορεί να προκαλέσουμε στον πλανήτη και στους άλλους ανθρώπους. Η αποανάπτυξη ωθεί στο αντίθετο της σημερινής νοοτροπίας της κοινωνίας.
Πώς γίνεται και η μόδα έχει τόσο αρνητικό αντίκτυπο στον πλανήτη;
Καθώς τα εμπορικά σήματα και οι οικονομίες αναπτύσσονται, χρειάζονται πλανητικούς και ανθρώπινους πόρους. Τα θέλουν όσο το δυνατόν φθηνότερα για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Αλλά αυτός είναι ένας εξαιρετικά επιζήμιος τρόπος επιχειρηματικής δραστηριότητας για τον κόσμο και όσους ζουν σε αυτόν. Το μεγαλύτερο μέρος της ρύπανσης της μόδας εκπέμπεται κατά την κατασκευή των υφασμάτων και των ρούχων(αν και το πλύσιμο των ρούχων στο σπίτι απελευθερώνει επίσης μικροπλαστικά στις θάλασσες) Οι περισσότερες μάρκες ακολουθούν επί του παρόντος ένα πρότυπο υπερπαραγωγής που έχει πολύ μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα[1] και οδηγεί στο τέλος στην αποτέφρωση, τον τεμαχισμό ή την αποστολή των ενδυμάτων σε χωματερές. Το 2018, μια μάρκα υψηλής ποιότητας κατέστρεψε απούλητα ρούχα αξίας περίπου 4,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων (και εξακολουθούσε να έχει τεράστια κέρδη)
Το κίνημα της απο-ανάπτυξης πιστεύει ότι η παραγωγή λιγότερων προϊόντων είναι ο δρόμος προς τα εμπρός και πραγματικά, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό.
Γιατί οι μάρκες μόδας υπερπαράγουν;
Οι σχεδιαστές και τα εμπορικά σήματα παρουσιάζουν ιδέες κάθε σεζόν, αλλά δεν είναι όλα σίγουρο ότι θα έχουν επιτυχία στους καταναλωτές. Είναι επίσης φθηνότερο για τα εμπορικά σήματα να παράγουν σε μεγαλύτερους όγκους (ναι, ακόμη και αν πάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια από αυτούς τους όγκους καταστρέφονται).
Τι πρέπει να κάνουν οι μάρκες μόδας για να μπουν στο πλαίσιο της απο-ανάπτυξης από τώρα;
Να σταματήσουν να φτιάχνουν τόσα πολλά ρούχα. Το Βρετανικό Συμβούλιο Μόδας συμφωνεί με αυτό και έχει θέσει ως στόχο τη "μείωση του όγκου των νέων ενδυμάτων". Ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί αν οι συντελεστές της μόδας επιλέξουν να σκέφτονται και να δρουν πιο αργά και να ράβουν μικρότερους όγκους ρούχων. Λιγότερα, αλλά πάλι κέρδη δισεκατομμυρίων, θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα περισσότερα των σημερινών κερδών των δεκάδων δισεκατομμυρίων. Θα έπρεπε επίσης να διανέμονται σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, υποστηρίζοντας την καθαρή ενέργεια, τη μείωση της ρύπανσης και τους δίκαιους μισθούς.
Υπάρχουν ήδη πάρα πολλά ρούχα στον κόσμο. Το 2019, αγοράστηκαν 4 δισεκατομμύρια νέα ρούχα στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε παγκόσμιο επίπεδο οι αγορές μας αυξήθηκαν κατά 400% σε σχέση με δύο δεκαετίες πριν. Δεν χρειάζεται κάθε μάρκα να διαθέτει χιλιάδες προϊόντα κατά τη διάρκεια του έτους. Για κάποιους, εκατοντάδες κομμάτια είναι "καινούργια" κάθε μέρα.
Σε προσωπικό επίπεδο, οι πολλές επιλογές μπορεί να σας αφήσουν παράλυτους από την αναποφασιστικότητα. Σηκώνετε τα χέρια ψηλά; Έχετε πετάξει κάποια στιγμή όλο το περιεχόμενο της διογκωμένης γκαρνταρόμπας σας στο πάτωμα και κλαψουρίσατε: «Δεν έχω τίποτα να φορέσω!» Ναι; Να δακρύσουμε και εμείς μαζί σας; Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η ιδέα των χαπιών με τη μορφή ντουλάπας είναι τόσο απελευθερωτική… στην ουσία σας επιτρέπουν να ντύνεστε με ευκολία, ώστε να μπορείτε να συνεχίσετε με πιο σημαντικά πράγματα.
Τι μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές για να υποστηρίξουν την αποανάπτυξη της μόδας;
Ίσως το να σκεφτόμαστε τους εαυτούς μας ως πολίτες και όχι ως καταναλωτές θα ήταν ένα σημείο εκκίνησης. Κάθε αντικείμενο που αγοράζουμε μπορεί να αποτελεί πολιτική δήλωση. Να κοιτάξουμε πέρα από τις υποσχέσεις της «βιώσιμης» ανάπτυξης και το «πράσινο ξέπλυμα». Πέρα από τη συμβολική ανακύκλωση ή τη βιολογική αγορά και να αναρωτηθούμε αν μια μάρκα μπορεί να είναι πραγματικά βιώσιμη, αν η κύρια προτεραιότητά της εξακολουθεί να είναι το κέρδος και η «ανάπτυξη».
Αν η αποανάπτυξη της μόδας επεκταθεί, θα μπορούσε να είναι μια δυνητικά δύσκολη περίοδος για τους καταναλωτές του παγκόσμιου Βορρά, καθώς οι αρχές της βασίζονται στην οικονομική συρρίκνωση. Κάποιοι λένε ότι η αποανάπτυξη θα βλάψει και εκείνους που βρίσκονται στη βάση της αλυσίδας, ιδίως τους κατασκευαστές ενδυμάτων στον Παγκόσμιο Νότο, οι οποίοι - αν δεν φτιάχνουν φθηνά ρούχα για εμάς, δεν θα έχουν δουλειά. Αλλά οι μεγάλες εταιρείες μόδας θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την παραγωγή τους και σήμερα, να πληρώνουν δίκαια τους εργαζόμενους και να εξακολουθούν να έχουν κέρδη, αλλά λιγότερα. Μια ισορροπημένη στρατηγική μείωσης θα μπορούσε να δει τους εργαζόμενους στο ρουχισμό να κατασκευάζουν λιγότερα ρούχα αλλά να κερδίζουν περισσότερα.
Αν θέλετε να φέρετε την αποανάπτυξη στην γκαρνταρόμπα σας, ψωνίστε μεταχειρισμένα[2]. Αναρωτηθείτε πριν αγοράσετε οτιδήποτε. Επιβραδύνετε τον ρυθμό κατανάλωσης (οι καταναλωτές π.χ. στις ΗΠΑ αγοράζουν κάτι από το εμπόριο κάθε εβδομάδα) Φορέστε τα ρούχα σας π.χ. πάνω από 30 φορές. Στη συνέχεια, ξαναφορέστε και επισκευάστε τα ρούχα σας. Τα αγαπημένα σας ρούχα!
Είναι ένα μεγάλο βήμα για τις επιχειρήσεις να αποφασίσουν να αποκομίσουν λιγότερα κέρδη - και μια τεράστια αλλαγή νοοτροπίας για τους καταναλωτές που έχουν συνηθίσει να αγοράζουν, να αγοράζουν, να αγοράζουν - αλλά η αποανάπτυξη θα μπορούσε να είναι η ταχύτερη και πιο αποτελεσματική οδός για να επιτραπεί σε όλους στον πλανήτη να ζήσουν πραγματικά αξιοβίοτες ζωές.


[1] Για να φθάσει π.χ. ένα τζιν των 22 δολ. στο Λονδίνο, έχει ταξιδέψει αυτό και τα στοιχεία από τα οποία είναι ραμμένο, 19.000 χιλιόμετρα κατά μέσο όρο. Η βιομηχανία ρούχων έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο οικολογικό κόστος επιπλέον, αλλά δεν το πληρώνει η ίδια, το πληρώνουν οι κοινωνίες και το οικοσύστημα.

[2]Η διαδικασία κατασκευής ενδυμάτων από το μηδέν είναι εξαιρετικά ρυπογόνα και καταστροφική για τον πλανήτη. Από τις ποσότητες νερού που απαιτούνται για την καλλιέργεια του υδροβόρου βαμβακιού, τη ρύπανση που προέρχεται από χημικές ουσίες που απαιτούνται για την κατασκευή συνθετικών υφασμάτων και τις τοξικές βαφές που καταλήγουν σε πλωτές οδούς και τα οικοσυστήματα... Αν υπάρχει ήδη κάτι που μπορείς να φορέσεις, γιατί να αγοράσεις καινούργιο; Σε όλες τις πόλεις της Ευρώπης υπάρχουν και καταστήματα Second Hand και τελευταία και Second Hand online. Στην Ελλάδα λίγο δύσκολο να επιβιώσουν. Στο Βόλο π.χ.υπήρξε κάποιο αλλά έκλεισε γρήγορα. Η κυρίαρχη καταναλωτική νοοτροπία των Ελλήνων δεν τους αφήνει εύκολα «να κατέβουν από το καλάμι». Στην Αθήνα υπάρχει πάντως το εγχείρημα «Σκόρος»-στα Εξάρχεια-όπου κανείς μπορεί να διαλέξει πολύ καλά μεταχειρισμένα ρούχα χωρίς αντίτιμο, αρκεί να φέρει και δικά του που δεν φορά πια.